12 Eylül yasalarına ilk iptal
Güncelleme Tarihi:
Anayasa Mahkemesi'nin, "Bir siyasi partiye üye olanların veya bağlı kuruluşlarında görev yapanların" 5 yıl içinde özel güvenlik teşkilatında çalışmalarını engelleyen hükmü iptal eden kararı Resmi Gazete'de yayımlandı. Yasağın kaldırılması, "Siyasete katılma hakkı, ancak siyasi partilere katılımın özendirilmesi ve önündeki öngellerin kaldırılmasıyla gerçekleşebilir" diye gerekçelendirildi.
YASANIN İPTAL SERÜVENİ
TEAŞ tarafından ÖSYM Başkanlığı'na yaptırılan devlet memurluğu sınavını kazanarak Balıkesir Trafo Merkezi'ne özel güvenlik görevlisi olarak atanan bir kişi, 2495 sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun'un 16. maddesinin 1. fıkrasının ''son 5 yıl içinde herhangi bir siyasi partiye üye veya parti organlarında görev yapmamış olmak'' hükmüne aykırı durumu bulunduğu gerekçesiyle göreve başlatılmadı.
Danıştay 12. Dairesi, söz konusu kişinin açtığı davada, ilgili hükmün iptali için Anayasa Mahkemesi'ne götürülmesi istemini yerinde buldu. Danıştay 12. Dairesi, 12 Eylül döneminde çıkarılan söz konusu yasa hükmünün iptali için başvururken, bu dönemde çıkarılan yasaların Anayasa'ya aykırılığının ileri sürülemeyeceğini hükme bağlayan Anayasa'nın geçici 15. maddesi 3. fıkrasının kaldırılmasını dikkate aldı.
SİYASETE KATILMA HAKKINA AYKIRI
Konuyu görüşen Anayasa Mahkemesi, istemi yerinde bularak, söz konusu yasa hükmünü iptal etti.
Gerekçede, çoğulcu, katılımcı, kurallar ve kurumlar düzeni ve bir yaşam biçimi, çağdaş bir anlayış olan demokrasinin bir değerler bütünü olduğu vurgulandı, Anayasa'nın ''seçme ve seçilme ile siyasi partilere üye olma haklarını'' düzenleyen 67 ve 68. maddeleri hükümleri anımsatıldı.
Anayasa'nın 68. maddesinin 5. fıkrasında, ''hakimler ve savcılar, Sayıştay dahil yüksek yargı organları mensupları, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri, yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, Silahlı Kuvvetler mensupları ile yükseköğretim öncesi öğrencileri siyasi partilere üye olamazlar'' sınırlamasının getirildiği anımsatılan gerekçede, şöyle denildi:
''Anayasa'nın 67 ve 68. maddelerinde açıklanan özgürlüklerin güvence altına alınması, ancak siyasi partilere katılımın özendirilmesi ve önündeki engellerin kaldırılmasıyla gerçekleşebilir.
TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER KISITLANIYOR
Anayasa'nın 13. maddesine göre, temel hak ve özgürlüklerin sınırlanabilmesi, ilgili maddelerinde bir sınırlama nedeni bulunmasına bağlıdır. Anayasa'nın 67 ve 68. maddelerinde ise belirli görevler dışında siyasi partilere üye olma konusunda bir engelleme öngörülmediğinden itiraz konusu kuralla getirilen sınırlamanın Anayasa ile uyum içinde olmadığı açıktır.
Öte yandan, Anayasa'nın 70. maddesinin birinci fıkrasında, (her Türk kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir) denilmektedir. İkinci fıkrasında da (hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayrım gözetilmez) kuralına yer verilmiştir. Bu kurallar hizmete alınmada (görevin gerektirdiği niteliklerin) aranacağını, bunun dışında hiçbir ayrım yapılamayacağını açıklıkla belirlemektedir.
İtiraz konusu kuralla getirilen göreve kabul edilebilmek için son beş yıl içinde bir siyasi partiye üye olmamak koşulunun ise görevin gerektirdiği bir nitelik olmadığı kuşkusuzdur.''
Anayasa Mahkemesi, iptal kararıyla yasal boşluk doğacağına hükmetmediği için karar yürürlüğe girdi ve dava konusu maddede belirtilen yasak kalkmış oldu.