Termal’le ilgili ne arıyorsanız bu kitapta
Güncelleme Tarihi:
Ayda KAYAR
Oluşturulma Tarihi: Ocak 27, 2006 00:00
Termal’in efsaneleri Homeros’un İlyada’sına kadar gidiyor. İlçede, Herakles ve hurilerine ithaf edilen adak taşını, erken Bizans’tan kalma mezar taşlarını, İmparator Konstantin’in yaptırdığı Niyet Kemeri’ni bugün de görmek mümkün.
Dört bin yıl önce yaşanan depremle oluştuğu sanılan Yalova Kaplıcaları, Kral Konstantin’in annesi Helen’den, İmparatoriçe Theodora’ya, Sultan Orhan’dan Sultan Hamid’e, Vehbi Koç’tan Turgut Özal’a uzanan tarihi simaları ağırlamış.
Yalova’dan doğan ve 25 yıl Termal Oteli’nde çalışan Aydın Akan, "Her yönüyle Termal İlçesi" adlı kitabında, yöreyi anlatıyor. Akan’ın 1881’de 15 sayfa olarak yayınladığı kitap, her baskıda biraz daha genişledi. Sekizinci baskıda, Termal’in tarihinden, buradaki hurafelere, ünlülerden anılara, adetlere, yemeklere, cin hikayelerine, isim kısaltmalarına, Termal’de en uzun askerlik yapan kişiden ilk otomobil alana kadar aradığınız, hatta aramayı aklınıza getiremeyeceğiniz her ayrıntı 156 sayfaya sığdırılmış.
![/images/100/0x0/55eb2c90f018fbb8f8b020f5]()
Atatürk’ün, İnönü’nün, Vehbi Koç’un Termal ziyaretlerindeki anılarını da kitapta bulabilirsiniz. Dokuzuncu baskı yeni bilgilerle 2006 sonunda yayınlanacak.
BAHÇELERDE ONUN İMZASI VAR
Termal’in unutulmayan isimlerinden biri "Başbahçevan" Pandelli Usta. Ailesiyle birlikte Sakız Adası’ndan mübadil olarak Türkiye’ye gelen ve Üsküdar’a yerleşen Pandelli Usta, Vahideddin döneminde sarayda bahçıvanlık yapan babasının yanında yetişmiş. Tophane’de Atatürk tarafından beğenilip, Termal’e gönderilmiş. Arnavutça ve Rumca bilen usta, Yalova’ya ilk geldiğinde Türkçe bilmediği için şüpheli görülüp, Muhafız Komutanı İsmail Tekçe tarafından karakolda sorgulanmış.
Pandelli Usta, 40 yıl boyunca, Termal’in park ve bahçeleriyle uğraşmış. Okuma yazma bilmeyen, imza yerine mühür kullanan ustanın çiçeklere "çocuklarım" dediği hálá anılarda. 1969 yılında ölümünden kısa süre önce hasta yatağında ziyaretine gelenlere çiçeklerine ve ağaçlarına kimin bakacağını sorar, dert yanarmış.
Elleri nasırlı olmayanı işe almayan Pandelli Usta’nın "Doğa aşk ister", "Bahçenin yenisi güzel olmaz" sözleri Termal’de hafızalardan silinmemiş.
AYI İDİ, UYU İDİ, KOCAM İDİ
Termal’de uzun yıllardır anlatılan bir hikaye var. Yaşlıların kimi gizemle "sorma berisini" dese de anlatılan o ki bir ayı mısır çapalayan genç kızı kaçırır ve ormana götürür. Kız günlerce mağarada kalır ve duruma alışır. Bir gün yemek pişirirken, ormandaki köylüler mağaranın tepesindeki delikten duman çıktığını görürler. Mağaradan dumanın çıktığı deliği kaparlar. İçerisi duman dolunca ayı dışarı çıkar ve pusuda bekleyen silahlı köylüler tarafından vurulur. Kız feryatlarla mağaradan çıkarak, türkü söylemeye başlar: "Ayı idi / Uyu idi / Kocam idi Ya / Çalı idi / Çırpı idi / Evim idi Ya...
