Uçak kaçırmanın maliyeti

Türk Hava Yolları’nın Tiran-İstanbul seferini yaparken kaçırılan uçağı, uzun zamandır pek gündeme gelmeyen eylemleri yeniden aklımıza getirdi. Hafızalarda 11 Eylül canlanırken olayın zararsız sona ermesi tek teselliydi. Ancak sonuçta sadece THY değil, Türk havacılığı ve Türkiye’nin imajında yine telafisi mümkün olmayan zararlar oluştu.

İLK EYLEM

Eylemlerin tarihi uçakların kullanımının yeni yeni başladığı günlere kadar iniyor. İlk eylemi Byron Rickards 1931’de yaptı. Lima«dan Peru’ya giden Ford Tri-motor uçağını kaçıran korsan, kısa süren bir eylem sonrasında teslim oldu. Byron Rickards 1961’de bu sefer oğluyla beraber Continental Havayolları«nın Boeing 707«sini kaçırıp Fidel Castro«ya hediye etmek üzere Havana’ya indirecekti.

Ufak olaylar dışında 1940 ve 1950’ler sakin geçse de 1960’lar kaçırmalarının zirveye çıktığı yıllar oldu. Önce ABD ile Küba arasındaki krizler nedeniyle yaklaşık 10 yılda tam 28 uçak kaçırıldı.

1960’ların sonlarına doğru bu sefer Araplar, İsrail Havayolları El-Al’ın uçaklarına eylem yapmaya başladı. Bunlar arasında tek başarılı olan ilk yapılan eylemdi. 1969’da El-Al’ın Roma uçağı Cezayir’e indirildi. Pazarlıklar tam 40 gün sürdü. Korsanlar amaçlarına ulaştı, cezaevindeki arkadaşları serbest bırakıldı. Bu olaydan sonra El-Al uçaklarına silahlı güvenlik görevlisi konacaktı.

REKOR 1969’DA

Kaçırma eylemleri için 1969 rekor yılıydı. Tam 82 uçak kaçırıldı. Daha sonraki 10 yıllık dönemde eylem sayısı 1970’lerde yılda 35’e, 1980’lerde 29’a, 1990’larda ise 22’ye düşecekti.

Ancak uçak kaçırma eylemlerinin boyutu 11 Eylül 2001’den itibaren farklı bir yöne kaydı. Artık yolcu uçakları birer silah haline gelmişti. Yolcu uçakları binalara çarpıyor, tehdit büyüyordu. Birçok ülke bu olaylardan sonra teröristlerce uçağın yerleşim birimi üzerine çakılmasını önlemek için hava kuvvetlerine vurma yetkisi vermeye başladı.

TÜRKİYE’DEKİ OLAYLAR

Bugüne kadar Türkiye’de toplam 19 uçak kaçırma olayı yaşandı. İlk olay 30 Temmuz 1948’de meydana geldi. Bulgaristan’da kaçırılan Junkers Ju-52 tipi yolcu uçağı İstanbul’a indirildi. Polisin yaptığı operasyonda bir kişi hayatını kaybetti. Bulgar hava korsanları yakalandı.

İlk Türk korsanın eylemi 1969’da meydana geldi. Sadi Tokar THY uçağını Sofya'ya kaçırdı. Korsan 1.5 saat sonra teslim oldu. Tiran olayından önceki ise 28 Mart 2003’te meydana geldi. THY uçağı Atina’ya kaçırıldıktan sonra korsan Özgür Gençaslan Yunan makamlarına teslim oldu.

Bugüne kadar 1007 kaçırılma olayı yaşandı

 En uzun kaçırma eylemi 40 gün sürdü. 

Korsanların yüzde 60’ının amacı siyasi sığınma hakkı alabilmek. 

Eylemlerin yüzde 64’ünde bomba, yüzde 23’ünde ateşli silah, kalanında da kesici aletler kullanıldı.

