Emekli işçinin tazminat hakları

Beklenir ki, emekli aylığı alan artık aynı ya da başka bir işte çalışmasın, emekliliğinin “tadını çıkarsın”...
Ama yaşam şartları, emekli aylıklarının düşüklüğü ve belki de nisbi olarak “genç yaşta” emeklilik insanlarımızın çalışmalarını sürdürmesine sebep oluyor.
Kaldı ki, bu durum kötü de değil; üretmeye devam etmek, üretici olmak aranan özellik olsa gerek... Yalnız işgücü piyasasında bunun bir alternatif maliyeti olduğu da unutulmamalı. Genç yaştakiler için yeni iş imkanlarının yeterince yaratılamaması emeklilerin çalışmasını tartışılır kılmakta... Emeklilerin çalışması beraberinde çalışma hayatındaki önemli kimi hakların bunlar açısından da uygulanıp uygulanmayacağı sorununu beraberinde getirmektedir.

Kıdem tazminatı ödenir mi

İşçi emekliye ayrıldıktan sonra, önceki işyerinde çalışmasını sürdüreceği gibi, başka bir işyerinde de çalışabilir. Bu şekilde çalışmaları sonrasında kanunda aranan şartların varlığı ile iş ilişkisi sona erer ise, kıdem tazminatı alabilir.
Kıdem tazminatının hak edilmesi ya da ödenmesinde işçinin emekli olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.
Eski 1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesinde sayılan koşulların varlığı halinde emekli işçi kıdem tazminatını hak eder.
Buna göre; belirleyici olan, işçinin en az bir yıllık kıdeminin olmasıdır. Bu bir yıllık kıdemin hesabında ise, işverene ait farklı işyerlerindeki çalışma sürelerinin toplamı dikkate alınmaktadır.
Diğer taraftan işçinin iş sözleşmesi, işverence “ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık halleri” hariç, sağlık ve zorlayıcı sebepler ile tutukluluk/hükümlülük sebepleriyle sona erdirildiğinde işçi kıdem tazminatını hak eder. Yine, işçi de iş sözleşmesini sona erdirebilir. İşçi iş sözleşmesini, ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık, sağlık ve zorlayıcı sebeplerle sona erdirdiğinde de kıdem tazminatına hak kazanır.
Askerlik, ölüm, kadın işçinin evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde işten ayrılması, yaşlılık aylığı bağlanması sebepleriyle iş ilişkisinin sona ermesi de kıdem tazminatı ödenmesini gerektirmektedir.
Görüldüğü üzere, kıdem tazminatı ödenmesinde yukarıdaki şartların varlığı halinde “emekli işçi” olmanın bir engeli bulunmamaktadır. Yani, iş ilişkisinin yukarıda belirtilen şekilde sona ermesi durumunda işçi emekli de olsa kıdem tazminatını hak eder. Emeklilik kıdem tazminatı alınmasına engel değildir.

İhbar tazminatı alabilir mi

Belirsiz süreli iş sözleşmesi sona erdirilirken tarafların (işçi ve işveren) önceden birbirlerine haber vermeleri zorunludur. Bu ihbar süreleri işçilerin kıdemlerine göre değişir. Bu süreler; işçinin kıdemi 6 aya kadar ise, 2 hafta, 6 ay ila 1.5 yıl arası ise 4 hafta, 1.5 yıl ila 3 yıl arası ise 6 hafta ve 3 yıldan faz ise 8 haftadır. İşte taraflar bu sürelere uymadan sözleşmeyi sona erdirirlerse belirtilen ihbar sürelerine ait ücret tutarında tazminat ödemek durumunda kalırlar. Uygulamada bu tazminata “ihbar tazminatı” denilmektedir. Şu halde koşulları var ise, emekli işçi ihbar tazminatı alabilir de, işverene bu tazminatı ödemek zorunda kalabilir de...

İşsizlik ödeneği alabilir mi

Hem emekli aylığı alan hem de sosyal güvenlik destek primi ödeyerek hizmet akdi ile çalışmasını sürdüren emekli işçinin iş sözleşmesi kendi istek ve iradesi dışında sona erdiğinde, aranan yasal koşullar sağlanmış olsa bile işsizlik ödeneği/parası alamaz... Zira İşsizlik Sigortası Kanununun 46. maddesine göre, “...sosyal güvenlik kuruluşlarından yaşlılık aylığı alıp da sosyal güvenlik destek primi ödeyerek ya da ödemeksizin çalışanlar...” işsizlik sigortası kanunu kapsamına alınmamışlardır. Ayrıca Kanunun 52. maddesine göre de, işsizlik ödeneği aldığı sürede gelir getirici bir işte çalıştığı veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı tespit edilenlerin aldıkları işsizlik paraları da kesilmektedir. Netice itibariyle, emekli aylığı alarak çalışmalarını sürdüren sigortalı işçiler, kendi istek ve iradeleri dışında işten çıkarıldıklarında işsizlik parası alamamaktadırlar.