Şeyh Zayed’e nar şurubu
Kenan Evren’e şiş kebap
Yıl: 1967, Yer: Termal Otel, Konuk: Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay (öğle yemeği) İtalyan usulü kaneloni (domates salçalı-kaşar peynirli), avcı usulü turnedo, mevsim salatası, dondurmalı krem karamel, kaşırık meyve, kahve, Villa Doluca şarap, portakal suyu, soda, su.
Yıl: 1978, Yer: Termal Otel, Konuk: Habeşistan İmparatoru Haile Selasiye (öğle yemeği) Zeytinyağlı kereviz, iç pilavlı kuzu dolma, şakriye, salata, cacık, peşmelba, tartalet, kahve, portakal suyu, ayran, su.
Yıl: 1986, Yer Çamlık Otel, Konuk: B.A.E Devlet Başkanı Şeyh Zayed Bin Sultan (akşam yemeği) Minestron çorba, biryani, kuzu külbastı, piliç, karışık meyve, elmasiye, kahve, havuç suyu, nar suyu, ayran soda.
Yıl: 1987, Yer: Çamlık Otel, Konuk: Cumhurbaşkanı Kenan Evren (öğle yemeği) Zeytinyağlı ayşekadın fasulye, termal usulü şiş kebap, lotus salata, kuplu dondurma, kahve, portakal suyu, su, soda.
TERMAL’DE KALAN ÜNLÜLERİN TERCİHLERİ
Atatürk: Kahve, ayran, patates tava
İsmet İnönü: Kiraz, yulaf çorması, kaneloni, patlıcan çip kebap.
Bülent Arınç: Açık şekersiz çay, sirkeli salata.
Yaşar Okuyan: İrmik helvası
Kayahan: Siyah havyar, JB viski
Zeki Müren: Tuzlu karpuz
Vehbi Koç: Lapa, soda
Tarık Akan: Sahanda yumurta
Türkan Sabancı: Alabalık
Müslüm Gürses: JB viski, çikolata
Fatih Terim: Rakı, ayva
KADIN ATA BİNMEZ YILBAŞI KUTLANMAZ
Termalde 1950’lere kadar süren adetlerden özellikle kadınlara ilişkin olanları "Allah’tan artık uygulanmıyor" denilecek cinsten. İşte onlardan bazıları:
Kız çocuklara miras verilmez.
Eve girerken, ayakkabı çıkarılmaz.
Kedi ve köpek yavruları gözleri açılmadan dereye atılır.
Kadın ata binemez, erkeğin önünde yürüyemez, pantolon giyemez, başı açık gezemez.
Evde müzik aleti olmaz.
Yılbaşı kutlaması günahtır.
Kız çocuk ilkokuldan sonra okutulmaz.
YAPMADAN DÖNMEYİN
Atatürk Köşkü’nü ziyaret edin.
Kurşunlu Banyo’ya girin.
Çınaraltı’nda çay için.
Ayaksuyuna gidin ve dere kenarında ayaklarınızı suya sokun.
Mide suyu için, gözsuyuna gidin.
Aşıklar Yolu’ndan kekik, nane, ıhlamur ve kestane balı alın.
Panaroma Tepesi’ne çıkın.
Ana kaynakta Murat Köprüsü’nden geçin.
Sudüşen Şelalesi’ne gidin.
Gökçedere’de Filozof Seyfi’nin duvaryazılarını okuyun.
BUNLAR DA TERMAL HURAFELERİ
Ayak ayak üstüne atıp yemek yemek, kıtlığa sebep olur.
13 Ocak’ta eve kız çocuğu gelirse iyi sayılmaz.
İki kadının arasından geçen erkekten dünür olmaz.
Ekmeğe ayağını basarsan, göklere ses gider.
Kabak ve karpuz ekimi bittikten sonra tarlada yuvarlanılır.
