Yasaklı kitaplar, Galileo ve günümüz Türkiye’si

Örneğin Sokrat düşünceleri nedeni ile ölüme mahkûm edilmiştir. Kendisine kaçış imkânları sunulmasına rağmen mahkemenin kararına uyarak zehir içmiş ve yaşamına son vermiştir.  Copernicus sistemine, yani evrenin merkezinin dünya değil güneş olduğuna inanan ve kilisenin baskılarına rağmen inancından geri dönmeyen Giordano Bruna,  topluma ibret olsun diye şehir meydanında yakılarak idam edilmiştir. Bunlar arasında en ünlüsü engizisyon tarafından kitapları yasaklanan Galileo’dur. Aşağıda mahkemenin verdiği gerekçeli kararın günümüz Türkçesi ile kısaltılmış bir şekli verilecektir. Kitapların yasaklandığı günümüz dünyasında bu karadan alınacak çok dersler vardır.

Siz müteveffa Vincenzio Galileo’nun oğlu 70 yaşında Floransalı Galileo:

1-Güneşin evrenin merkezinde hareketsiz olduğu, Dünyanın Güneş etrafında her gün bir kere döndüğü şeklindeki (Copernicus) ortaya atılan teorini doğruluğuna inandığınız.

2-Aynı görüşte oluğu bilinen bazı Alman matematikçiler ile haberleştiğiniz.

3-Güneş lekeleri ile ilgili makaleler yayınlayarak bu teoriyi doğru imiş gibi göstermeye çalıştığınız.

4- Kutsal kitapları kendi anlayışınıza göre yorumlayarak gerçeği çarpıttığınız 1615 yılında kutsal makama ihbar edilmiştir.

5- Evvelce öğrenciniz olan birisine gönderdiğiniz Copernicus teorisini doğrulayan, kutsal kitapların gerçek anlayışına ve otoritesine karşı yazılmış ve şu anda elimizde bulunan mektuplar, mahkememiz tarafından kanıt olarak kabul edilmiştir.

6-Mahkememiz kutsal dini öğretimize karşı yapılan eylemler nedeni ile önlem almış ve Papa hazretleri ve en yüksek din bilgisine ve hukuk doktorasına sahip seçkin kardinallerin katgıları ile topluma aşağıdaki açıklamayı yapmıştı:

a) Güneşin evrenin merkezinde hareketsiz olduğu hipotezi kabul edilemeyecek bir saçmalıktır. Felsefe bağlamında temelsizdir. Dinimize açıkça aykırıdır. Kutsal kitaplarımız ile çelişkilidir.

b) Dünyanın evrenin merkezinde olduğu ve günde bir kere güneş etrafında döndüğü kabul edilemeyecek bir saçmalıktır. Felsefe bağlamında temelsizdir. Kutsal kitaplarımız ile çelişkilidir.

O tarihte Yüksek Kutsal Meclis size karşı anlayışlı davranmıştı.25 Şubat 1616 tarihinde Papa hazretlerinin huzurunda yapılan toplantıda söz konusu asılsız teoriyi savunmadan vazgeçmeniz kardinal Bellarmine hazretleri tarafından size emredilmişti. Buna göre, başkalarına Copernicus teorisinin doğruluğu hakkında telkinde bulunmanız teoriyi savunmanız yasaklanmıştı. Bu yasaklara uymadığınız takdirde hapsedileceğiniz söylenmişti.

Ayrıca bu sakınalı teori daha fazla taraftar kazanarak Katolik inancına zarar vermesini önlemek için İndeks Kutsal Meclisi (İndex Liborum Prohibitorum) Copernicus teorisini savunan kitapları yasaklamıştı. Bütün uyarılara rağmen geçen sene Floransa’da ‘Evrenin iki Temel Sistemi’ başlıklı tarafınızdan yazılmış bir kitap yayınlanmıştır.  Bu kitapta Batlamyus ve Copernicus sitemleri karşılaştırılmış, açıkça güneşin evrenin merkezinde hareketsiz durduğu dünyanın güneş etrafında döndüğü ileri sürülmüş ve teorinin doğru olduğu iddia edilmiştir. Ayrıca teorinin artan sayıda taraftar kazandığı yazılmıştır.  Kutsal meclis kitabınızı ayrıntılı bir şekilde incelemiştir. Kitapta ortaya koyduğunuz düşünceler ile daha önce size verilen emre aykırı davrandığınız ve Katolik inancına küstahça saldırdığınız mahkememizce tespit edilmiştir. Bu nedenle kutsal mahkeme huzuruna yeniden çağrıldınız.

