Irak hükümeti Türkiye'nin operasyonuna neden karşı çıkıyor?

Son zamanlarda Iraklı Kürt gruplar ile Maliki hükümeti arasındaki diyalog ve karşılıklı bağımlılık iyice arttı. Türkiye'nin sertleşen söylemi ve askerî hazırlıkları karşısında köşeye sıkışan Kürt gruplar, Türkiye karşısında yalnız kalmamak için Irak Hükümeti'ni ve ABD'yi devreye sokmaya çalışıyorlar. ABD, neredeyse her gün Türkiye'nin gerçekleştirebileceği bir sınır ötesi operasyona karşı olduğunu, bunun yarar getirmeyeceğini vurguluyor. Fakat, son günlerde yapılan açıklamalar ABD'nin tavrının sınırlı olacağını gösteriyor. Bu nedenle, Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB), Irak Hükümeti'nden gelen desteğe daha fazla önem vermeye başladılar. Bu bağlamda, Kuzey Iraklı gruplar hem merkezi hükümet içindeki varlıklarını hem de hükümetin kendilerine duydukları ihtiyacı kullanmaya çalışıyorlar. KDP ve KYB Irak Hükümeti içindeki nüfuzunu oradaki temsilcileri yoluyla kullanıyor. Örneğin KYB'nin lideri ve Irak Cumhurbaşkanı olan Celal Talabani, "Kuzey Irak'a yapılacak bir hareket tüm Irak'a yönelik olacaktır" diyor. Aynı şekilde, Irak tarafından Türkiye'ye iletilen notanın arkasındaki asıl etken KDP'li Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari. Kürt grupların hükümetteki diğer gruplardan aldığı destek ise Maliki ve Sadr'ın açıklamalarında görülebilir.

Bugün Irak Hükümeti'nin Iraklı Kürt gruplara yaklaşmasının iki boyutu olduğu söylenebilir:  Irak'ın toprak bütünlüğüne vurgu yapmak ve kendini ispat etmek ile iç politikadaki sancılı dönemeçte Kürtlere ihtiyaç duymaları. Maliki hükümeti ve ona destek veren partilerin çoğu bölge devletleri tarafından kabul edilmemekten rahatsız. Bu nedenle hükümet kendisini ispat etme arayışı içinde. Ayrıca, hükümetteki Arap partilerin tabanları Irak'ın bütünlüğünü savunuyor. Birçok Arap için Kuzey Irak'ta ayrı bir varlık kabul edilemez bir olgu. Bu nedenle Kürtlerin kendilerinden istedikleri yardımı hem içe hem de dışa dönük bir rüşt ispatı olarak kullanmak istiyorlar. Yani, Irak'a yönelik bir askerî operasyona karşı olduklarını açıklayarak bölge ülkelerine "biz sizinle eşitiz", kendi tabanlarına da "Irak hâlâ bir bütündür" mesajını vermeye çalışıyorlar. Hükümetin konuya yaklaşımının ikinci boyutu daha çok iç politikayla ilgili. Maliki hükümeti Allavi grubunun ve Irak'ta İslami Devrim Yüksek Konseyi'nin (IİDYK) baskıları karşısında ayakta kalabilme mücadelesi veriyor. Irak'ta bir süredir darbe söylentileri dolaşıyor. Dahası, eski Başbakan Eyat Allavi laik milliyetçi Şiileri, Sünni Arapların büyük bir kısmını, bazı bağımsızları ve Kürdistan İslami Partisi'ni yanına çekerek önemli bir ittifak oluşturdu. Asıl amacı, Maliki hükümeti hakkında güven oylaması yaptırmak ve hükümeti devirmek. Maliki de bu tehdit karşısında Kürt grupların desteğine büyük ihtiyaç duyuyor. Çünkü, onları karşısına alması halinde ayakta kalması neredeyse imkansız. Bu nedenle bir süre önce Kuzey Irak'a giderek Kerkük'te referandumun yapılmasına destek verdiklerini söyledi. Böylece, Kürtlere çok önemli bir taviz verdi. Bu tavır, aynı partiden gelen selefi İbrahim Caferi'ninkinden farklı. Türkiye'nin askerî operasyonu ihtimaline karşı tavrı da bu mantığın ürünü. Yani Kürtler için önemli konularda onlara destek vererek aralarındaki ortaklığın sürmesini hedefliyor.

Sadr'ın son çıkışı da benzer düşüncelerden kaynaklanıyor. Önce Caferi'nin sonra da Maliki'nin seçilmesinde en önemli aktörlerden biri Sadr grubu olmuştu. Sadr destek vermeseydi, IİDYK'nin kendi istediği bir adayı başbakan yaptırma olasılığı çok yüksekti. Şiiler arasındaki güç mücadelesinde Maliki'ye karşı çıktığı bilinen IİDYK, şu ana kadar hükümeti destekledi. Çünkü, en çok bakan bu gruptan geliyor. Sadr hükümetten bakanlarını çekti ise de IİDYK hükümette kaldı. Ayrıca, bir süredir Sadr hareketiyle IİDYK arasında yoğun çatışmalar gözleniyor. Bu noktada IİDYK'nin amacı başbakanlık koltuğuna kendisine daha yakın birini getirmek. Bu grup, hükümetin düşmesini istemediği için Allavi'ye çok fazla yanaşmıyor. Fakat, Maliki'nin yıpranması da işlerine geliyor.

Ä°ÅŸte bu karşılıklı bağımlılık ve çıkar iliÅŸkisi son dönemde Irak Hükümeti'nin Türkiye'ye olan yaklaşımında belki de en önemli etken. Kürt grupların en önemli kaygısı Türkiye'nin Kuzey Irak'a yapacağı olası bir operasyonda yalnız kalmak. ABD'deki yumuÅŸamaya ek olarak bölge ülkelerinin de Türkiye'ye karşı tavrının sınırlı olacağının belirginleÅŸmesi bu endiÅŸeyi arttırıyor. Irak Hükümeti'nin zayıf olduÄŸu ve ülkedeki terörist gruplarla baÅŸ etmekte yetersiz kaldığı açık. Bu nedenle egemen bir ülkenin en önemli görevlerinden biri olan topraklarını bir baÅŸka ülkeye yönelik saldırılarda kullandırmaması koÅŸulunu yerine getiremiyor. Buna ek olarak, Maliki hükümetinin iç hesapları yüzünden tutarsız politikalar izlemesi hem Irak halkına hem de Türkiye-Irak iliÅŸkilerine zarar veriyor.Â