Yeni yılın ilk günü evden dışarıya hiçbir şey verilmez.
Cuma günü karalahana ekilirse acı olur.
Kedi yalanıyorsa yağmur yağar.
Kuru hayvan kafası asılırsa, tarlaya şeytan gelmez.
Guguk Kuşu’nun konduğu dalı kesip ambara koyarsan üründe bereket olur.
Tavuk taşlığı bekarlara yedirilmez.
Su tencerede boşuna kaynatılırsa, düşman çoğalır.
Yalova’dan doğan ve 25 yıl Termal Oteli’nde çalışan Aydın Akan, "Her yönüyle Termal İlçesi" adlı kitabında, yöreyi anlatıyor. Akan’ın 1881’de 15 sayfa olarak yayınladığı kitap, her baskıda biraz daha genişledi. Sekizinci baskıda, Termal’in tarihinden, buradaki hurafelere, ünlülerden anılara, adetlere, yemeklere, cin hikayelerine, isim kısaltmalarına, Termal’de en uzun askerlik yapan kişiden ilk otomobil alana kadar aradığınız, hatta aramayı aklınıza getiremeyeceğiniz her ayrıntı 156 sayfaya sığdırılmış.
Atatürk’ün, İnönü’nün, Vehbi Koç’un Termal ziyaretlerindeki anılarını da kitapta bulabilirsiniz. Dokuzuncu baskı yeni bilgilerle 2006 sonunda yayınlanacak.
BAHÇELERDE ONUN İMZASI VAR
Termal’in unutulmayan isimlerinden biri "Başbahçevan" Pandelli Usta. Ailesiyle birlikte Sakız Adası’ndan mübadil olarak Türkiye’ye gelen ve Üsküdar’a yerleşen Pandelli Usta, Vahideddin döneminde sarayda bahçıvanlık yapan babasının yanında yetişmiş. Tophane’de Atatürk tarafından beğenilip, Termal’e gönderilmiş. Arnavutça ve Rumca bilen usta, Yalova’ya ilk geldiğinde Türkçe bilmediği için şüpheli görülüp, Muhafız Komutanı İsmail Tekçe tarafından karakolda sorgulanmış.
Pandelli Usta, 40 yıl boyunca, Termal’in park ve bahçeleriyle uğraşmış. Okuma yazma bilmeyen, imza yerine mühür kullanan ustanın çiçeklere "çocuklarım" dediği hálá anılarda. 1969 yılında ölümünden kısa süre önce hasta yatağında ziyaretine gelenlere çiçeklerine ve ağaçlarına kimin bakacağını sorar, dert yanarmış.
Elleri nasırlı olmayanı işe almayan Pandelli Usta’nın "Doğa aşk ister", "Bahçenin yenisi güzel olmaz" sözleri Termal’de hafızalardan silinmemiş.
AYI İDİ, UYU İDİ, KOCAM İDİ
Termal’de uzun yıllardır anlatılan bir hikaye var. Yaşlıların kimi gizemle "sorma berisini" dese de anlatılan o ki bir ayı mısır çapalayan genç kızı kaçırır ve ormana götürür. Kız günlerce mağarada kalır ve duruma alışır. Bir gün yemek pişirirken, ormandaki köylüler mağaranın tepesindeki delikten duman çıktığını görürler. Mağaradan dumanın çıktığı deliği kaparlar. İçerisi duman dolunca ayı dışarı çıkar ve pusuda bekleyen silahlı köylüler tarafından vurulur. Kız feryatlarla mağaradan çıkarak, türkü söylemeye başlar: "Ayı idi / Uyu idi / Kocam idi Ya / Çalı idi / Çırpı idi / Evim idi Ya...
Şeyh Zayed’e nar şurubu
Kenan Evren’e şiş kebap
Yıl: 1967, Yer: Termal Otel, Konuk: Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay (öğle yemeği) İtalyan usulü kaneloni (domates salçalı-kaşar peynirli), avcı usulü turnedo, mevsim salatası, dondurmalı krem karamel, kaşırık meyve, kahve, Villa Doluca şarap, portakal suyu, soda, su.
