Terörist yosun yayılıyor

Ä°stanbul Ãœniversitesi Deniz Bilimleri ve Ä°ÅŸletmeciliÄŸi Enstitütüsü’nden 15 araÅŸtırmacı iki yıl boyunca Datça-Bozburun Özel Çevre Koruması Bölgesi’ndeki deniz canlılarını inceledi. 763 kilometrelik sahil ÅŸeridinde 1163 dalış yaptı. Oceanos Projesi kapsamında nesli tükenen canlıları saptadı.Ekip ÅŸefi Doç. Dr. ErdoÄŸan OkuÅŸ ‘En büyük tehlike denizin akciÄŸeri diyebileceÄŸimiz yosun çayırlarını yok eden terörist yosun’ diyor.n Nedir Oceanos Projesi?- Çevre Koruma Kurulu BaÅŸkanlığı’nın giriÅŸimiydi. Bizden, Özel Çevre Koruma Alanları’ndaki denizsel çeÅŸitliliÄŸin saptanmasını istediler. Alanında gerçekleÅŸtirilmiÅŸ en geniÅŸ kapsamlı proje için toplam 150 gün denizde kaldık. Günde ikiÅŸer dalış yaptık. n Ve, Datça bölgesinde terörist yosunların yayılmaya baÅŸladığını tespit ettiniz. Terörist yosun nedir?- Deniz için çok önemli olan deniz çayırlarının (posidonia) yerine geçerek, uzun vadede canlı çeÅŸitliliÄŸini tehdit eden bir yosun türü. Çok hızlı geliÅŸir, geniÅŸ alanları kısa sürede kaplar. n Bu yosunlar nasıl var oluyorlar?- Terörist denince, saldırmaya hazır bir ÅŸey sanılıyor; denizlerde de terörizmi oluÅŸturan insanoÄŸlu aslında. Ortam bozulmadığı, yapı zedelenmediÄŸi sürece, bu tür gelip zorla yerleÅŸmiyor. Bu yosunlar, çok kolay yer deÄŸiÅŸtiriyor; bir geminin zincirinde, dalgıcın paletiyle bile yolculuk yapabilir. n Katil ile terörist yosun arasındaki fark nedir?- Katil yosun bir bölgeye gelip o alanı kapladığı zaman bölgedeki tek hakim tür oluyor. Bir özelliÄŸi de toksik etkisi. Katil yosun henüz Türkiye’de yok. Terörist yosun aynı ÅŸekilde yayılmakla birlikte onun kadar kalıcı deÄŸil. n 2001’de terörist yosunlardan gıda katkı maddesi ve gübre olarak yararlanabilmek için araÅŸtırmalar yapılmış. Böyle bir yarar saÄŸlandı mı? -Biyokimyasal özelliklerinin sanayide kullanılma ihtimali araÅŸtırılıyor. Fakat bu bir mücadele yöntemi deÄŸil. YOSUN YÃœZEYE ÇIKARSA Ä°MHA EDÄ°NBir süre öncesine kadar ‘Gördüğünüz yerde kopartıp, siyah bir torbaya atın’ deniyordu.-Biri de çıkıp, ‘Tırmık gibi bir ÅŸey alalım, kazıyalım denizden’ demedi çok şükür! Bunun yerine, denizin dibine muÅŸamba örtelim! Teknesi olanlar demirleme sırasında bu yosunu yüzeye çıkarmışsa, alıp imha etmeli. Torbaya koyup karaya atabilir, yakabilir.n Normal bir yosunla terörist yosunu ilk görüşte ayırabilir miyiz? - DiÄŸer yosunlardan farklı olarak, çilek dokusuna benziyor. Ä°nsanlara zararı yok, alerjik reaksiyona sebep olmuyor. n Bu projede size ayrılan bütçe ne kadardı? -700 milyar lira.n Sunulan imkanlar yeterli mi bu tip araÅŸtırmalar için?-Projenin ilk etabında kiralık malzemeyle çalıştık, iki günde bir bozulan çok küçük bir kompresör vardı. Otobüslerle gidip geliyorduk. Malzemeleri kendimiz taşıdık. Bir tekne saÄŸlansa, malzeme temin edilse, bu çalışmalar çok daha rahat sürdürülebilir. Sırada baÅŸka projeler de var mı? -Gökova bölgesinin incelenmesi düşünülüyor. BÄ°LÄ°MSEL DALIÅž EKÄ°BÄ°: (Soldan saÄŸa) Nazlı Demirel, Noyan Yılmaz, Aslı Aslan Yılmaz, Yrd. Doç. Dr. Ahsen Yüksek, Doç. Dr. ErdoÄŸan OkuÅŸ (oturan), Volkan Demir, Sibel Zeki, Ãœnsal Karahan, Ä°dil Öz. Ekipten, Seyfettin TaÅŸ, Umut Tural, ErtuÄŸrul Koç, Eren Savut, Ziya Çaylarbaşı, Evrim Kalkan, Niyazi Deniz fotoÄŸrafta yok.ARAÅžTIRMANIN OLUMLU SONUÇLARIn Akdeniz’in en temiz kıyıları bu bölgede.n Bölgede 807 makroskobik canlı yaşıyor. n Akdeniz Havzası’nda koruma altında bulunan, denizin ciÄŸeri kabul edilen posidonia oceania (deniz çayırı) bölgede yoÄŸun bulunuyor. n Karavida, orfoz, lohoz, eÅŸkina gibi koruma altında bulunan türlerin yaÅŸadığı görüldü. n Bölgenin arkeolojik zenginliÄŸinin de envanteri çıkarıldı.n Katil yosun olarak bilinen caulerpa taxifolia’ya rastlanılmadı.ARAÅžTIRMANIN OLUMSUZ SONUÇLARIn Terörist yosun (Caulerpa racemosa) görüldü.n Deniz çayırlarının tahrip edildiÄŸi tespit edildi. n Bölgesel katı atık kirliliÄŸi tehdidiyle karşılaşıldı. n Tekne ve evsel atıkların denize boÅŸaltılmasıyla oluÅŸan kirlilik bölgenin özelliÄŸini yitirmesini saÄŸlayabilir. n YerleÅŸim yoÄŸunluÄŸu yüzünden kıyılarda tahribat var.n Aile balıkçılığı dışındaki avlanma yöntemlerinin, özellikle seçici avlanmanın koruma altındaki türleri tehdit ettiÄŸi görüldü.n Sokkan ve külah balığı gibi bölgenin doÄŸasında bulunmayan türler bulundu.n Orfoz, Karavida, EÅŸkina, Sinarit, Karagöz gibi türler seçici avcılık sonucu risk altında. **Proje hakkında ayrıntılı bilgilere www.oceanos-datca.org adlı internet adresinden ulaÅŸabilirsiniz. Â