Ermenistan seçimlerinin sonuçları

Ermenistan'da geçtiğimiz Cumartesi günü (12 Mayıs 2007) yapılan parlamento seçimleri hakkında alınan  ilk haberlere göre iktidardaki Cumhuriyetçi Parti seçimlerde  başarılı olarak oy oranını arttırmış; ancak beklendiği gibi,  Ermenistan Meclisi'nde mutlak çoğunluğa sahip olamamıştır. Bu durumda, son yedi yılda olduğu gibi, hükümetin Cumhuriyetçi Parti tarafından, olasılıkla Taşnakların da katılımıyla ve belki bir diğer partinin de yardımıyla, kurulacağı anlaşılmaktadır.

Sovyetlerin dağılmasından sonra Ermenistan zor yıllar geçirmişti. Ekonomi adeta dağılmış, yeterince enerji ithal edilememiş, hatta zaman zaman yiyecek sıkıntısı dahi baş göstermiş, Azerbaycan'la Karabağ konusunda başlayan savaş, sonunda kazanılsa bile, ülkenin zaten cılız olan kaynaklarını neredeyse kurutmuştu. Ermenistan bu zor duruma diasporadan ve dost ülkelerden aldığı yardım sayesinde dayanmaya çalışmıştı. Bu vesileyle Türkiye'nin, Azerbaycan'la olan çok yakın ilişkilerine rağmen o yıllarda Ermenistan'a, bir iyi niyet jesti olarak, 100.000 ton buğday verdiğini, ancak bugün bu jestin hiç hatırlanmadığını daha doğrusu hatırlanmak istenmediğini belirtelim.

1994 yılında Azerbaycan'la ateşkes yapıldıktan sonra Ermenistan'da yaşam koşulları ağır ağır normale dönmeye başlamış; ancak siyasi istikrarsızlık devam etmişti. Bu arada Karabağ sorununu makul bir çözüme bağlamak için uğraşan Cumhurbaşkanı Levon Ter Petrosyan, Başbakan Robert Koçaryan'ın liderliğini yaptığı bir grup tarafından istifaya zorlanmış ve yerine Robert Koçaryan seçilmiştir. Ancak Ermenistan'da iç kargaşa sürmüş ve 1999 yılı Ekim ayında Millet Meclisinin bazı kişiler tarafından basılıp, Meclis Başkanı, Başbakan ve bazı milletvekillerinin öldürülmesiyle doruk noktasına çıkmış, sonra nispi bir sükunet dönemi başlamıştır. Başlıca muhaliflerinin Millet Meclisinde öldürülmesinden sonra Koçaryan  ve etrafındaki, başta Savunma Bakanı Serj Sarkisyan olmak üzere, Karabağlı grup belli bir politikayı kararlıkla izlemeye başlamışlardır. Bu politikanın başlıca noktaları şunlardır:

Ekonomik alanda tam bir pazar ekonomisi politikası izlenmiştir. Bu politika ekonomik dengeleri kısa sürede sağlamış ancak sosyal adaletsizliklere de neden olmuştur. Diğer bir deyimle Ermenistan'da çok zenginler ve çok fakirlerin yan yana yaşadığı bir ülke haline gelmiştir.

Ter Petrosyan'ın aksine Koçaryan Ermeni Diasporasıyla iyi ilişkiler geliştirmek için büyük gayret sarf etmiştir. Bunun sonucunda Diaspora'nın yardımları Ermenistan'a akmaya başlamış bu da ekonominin düzelmesine önemli katkıda bulunmuştur. Ermenistan'da milli gelir son altı yıl içinde her yıl % 10'dan fazla artmış, adam başına milli gelir 900 -1000 dolardan 1.500 dolar düzeyine çıkmıştır. Artık Ermenistan'ı fakir bir ülke olarak görmek doğru değildir

Dış siyasette, Rusya taraftarlığına halel getirmeden, gerek ABD gerek AB ülkeleriyle iyi ilişkiler geliştirilmeye çalışılmıştır.  Bunu sonucu olarak da bu ülkelerden bir miktar yardım sağlanmış ancak daha önemlisi bu ülkeler Karabağ sorununda en azından tarafsız bir konuma girmişler bu da Ermenistan'ın lehine olmuştur.

Buna karşılık Koçaryan ve taraftarları  gerek Azerbaycan gerek Türkiye'ye karşı uzlaÅŸmaz bir politika izlemiÅŸlerdir. Bu politika, yapılan tüm müzakerelere raÄŸmen,  KarabaÄŸ sorununda yerinde saymasını, diÄŸer bir deyimle Ermenistan'ın bu konuda taviz vermemesini saÄŸlamış, ayrıca soykırım iddiaları nedeniyle de Türkiye ile devamlı bir anlaÅŸmazlık içinde olunmuÅŸtur.Â

Bu sert tutumun Ermeni kamuoyunca beğenildiği ve Koçaryan ve etrafındakilere halk desteği sağladığı görülmektedir. Ancak aynı tutum Türkiye'nin Ermenistan ile olan kara sınır kapısının açılmamasına da neden olmuştur.

Yukarıda değindiğimiz bu düzenin en  geç gelecek yılda değişmesi bekleniyordu. Zira Koçaryan iki kez seçilmiş olduğu için yeniden Cumhurbaşkanı olamayacak ve bu makam bir başkası tarafından işgal edilecekti. Başbakan Markaryan'ın kısa süre önce beklenmeyen ölümü ve yerine Savunma Bakanı Serj Sarkisyan'ın atanması ve başkanı olduğu  Cumhuriyetçi Partinin bu seçimlerdeki başarısı Sarkisyan'ın gelecek yıl devlet  başkanı seçilmesi olasılığını son derecede arttırmış bulunmaktadır. Böyle olduğu takdirde, adı geçenin esasen son on yıldır katkıda bulunduğu Koçaryan politikalarına devam etmesini beklemek yanlış olmayacaktır.

Seçim sonuçları tam olarak belli olduktan sonra yeni kurulacak Ermenistan hükümeti konusunu ayrıca ele alacağız.

Yorum: Ömer Engin LÜTEM- E. Büyükelçi
ASAM Ermeni Araştırmaları Enstitüsü Başkanı