Mahkemenin Galileo’yu mahkûm eden gerekçeli kararı:

İşlediğiniz suçlar cezasız kalmaz. Gelecekte sorumlu davranmanızı sağlamak için Diyaloglar başlıklı kitabınız yasaklanmıştır. Mahkemenin saptayacağı bir süre kutsal makamca hapse mahkûm edildiniz. Suçluların kefaretini düzenleyen makam nezaretinde önümüzdeki üç yıl haftada bir gün hazreti Davut’tan tövbe ve af dilemek için okunan duaya iştirak etmenizi emrediyoruz.

 Bu kararın sonucu olarak Galileo aşağıdaki yemini yapmaya mecbur edilmiştir.

Ben Floransalı Vincenzio Galilei’nin oğlu 70 yaşında Galileo Galilei vicdanen mahkûm olduğumu kabul ederim. Saygıdeğer Kardinaller ve evrensel Hıristiyan toplumunun yetkilendirdiği engizisyon huzurunda diz üstü çökerek önüme konmuş kutsal kitaplara el basarak, Kutsal Roma Katolik ve Apostolik kilisesinin öğretilerine inanmış olduğuma ve Allahın inayeti ile ilerde de inancımı sürdüreceğime yemin ederim. Güneşin evrenin merkezinde hareketsiz olduğunu ileri süren çarpık teorilere bu kutsal makam emrettiği için savunmayacağıma bu alanda kimseyi eğitmeyeceğime söz veririm.

Söz konusu kitapta kutsal kitaplar ile çelişen gerçekleri yansıtmayan iddialar ileri sürdüm. Bu çarpık teoriyi savunmamam yüksek mahkemece emredilmesine rağmen aksini yaprak kitabı yazdım ve yayınladım. Evrenin merkezinin Dünya değil güneş olduğuna iman ettim. Dünyanın güneş etrafında döndüğünü ileri sürdüm. Bunları hiç bir kanıta başvurmadan söyledim ve yazdım.

Kutsal kilise bu yaptıklarım karşısında haklı olarak benim Katolik inancımdan şüphe etmiştir. Kutsal dinimize ve kiliseye karşı olan her düşünceden ve bu düşünceleri benimseyen tarikatlardan nefret ettiğimi bildiririm. İleride kilisenin benden şüphe etmesini gerektirecek hiçbir şey söylemeyeceğim hiçbir şey yapmayacağım. Eğer çevremde benzer düşünceleri taşıyan insanları tespit edersem onları engizisyon makamlarına ihbar edeceğim. Kutsal kilise tarafından bana verilen tüm kefaret emirlerini yerine getireceğim. Eğer burada yapmayacağıma söz verdiğin eylemleri tekrarlarsam (Allah korusun) bana verilecek tüm cezalara razıyım. Tanrı ve ellerimi üzerine bastığım kutsal kitaplar yardımcım olsun ki; ben adı geçen Galileo Galilei yaptıklarımdan pişmanlık duydum, kendi kendime yüksek selse okumuş olduğum bu belgeyi imzaladım.

Roma’da Minerva manastırında 22 haziran1633 de Galileo Galilei yukarıda yaklaşık olarak anlamı aktarılan belgeyi imzalayarak hapis olmaktan kurtulmuştur. Engizisyon mahkemesinin aldığı bu karar o günkü İtalyan toplumu üzerinde çok ciddi bir baskı oluşturmuş ve hiç kimse kiliseye karşı çıkmak cesaretini kendinde bulamamıştır. Kilisenin güçlü Kardinallerinden Bellarmine Evrenin merkezi hakkında

Dünyanın güneş etrafında döndüğünü iddia etmek,  İsa’nın Bakire Meryem’den doğmadığını iddia etmekten farksızdır.
                                                                                             Â
Kardinal Bellarmine (1554-1642)

Yaşlı Galileo kilisenin baskılardan yorgun düşmüş fakat doğrularını içinde saklamıştır. Minerva manastırından çıkarken Kardinal Bellarmine söylediği cümle bilim tarihçilerinin ve özgürlük savaşçılarının belleklerinde hep canlı kalmıştır

Eppur si Muove (Amma dünya gene de hareket ediyor)

Galileo Galilei

İnsanlık bu cümleyi belleklerine kazıdığı ve inandığı için çağdaş bilimsel yöntemin kurucusu olan Galileo Galilei unutulmaz. Onun için belgeseller yapılır, filimler çevrilir, piyesler sahnelenir, konferanslar düzenlenir sayısı on binleri aşan kitaplar yazılır. Umarım günümüz Türkiye’sinin hâkimleri ve cumhuriyet savcıları Engizisyon mahkemelerinin hâkimlerine benzemez. Umarım toplumda Kardinal Bellarmine gibi din adamları adalet üzerinde baskı oluşturmaz.