Van’da mavi tur Tunceli’de alabalık

Azer Bortaçina gazeteci-yazar-gezgin ve fotoğrafçı. Milliyet Gazetesi’nde dört sene boyunca gezi yazıları yazdı. İki sene evvel, 15 yılda onlarca kere gittiği ve çok sevdiği Güneydoğu Anadolu’yu bir rehber kitapla anlatmaya karar verdi.Ekin Yazım Grubu’ndan çıkan ve iki baskı yapan kitabını, birkaç hafta evvel yayımlanan 600 sayfalık Doğu Anadolu takip etti. Bortaçina’ya göre, bu bir rehber kitap değil. Onun tasviriyle, turizm, tarih, sanat tarihi ve gezi edebiyatı kitabı. Başlıktaki adıyla ‘Cömert Toprakların Masalı...’ Doğru da. Çünkü ‘nereye nasıl gidilir’ gibi standart bilgiler arasında kaybolmadan, insan hikayeleriyle neredeyse bir roman keyfiyle okunuyor. Her cumartesi gecesi 23.15’te Müveddet Anter’in TRT 1 FM için hazırlayıp sunduğu Gecenin İçinden programına konuk olan ve gittiği yerleri anlatan Azer Bortaçina, kitabı için iki buçuk ayda on bin kilometre yol yaptığı yerlerden en çok aklında kalanları anlattı.n Bu kitabı yazarken daha evvel görmediğiniz yerlere de gittiniz mi?- Gittim tabii. Doğu Anadolu’ya onlarca kere gittim ama mesela Malatya’yı ilk defa bu vesileyle gördüm ve çok etkilendim. Özellikle Darende, kesinlikle görülmesi gereken bir yer. Tohma Kanyonu’nda yaz-kış 22 derece sıcaklıkta bir doğal havuz var. Dakikada 11 ton kaynak suyu akıyor. Kanyonun içindeki Somuncu Baba Türbesi inanç turizmi için çok önemli.n En çok hoşunuza giden yerler hangileriydi bu yolculukta?- Türkiye’de dolaşmadığım yer kalmadı. Burası başlı başına bir bölge olarak çok hoşuma gidiyor. Ama şehir derseniz, Mardin benim için hep başköşededir. İyice gezdikten sonra Tunceli ve Kemaliye’yi de (Eğin) ekledim favori listeme.İHTİŞAMLI KAPILARNeden Kemaliye?- Kemaliye o kadar özel bir yer ki! İnsanları, davranışları, mimarisi ve doğasıyla çok farklı. Çok önemli kişiler de çıkmış oradan. Mimarisi çok özgün ve çok akıllıca uygulanmış. Mesela bir zengin konağı var, onunla aynı ölçüde varlıklı olmayan biri başka bir tarz benimsemek yerine onun küçüğünü yapmış. Aslında sadece Kemaliye de değil sevdiğim, burada 15 tane falan köy var. Hepsi birbirini tamamlıyor. Sokaklar parke, ciddi bir çevre bilinci var. Yeni ev yaparken belli kriterlere uymak zorundalar. Altı taş olacak, üstü ahşap, çatısına kiremit döşenecek gibi. İhtiyar heyeti bu kararı alıyor, kaymakam onaylıyor ve iş tamam! Akçağ Köyü bu konudaki en özellerden biri bence. Bütün evlerin ihtişamlı kapıları ve kilitleri var. Sadece bunlar da değil. Git doğa yürüyüşü yap, Karanlık Kanyon’da rafting yap, yamaç paraşütü yap... Oradan sonra Ocakköy’den geçtim, bir Alevi köyü. Küçücük bir köy ama helikopter sahası bile var. Muhteşem bir müzesi, kültür merkezi, misafir ağırlamak için tesisleri var... Alevi köylerinde çok hoş bir yaşam kültürü var zaten. n Nedir Alevi köylerinin farkı?- Ben, bir Tuncelilileri ayırt ederim uzaktan, bir de Alevileri. İkisi de o kadar hoşlar ki. Alevi köylerine uzaktan baktığınızda ilk önce o köydeki uygarlığı görürsünüz, sonra temizlik çarpar gözünüze. Kadın-erkek birlikte oturuyor, birlikte eğleniyorlar.n Gürcistan sınırına kadar gittiniz değil mi?- Evet. Damal, Posof ve Çıldır Gölü’nü çok sevdim. Damal’ın coğrafi özelliği çok önde değil ama bebekleri meşhurdur. 35 sene evvel Fidan Ana’nın çalı süpürgesi kullanarak yaptığı bebekler bugün dünyada tanınıyor. Çıldır’ı mutlaka kışın da görmek istiyorum. Donuyor ve üstünde kızaklarla dolaşıyorsunuz. Kars’ta Arkeoloji müzesi ve Ani Harabeleri mutlaka görülmeli. Bu coğrafyada Kağızman da çok ilginç. n Neden ilginç?