Sol, tarih ve Hamlet saplantısı

1970'lerde bazı insanlar psikiyatri kliniği niyetine sola sığınıp kendilerini tedavi etmeye çalışırlardı. Günümüzde de aynı insanlar ya da türevleri sola çatarak, solu aşağılayarak; Osmanlı ve Türk tarihine çamur atarak kendilerini tedavi ediyorlar.

Geçenlerde, ‘Bir Hamlet Olarak Althusser’ (Bu Ne Biçim Memleket, Telos Yayıncılık) adlı inceleme yazımı yeni bir basım için tekrar okurken, kimilerinde ortaya çıkan ağır Türkiye ve Türk sabuklamasının kaynağında köklü bir Hamlet kompleksi bulunduğunu üzülerek ve acıyarak fark ettim.

* * *

Shakespeare'in oyunu Hamlet'in konusunu özetleyelim: Danimarka Prensi Hamlet'in annesi Kraliçe Gertrude, kayını Claudius'un, kocası Danimarka Kralı'nı öldürmesine yardımcı olur. Claudius, kardeşinin yerine geçer ve yengesi Gertrude ile evlenir. Bu cinayet kraliçe anne için bir statü yükselmesi getirmemiştir, her iki durumda da kraliçedir. Tercih statüye dayanmamaktadır, cinseldir. Bu durumda Hamlet sadece iktidardan olmuş değil anneden de olmuş ve iğdişleşmiştir.

Hamlet'in travmasının kökeninde bu iğdişliğe yola açan ihanet bulunmaktadır.

* * *

1980 yılında karısı Helene'i boğarak öldüren Fransız filozof Louis Althusser'in hayatı da bir başka Hamlet öyküsüdür: Althusser'in annesi, oğlu Louis'nin babasıyla değil, onun kardeşi Louis ile evlenecekti. Amca Louis, Yüksek Öğretmen Okulu mezunudur ve Louis'nin annesi ile nişanlıdır. I. Dünya Savaşı'na pilot olarak katılan amca Louis bir çarpışmada ölür ve Althusser'in annesi ölen nişanlının kardeşiyle yani Louis Althusser'in babasıyla evlenir. Louis'nin annesi gebe kaldığı birleşmeyi ömür boyu bir tecavüz olarak algılar ve kendisine tecavüz eden oğlunun babası koca ölünceye kadar kendini hasta hisseder. Kocanın ölümünden sonra iyileşir. Louis de bir sevgili ölünün adını taşıdığı için kendini ölü hisseder. Ve, kendi farkında değildir belki ama Hamletleşmeye başlar. İlk kez 29 yaşında mastürbasyon yapar ve bir kadınla (Helene ile) ilk kez otuz yaşında yatar ve onunla evlenir.

Otuz yaşına kadar kadınlarla ilişkisi olmayan Althusser, kırk yaşından ve ünlendikten sonra tam anlamıyla bir Don Juan'a dönüşür. (Oku: ‘Gelecek Uzun Sürer, Can Yayınları)

* * *

Bir süredir, kimilerinde bilimselmiş gibi görünen sol ve Cumhuriyet düşmanlığının kökeninde bir tür Hamlet kompleksi olup olmadığını düşünüyorum. Ve çoğunun hayatında bu kompleksin izlerine rastladığımı söylemek zorundayım:

Özellikle 12 Mart döneminde yaşanan kişisel bozgun ve kişilik yamuklaşması; devletin, tarihin dehlizlerinde unuttuğu, Cumhuriyet'te kırgın dedeler ve babalar; devlet terörünün tacizine uğramış çocukluk ve hapishaneye kapatılmış babalar; abartılan alt kimlik ve din değiştirmiş ailenin keşfi... Ve Cumhuriyet'in hayaletiyle ödeşmek için seçilen intikam yolu!..

Düşmanlık öylesine saçma boyutlara ulaştı ki kendilerine ve üçüncü kişilere bir haber vereyim, dedim.