Ya harcama musluğu açılır ya da iniş sürer

DÜN açıklanan 2. çeyreğe ilişkin büyüme rakamları, beklentilerin epey altında, yüzde 2.9 oranında gerçekleşti. Mevsim ve takvim etkisinden arındırıldığında ise bir önceki çeyreğe kıyasla büyüme rakamı, daha da düşük, yüzde 1.8’e düşüyor.

Dün açıklanan büyüme rakamlarının ortaya çıkardığı gelişmeler içinde en önemlisi; iç talebin büyümeye katkısının negatife dönmesi. Yani iç talepteki daralma büyümeye eksi yönde katkı yaptı. Eğer dış talebe bağlı büyüme rakamı yüzde 5.9 oranında artışa çıkmasaydı, genel büyüme rakamı daha da düşük çıkacaktı.
İkinci çeyrekte özel sektör tüketim harcamalarında yıllık yüzde 0.5 oranında düşüş gerçekleşirken, özel sektörün yatırım harcamaları ise yüzde 7.9 oranında gerileme ile en fazla azalan harcama kalemi oldu. Özel yatırım harcamalarının büyümeye katkısı eksi 1.93 olurken, makine yatırımlarında yüzde 11.6 düşüş görüldü, buna karşılık inşaat harcamaları yüzde 1.9 oranına inse de artmaya devam etti.

Büyümeye sektör bazında bakıldığında en önemli katkının yüzde 1.02 puanla sanayiden geldiği görülürken, ulaştırma-haberleşme’nin katkısı yüzde 0.59, mali aracı kurumların katkısı yüzde 0.39 oldu. Ticari faaliyetlerdeki büyümenin milli gelire katkısı ise harcamalardaki yavaşlamaya bağlı olarak  0.22 puanda kaldı.

AŞIRI YAVAŞLAMA MI?

İkinci çeyrek büyüme rakamlarının karakteristik özelliği ne derseniz; “iç talepteki gerilemeye bağlı olarak ekonomik faaliyetlerin beklenenden daha fazla yavaşlaması” denebilir. Bu da özel sektörden gelen “aşırı yavaşlama” şikayetlerini haklı kılan bir gelişme oldu.

Peki, ikinci çeyrekten sonra büyüme hızlanabilir mi, yıl sonu rakamı kaç olur?

Dün açıklanan sanayi üretimi rakamları ikinci çeyrek büyümesinin biraz üstünde çıktı ama 3. çeyrekteki büyümeye ilişkin fazla umutlu konuşulamıyor. Hatta Merkez Bankası son açıkladığı Enflasyon Raporu’nda, “Yılın ikinci yarısında ekonomik faaliyetlerdeki toparlanmanın ve dış talebin ilk yarıya kıyasla daha zayıf seyredeceği” öngörüsünü açıkladı. Dolaysıyla ikinci yarı büyümesi ilk yarıdan da düşük bekleniyor. Öyle olunca da hükümetin 2012 yılı için hedeflediği yüzde 4’lük büyüme rakamına ulaşmak bir hayli zorlaşıyor. Zaten piyasa analizlerine baktığımızda ekonomistlerin yüzde 2.5 ile 3 arasında bir büyüme tahmininden söz ettikleri, 3’ün üzerine çıkan tahmin sayısının az kaldığı dikkat çekiyor.

Merkez’in faiz indirmesi kolaylaştı

BÜYÜME rakamlarına bir başka açıdan baktığımızda; Merkez Bankası’nın geçen yıla kadar yakındığı “iç talep ile dış talep arasındaki dengelenme”nin artık sağlandığı hatta bu kez iç talep yönünde eksiye döndüğü ortaya çıktı.

Bu dengelenme Merkez Bankası’nı enflasyon açısından sevindiren bir gelişme. Dolayısıyla Merkez Bankası’nın 20 Eylül’de yapacağı Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında faiz bandının üst sınırını 0.50 puan aşağı çekmesinin çok kolaylaştığını söyleyebiliriz. Hatta iç talepte görülen bu gerilime nedeniyle daha yüksek oranlı bir indirim bile söz konusu olabilir.

Teknik olarak, özellikle enflasyon kaygısı açısından bu gelişme olumlu bulunurken, siyasi açıdan bakıldığında riskler barındırıyor.

Kritik soru; hükümet büyümede bu kadar daralmaya izin verir mi, yoksa gaza mı basar?

Bundan sonra hükümetin alacağı özellikle harcamaları yani iç talebi artırmaya dönük kararlar dikkatle izlenmeli. Hükümetin “büyüme oranını yükselt, harcamaları artır” politikası izlemesi halinde bütçe dengelerinin daha da bozulma tehlikesi var. Yerel seçimlerin 2013 Ekim ayına çekilip, 2014’de Genel ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılmasına, bölgede Türkiye’yi de içine çeken gerginlik de eklendiğinde bundan sonrasının zor olduğu anlaşılıyor. Büyümede bu kadar daralmaya izin verilip verilmeyeceğini, yakında görmeye başlarız.

Büyüme için ne dediler

İSO: Sanayi üretimi artmalı

İSTANBUL Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük, yüzde 4 yıllık büyümenin yakalanmasının riske atıldığını belirtti. Küçük, giderek düşme eğiliminde olan hane halkı tüketim harcamalarının ve yatırım harcamalarının eksiye geçmesinin de, iç talepteki durgunluğun ciddiyetini göstermesi açısından düşündürücü olduğunu belirterek, “2012’nin ikinci yarısını ve 2013’ü riske atmamak için sanayi üretiminde yüksek artışlara ihtiyaç var” dedi.

İTO: Yüzde 4 hedefi tutmaz

İSTANBUL Ticaret Odası (İTO) Başkanı Murat Yalçıntaş, “Merkez Bankası’nın sıkı para politikasını biraz olsun gevşetmesinde fayda var. Yoksa yüzde 4 hedefini yakalayamayacağız” uyarısında bulundu. Yalçıntaş. “Ekonomimizin dünya ortalamalarına göre normal. Avrupa Birliği ile kıyasladığımızda ise başarılı bir çizgide olduğunu söyleyebiliriz” dedi.

ASO: Freni gevşetmekte geç kadık

ANKARA Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir, büyüme rakamlarının beklentinin altında kaldığını belirterek, “Merkez Bankası freni gevşetmekte geç kaldı” dedi. İkinci çeyrekte, ekonominin yüzde 3.5 ile 4 arasında büyüdüğünü tahmin ettiklerini belirten Özdemir, “Merkez Bankası yöneticileri, temmuz ayından itibaren freni gevşetmeye başladılar ama ayaklarını frenden çekmekte geç kaldılar. Faiz indirim kararı alınmalı” dedi.

İhtiyatlı olalım derken fren balataları sıyrıldı

EKONOMİ Bakanı Zafer Çağlayan, Türkiye’nin 11 çeyrektir büyümeye devam ettiğini belirterek, “Küresel kriz döneminde 4 çeyreklik bir aradan sonra yeniden büyüme dönemine girdik. Bugün Avrupa ülkeleri birbirinden zayıf performans gösterirken, biz 11 çeyrektir ortalama yüzde 7.7 hızla büyümeye devam ediyoruz. Ancak İhtiyatlı olalım derken, fren balataları sıyrılmaya başladı. Merkez Bankası ayağını frenden çekmekte gecikmemeli” dedi. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün ise, “Bazı makro rakamlarda değişiklikler elbette olabilir, ama bugün itibariyle revizyon gerektirecek bir konu yok” diye konuştu. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de, yüzde 2.9’luk büyümenin iyi performans olduğunu belirtti.