- Her köyünde ayrı bir güzellik var da ondan. Tut Mağaraları çok hoşuma gitti. Çengili köyünde, tek katlı evlerin ortasında 25 metre yüksekliğindeki kiliseye sadece fotoğrafını görerek hayran olmuştum daha evvel. Doğubeyazıt’ı da çok sevdim. Ama oradaki turizmin gelişmesi için bürokratik engellerin kaldırılıp, Ağrı Dağı’na çıkışa izin verilmesi lazım. Burada tarım yok, sadece ve sadece turizmle kalkınabilirler. Devletin burayı desteklemesi lazım.VAN’DA MAVİ TURVan nasıldı?- Van Gölü’nde mavi tur yapabileceğinizi biliyor muydunuz? Ben deniz diyorum zaten oraya. Müthiş güzel koyları var, yüzebilirsiniz. Gevaş’tan başlayarak koy koy, ada ada tur yapıyorsunuz gölde. Gulet tipi tekneler getirmişler, bayağı bir mavi tur turizmi var. n Bu seyahatte sizi en çok şaşırtan yer neresiydi?- Kesinlikle Çemişgezek! Hep çirkin, geri kalmış bir yer olarak kullanılır esprilerde. Ama o kadar güzel ki! Keban Gölü üzerinde çalışan feribotlarla gidiliyor. Kırklar Dağı’nın eteklerinde, başı bulutlarda, ayakları Keban Gölü’nde bir masal şehrine geldiğimi sandım. İlçenin en büyük potansiyeli, İn Delikleri dedikleri mağaralar. Kayaların içine kat kat odalar, sarnıçlar, galeriler oymuşlar. Ama biran evvel restore edilmesi ve yolunun düzenlenmesi gerekli.PAŞANIN EVİArapkir’de sokakta dolaşırken bir eve baktım. Camda biri vardı, el sallaştık, ‘Kapıyı açar mısınız’ dedim. İçeri buyur ettiler. Ev, Arapkir’in en önemli konaklarından biriymiş. İçeri girince çok şaşırdım, çünkü zamanında Nusret Mayın Gemisi’nin paşasının eviymiş. Duvarlarda eski resimler, tablolar vardı. Atatürk’ün yakın arkadaşıymış. Ne ararken, ne buldum.PAVYONA DÜŞTÜMİspir’e giderken, Yıldızeli’nde bir pavyonda kaldım. Kalacak başka yer yoktu. Altta pavyon, üstte ben; kapımı kilitledim yattım. Gece geç saatte gelip kaldığım bir iki yerin de aslında pavyon olduğunu sabahında fark ettim. Pavyona düştüm desem, yalan olmaz!TUNCELİ’NİN DOĞASI DÜNYANIN HİÇBİR YERİNDE YOK!Tunceli halkı terör istemiyor. Tunceli Türkiye’nin en güzel yelerinden biri. Sadece turizmden yaşayabilecek potansiyeli var. Şehrin biraz dışında Munzur Deresi ve Vadisi başlıyor. Akıl hafsala almayacak bir coğrafya, Türkiye’de benzeri yok. Munzur Vadisi Türkiye’de milli park ilan edilen ilk yermiş zaten. Şimdi oraya sekiz tane baraj ve hidroelektrik santralı yapmaya çalışıyorlar! Yöre halkının en büyük isteği turizm yapmak. Bunun öncülüğünü de Ovacık’taki Elbaba tesislerinin sahibi Mahmut Bey yapıyor. O kadar şık bir yer ki. Her türlü doğa sporunu yapabilirsiniz. Bir de orada yetişen alabalıklar dünyada sadece Munzur’da ve Kanada’da yetişiyormuş. Tadı çok güzel, üstelik etini yaralara sürdüğünüzde iyileştirici özelliği varmış. Tunceli’yi görüp de aşık olmamak mümkün değil. Halkın çoğu Alevi olduğu için eğitimli ve medeniler. Şortla bile dolaşabilirsiniz.En sevdiği 5 yerMunzur ve Mercan Vadileri (Tunceli) Kemaliye ve köyleri Berçelen Yaylaları (Hakkari) Adilcevaz-Tatvan-Ahlat (Bitlis) Darende-Yeşilyurt (Malatya)seyahatte ne okuyorO bölgeye ait kitaplar. Sabahtan akşama gezdiği için roman okumaya vakti kalmıyor.ne dinliyorYanında müzik taşımıyor. Otomobilde bile müzik dinlemiyor.ne yiyor, ne içiyorTüm yerel spesiyaliteleri deniyor.ne giyiyorCoğrafyaya ve halka ters düşmeyecek şekilde giyiniyor. Hırpani giyinmekten hiç hoşlanmıyor ve nerede olursa olsun, kıyafetine özeniyor.neyle seyahat ediyorOtomobille.nerede kalıyorÖzgün ve geçmişi yaşayabildiği butik otelleri seviyor.kimle seyahat ediyorTek başına yolculuk yapmaktan çok keyif alıyor ama çok sevdiği seyahat arkadaşları da var. Uzun yıllardır Almanya’da yaşayan arkadaşı Zeynep Dobke ile 1978’den beri birlikte seyahate çıkıyorlar.çantasının olmazsa olmazlarıSürekli yediği zeytin, peynir ve zeytinyağı; fotoğraf makinesi, defter-kalem, cilt bakım ürünleri.