Yıl: 1978, Yer: Termal Otel, Konuk: Habeşistan İmparatoru Haile Selasiye (öğle yemeği) Zeytinyağlı kereviz, iç pilavlı kuzu dolma, şakriye, salata, cacık, peşmelba, tartalet, kahve, portakal suyu, ayran, su.
Yıl: 1986, Yer Çamlık Otel, Konuk: B.A.E Devlet Başkanı Şeyh Zayed Bin Sultan (akşam yemeği) Minestron çorba, biryani, kuzu külbastı, piliç, karışık meyve, elmasiye, kahve, havuç suyu, nar suyu, ayran soda.
Yıl: 1987, Yer: Çamlık Otel, Konuk: Cumhurbaşkanı Kenan Evren (öğle yemeği) Zeytinyağlı ayşekadın fasulye, termal usulü şiş kebap, lotus salata, kuplu dondurma, kahve, portakal suyu, su, soda.
TERMAL’DE KALAN ÜNLÜLERİN TERCİHLERİ
Atatürk: Kahve, ayran, patates tava
İsmet İnönü: Kiraz, yulaf çorması, kaneloni, patlıcan çip kebap.
Bülent Arınç: Açık şekersiz çay, sirkeli salata.
Yaşar Okuyan: İrmik helvası
Kayahan: Siyah havyar, JB viski
Zeki Müren: Tuzlu karpuz
Vehbi Koç: Lapa, soda
Tarık Akan: Sahanda yumurta
Türkan Sabancı: Alabalık
Müslüm Gürses: JB viski, çikolata
Fatih Terim: Rakı, ayva
KADIN ATA BİNMEZ YILBAŞI KUTLANMAZ
Termalde 1950’lere kadar süren adetlerden özellikle kadınlara ilişkin olanları "Allah’tan artık uygulanmıyor" denilecek cinsten. İşte onlardan bazıları:
Kız çocuklara miras verilmez.
Eve girerken, ayakkabı çıkarılmaz.
Kedi ve köpek yavruları gözleri açılmadan dereye atılır.
Kadın ata binemez, erkeğin önünde yürüyemez, pantolon giyemez, başı açık gezemez.
Evde müzik aleti olmaz.
Yılbaşı kutlaması günahtır.
Kız çocuk ilkokuldan sonra okutulmaz.
YAPMADAN DÖNMEYİN
Atatürk Köşkü’nü ziyaret edin.
Kurşunlu Banyo’ya girin.
Çınaraltı’nda çay için.
Ayaksuyuna gidin ve dere kenarında ayaklarınızı suya sokun.
Mide suyu için, gözsuyuna gidin.
Aşıklar Yolu’ndan kekik, nane, ıhlamur ve kestane balı alın.
Panaroma Tepesi’ne çıkın.
Ana kaynakta Murat Köprüsü’nden geçin.
Sudüşen Şelalesi’ne gidin.
Gökçedere’de Filozof Seyfi’nin duvaryazılarını okuyun.
BUNLAR DA TERMAL HURAFELERİ
Ayak ayak üstüne atıp yemek yemek, kıtlığa sebep olur.
13 Ocak’ta eve kız çocuğu gelirse iyi sayılmaz.
İki kadının arasından geçen erkekten dünür olmaz.
Ekmeğe ayağını basarsan, göklere ses gider.
Kabak ve karpuz ekimi bittikten sonra tarlada yuvarlanılır.
Yeni yılın ilk günü evden dışarıya hiçbir şey verilmez.
Cuma günü karalahana ekilirse acı olur.
Kedi yalanıyorsa yağmur yağar.
Kuru hayvan kafası asılırsa, tarlaya şeytan gelmez.
Guguk Kuşu’nun konduğu dalı kesip ambara koyarsan üründe bereket olur.
Tavuk taşlığı bekarlara yedirilmez.
Su tencerede boşuna kaynatılırsa, düşman çoğalır.