DoÄŸum izni ile ilgili merak edilenler

nyildiz@hurriyet.com.tr

Çalışan kadınlar doğum izinleri ve hakları konusunda birçok soruyu merak ediyorlar. Bu konuyla ilgili merak edilenleri Sosyal Güvenlik Uzmanı Ali Tezel ile konuştuk. Kendisi doğum izni ve çalışan hamilelerin hakları konusunda merak edilen soruları cevapladı.

Hamilelerin doğumdan önce izin hakları nelerdir?
8 artı 8 hafta olup doktor raporu ve hafif işlerde çalışanlar için doğuma 3 hafta kalıncaya kadar çalışılabilir ve kullanılmayan önceki 5 hafta sonraki 8 haftaya ilave edilir.
 
En erken ne zaman izne çıkılabilir?

BaÅŸkaca bir saÄŸlık problemi ve rapor yoksa doÄŸumdan önceki 8 hafta önce yani 32. haftada doÄŸum iznine çıkılır.Â

Hamilelerin ücretsiz izne çıkma hakkı var mıdır? Varsa ne kadardır? Bazı kurumlar böyle bir hak olmadığını söylüyor. Bu hak kurumun insiyatifine mi kalmıştır?
Doğumdan sonraki 8 hafta (veya 13 hafta) dolduktan sonra 4857 sayılı İş Kanunu gereğince çalışanlar için, isteği halinde kadın işçiye, on altı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde on sekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. İşveren bu izni vermek zorundadır...

5953 basın-iş kanunu gereğince, kadın gazetecinin hamileliği halinde, hamileliğin 7’nci ayından itibaren doğumun ikinci ayının sonuna kadar izinli sayılır. Bu müddet zarfında müessese gazeteciye son aldığı ücretin yarısını öder. Doğum vuku bulmaz veya çocuk ölü dünyaya gelirse, bu halin vukuundan itibaren bir ay müddetle bu ücret ödenir. Gazetecinin sigortadan veya bağlı bulunduğu teşekküllerden alacağı yardım, bu ödemeye tesir etmez.
Ancak, 5953 sayılı Basın İş Kanunu ve 854 sayılı Deniz İş Kanunu kapsamında çalışanların ücretsiz izin hakkı yoktur. İşveren isterse verebilir.

Süt izni toplu olarak kullanılabiliyor mu? Nasıl kullanılıyor?
4857 gereğince, kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır ama işçi ve işveren karşılıkla anlaşırsa toplu yani birleştirerek kullanabilir. Günde 1,5 saat hesabıyla mesela 26 günde (26 X 1,5=39 saat) 36 saat günlük çalışma 7,5 saat hesabıyla da 5 gün eder yani bir ay devamlı gelirse 5 gün işe gelmeyebilir.
5953 e göre gazetecilerin süt izni yoktur. 854 e göre de denizcilerin de yoktur...

Hamileler işyerindeki çalışma koşullarında değişiklik isteyebilir mi?
4857 gereÄŸince;
Doktor raporuyla hafif iÅŸleri isteyebilirler.
Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz.
5453 basın işçileri için bu tür bir hak yok.
854 gereÄŸince denizcilerin de yok.

Hamileler doktor kontrolü için iş yerinden istediği zaman izin alabilir mi?
48572'ye göre; hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilmelidir.
5953'e göre gazetecilerin bu tür hakkı yok

Hamileler işten çıkarılabilir mi?
Normal şartlarda istirahat ve sağlık izni sürelerinde işçi işten çıkarılamaz ama istirahat süresi kendisine verilmesi gereken ihbar öneli süresini 6 hafta aşmışsa işverenin çıkarma hakkı vardır.