 Olayların yüzde 82’si bayrak taşıyıcı havayollarında meydana geldi.

NE YAPMALI?

 Sakin olun ve dikkat çekmemeye çalışın.

 Unutmayın, hava korsanları stres nedeniyle çok sinirli olacaklardır.

 Teröristlerin dediklerini yapın. Tartışmaya veya üzerine atlayıp silahını almak gibi kahramanlıklara kalkışmayın. Bu işi güvenlik kuvvetlerine bırakın.

 Çok uzun süre rehin kalabilirsiniz. Kendi kendinize konuşup telkin yöntemi ile güçlü olmaya çalışın.

 Yaralanan veya yardıma ihtiyacı olan biri varsa hemen ileri atılıp dikkat çekmeyin.

 Seyahat belgelerinizi saklayın ve kesinlikle ortada bırakmayın.

 Dikkat çekmeden teröristlerin hareketlerini izleyip konuşmalarını dinlemeye çalışın. Vereceğiniz bilgiler güvenlik kuvvetlerine yardımcı olabilir.

 Eğer uçağa operasyon yapılırsa yere yatın ve öncelikle başınızı korumaya çalışın. Operasyonda yangın çıkarsa hemen acil çıkış kapılarını açmaya çalışın.

İşte fırsatlar

THY, 31 Aralık’a kadar Miles&Smiles özel yolcu programı üyelerine Avrupa, Kuzey Afrika ve Yakındoğu’ya 10 bin, Ortadoğu’ya 15 bin, Orta Asya’ya 20 bin, Uzakdoğu’ya da 35 bin milden başlayan fırsatlarla ödül bilet alma imkanı sunuyor.

Atlasjet, 20 yaş altı ve 65 yaş üstü yolcularına iç hatlarda yüzde 25 indirim yapıyor.

İzair, ramazan ayı boyunca Pegasus Havayolları’yla ortak düzenlediği iç hat seferlerinde tek yön 35 YTL’den sattığı biletleri büyük ilgi gördü. Her uçakta 35 YTL’den 12 koltuğun ayrıldığı kampanyada 8 bin 10 adet bilet kısa süre içinde tükendi.

Açtığı yeni noktalarla hızla büyüyen Avusturya Havayolları, 30 Kasım’a kadar business class uçan yolcularının 70 YTL’lik yurtdışına çıkış harçlarını ödüyor.

Swiss, 15 Ekim’e kadar biletleme yapılmak şartıyla ekonomi sınıfı, vergiler hariç, gidiş-dönüş Chicago, New York, Montreal, Hong Kong, Dar es Salaam ve Nairobi’ye 245 Euro’dan başlayan fırsatlar sunuyor.

Macar Malev Havayolları, 1 Aralık-31 Mart arasında Budapeşte’ye uçan yolcularına 3 gece fiyatına 4 gece konaklama imkanı sunuyor.

Lufthansa, Türkiye uçuşlarının 50'nci yılı nedeniyle 1 Kasım'dan itibaren 50 gün boyunca Almanya'daki tüm noktalara gidiş-dönüş, ekonomi sınıfı, vergiler hariç 105 Euro'dan başlayan fiyatlar sunuyor.

Kaplanlara İspanya’da ödül

NATO üyesi hava kuvvetlerinin sembolü kaplan olan filolarının her yıl gerçekleştirdikleri Tiger Meet (Kaplan Buluşması) Tatbikatı’nda Türk Hava Kuvvetleri’nden 192. Filo, en iyi ikinci boyama ödülünü kazandı.

İspanyol Hava Kuvvetleri’nin Albacete Hava Üssü’nde gerçekleştirilen tatbikata, Balıkesir’de konuşlu 192. Filo 5 adet F-16C/D tipi uçakla katıldı. İspanya ve Türkiye’nin yanı sıra ABD, İngiltere, İtalya, Fransa, Belçika, Avusturya ve Çek Cumhuriyeti’nden gelen gelen filolar, yeni taktikleri deneme imkanı buldu.

