TBMM Başkanı'nın Washington gezisi

Sedat ERGİN

TBMM Başkanı Mustafa Kalemli'nin Washington'a yaptığı iki günlük ziyaret, Türkiye'de kurulan yeni hükümetin Amerikan Yönetimi'nde olduğu kadar, Amerikan Kongresi'nde de belirgin bir rahatlamaya yol açtığını gösterdi.

Bundan yedi yıl önce ‘‘Ermeni Soykırımı’’ tasarısının Senato'da reddedilmesinde oynadığı kilit rolle tanınan Demokrat Senatör Robert Byrd, ‘‘Bundan önceki hükümetin köktendinci çizgisi Kongre'de rahatsızlık yaratıyordu. Yeni hükümeti memnuniyetle karşılıyoruz’’ diye söze girdikten sonra Kalemli'ye sordu:

‘‘Şimdiki hükümetin desteği ne durumdadır?’’

Kalemli, önceki gün gerçekleşen görüşmede yanıt verdi:

‘‘Hükümet Meclis'te çoğunluğa sahiptir. Toplumun çok geniş kesimlerinin ve basının desteğini yanında bulmaktadır. Bununla birlikte, hükümet 1998 sonbaharında seçim isteyebilir.’’

* * *

Konu Refahyol'un koalisyonunun gidişine gelince, Ordu'nun rolü ve Milli Güvenlik Kurulu'nun yetkileri de gündeme geldi. ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'ndeki toplantıda, komitenin Rum lobisine yakınlığıyla tanınan Başkanı Ben Gilman, dolaylı ifadelerle Ordu'nun müdahil bir rol oynadığını belirtince, Kalemli, yeni hükümetin kuruluş süreciyle ilgili ayrıntılı bir sunuş yapmak durumunda kaldı.

‘‘Her şey kurallar içinde, demokratik süreç içinde cereyan etti. Ayrıca Milli Güvenlik Kurulu da anayasal bir kuruluştur’’ diyen Kalemli, ‘‘Dini motifleri kulanan’’ Refahyol hükümetinin kamuoyunun çok geniş bir kesiminde rahatsızlığa yol açtığını ve tepkilerin demokratik platformlar içinde ortaya konduğunu anlattı. TBMM Başkanı, ‘‘sivil muhalafeti’’ ön plana çıkartırken, demokratik kitle örgütleri, üniversiteler, sendikalar, işveren kuruluşlarının oynadıkları rolü vurguladı.

Kalemli'nin temasları, Amerikan Kongresi'nde Türkiye ile ilgili iki önemli beklentinin masaya konmasına da sahne oldu.

Bunlardan birincisi, Türkiye'nin Ermenistan sınır kapısını açması yolundaki talepler. Kalemli, Türkiye'nin bu konuda atacağı adımın Kafkasya'da Ermeniler’le Azeriler arasında bulunacak çözümü beklediğini anlattı.

İkinci beklenti, Kıbrıs sorunu. Kalemli, özellikle Dış İlişkiler Komitesi'ndeki toplantıda, KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ı uzlaşmazlıkla suçlayan sert çıkışlarla karşılaştı. Kalemli'nin bu eleştirilere verdiği yanıt, ‘‘Denktaş bu ay sonunda Amerika'ya geliyor. Neden kendisini buraya davet edip dinlemiyorsunuz? Meseleyi bir de ondan dinleyin’’ oldu.

* * *

Bu tür eleştiriler, Kalemli'nin Temsilciler Meclisi'nin Cumhuriyetçi Başkanı Newt Gingrich ile görüşmesinde yerini, Türkiye'ye verilen kuvvetli bir desteğe ve tarih hocası Gingrich'in ağzından ‘‘Türkiye Atatürk'ün başlattığı reformlarla kurduğu laik ve demokratik düzeniyle pek çok ülkeye örnektir. Bu ülkelerin Türkiye'den öğreneceği pek çok şey var. Maalesef ne Amerika, ne de diğer müttefikleri Türkiye'ye hak ettiği desteği vermiyor’’ açıklamasına bıraktı.

Kalemli'nin Washington ziyaretindeki en önemli hedefi, ABD Kongresi ile TBMM arasında doğrudan kurumsal düzeyde bir işbirliği kurulmasının altyapısını oluşturmaktı. Gezi bu bakımdan önemli bir ilk adım oldu. Gingrich, Kalemli'nin bu yaklaşımına ilke olarak mutabakatını bildirdi. Şimdi bu mutabakatın içinin doldurulması gerekiyor.

Özellikle parlamenterlerin uymaları gereken etik kurallar açısından Türk Parlamentosu'nun ABD Kongresi'nden örnek alması gereken pek çok uygulama var. Parlamenterlerin servet beyanlarının ve aldıkları bağışların şeffaflaştırılması gibi...