Tatbikatın en renkli görüntüleri, özel desenlere boyanan uçaklardı. 192. Filo’nun boyama dalında verilen ödülü kazanan tasarımı, uçak mühendisi ve aynı zamanda ödüllü plastik uçak modelcisi Ömer Erkmen (36) tarafından yapıldı. Profesyonel grafik tasarımcısı Erkmen, kaplan desenlerini F-16’ların kuyruğuna, gövdeye ve uçak üzerinde radar dalgalarını emen ve RAM olarak adlandırılan boyaya zarar vermeyen, özel baskı filmlerle uyguladı. Desenlerin tasarımı iki hafta, uygulaması ise iki gün sürdü. Kanat altındaki yakıt tankları ise hava tabancası yardımıyla kaplan desenine boyandı. Tatbikat sonrasında uçakların kuyruklarındaki filmler sökülerek standart renkleriyle filodaki görevlerine geri döndü. Tolga ÖZBEK

Dickenson başkan yardımcısı

Alan Mullaly’nin Ford’a CEO olmasıyla hareketli günler geçiren Boeing Ticari Uçaklar bölümünde taşlar yerine oturmaya başladı. CEO’luğa getirilen Scott Carson’un yardımcısı Larry Dickenson oldu. Yaklaşık 20 yıldır Boeing’in Asya Pasifik bölgesindeki satış organizasyonunu yöneten Dickenson, 777 ve 787 modellerini lansmanında önemli bir rol üstlenmişti. Dickenson satış, pazarlama ve satış sonrası hizmetlerden sorumlu olacak.

Brezilya’da inanılmaz çarpışma

Brezilya’da geçen hafta yaşanan çarpışmayla otoriteler yeni nesil havacılık teknolojilerini ve hava trafik kontrolünü masaya yatırdı. Kazada Gol Havayolları’na ait iç hat seferi yapan Boeing 737-800 tipi yolcu uçağı ile Amerikan ExelAire şirketine teslimat uçuşu için giden Embraer Legacy 600 tipi iş jeti 37 bin feet yani 11 bin 200 metrede çarpışmıştı. Boeing 737-800, 154 yolcu ve mürettebatıyla düşerken Legacy 600 yakınlarda bulunan askeri üsse sadece kanat ucu ve kuyruğundaki küçük hasarlarla inebilmişti.

Olayda iş jeti pilotlarının uçuş planında yer alan irtifadan daha yükseğe çıkmak için tırmanırken TCAS olarak adlandırılan havada uçakların birbirlerine tehlikeli yakınlaşmalarını pilota ikaz eden sistemi kapadığı belirlenmişti. Yerde yapılan testte, TCAS’ın çalıştığı ortaya çıkmış, iki pilot da tutuklanmıştı.

Havada çarpışmayla ilgili bugüne kadar 225 olay meydana geldi. Kazalarda 3 bin 701 kişi hayatını kaybetti. Son 20 yılda geliştirilen TCAS gibi sistemlerle çarpışmaların önüne geçilmesi hedefleniyor. Yeni nesli TCAS II olarak adlandırılan sistem, 148 kilometre ilerideki yolcu uçağını tespit ediyor. Uçuş yüksekliği ve çarpışma riskine göre pilot hem görüntülü hem de sesli olarak uyarılıyor.

Bu tür durumlarda her iki uçakta da TCAS II varsa, kaçınma manevraları iki sistem tarafından belirlenerek pilota döneceği taraf veya alçalma-yükselmeden hangisini yapacağı bildiriliyor.

Havacılık otoriteleri, bu tür durumlarda veya uçaktaki TCAS arızalarında kullanılmak üzere yerdeki radar ve hava trafik kontrol sistemleriyle ortak çalışacak uyarıların daha erken yapılacağı yeni sistem alternatifleri üzerinde çalışıyor.