Sizin yağınız hangisi?

ARAŞTIRMALAR, hayvansal kaynaklı doymuş yağların diyetten tamamen çıkarılarak yerine karbonhidratların (tahıllar, unlu mamuller, pirinç, patates, kuru yemişler, gevrekler) konulmasının, kötü kolesterol (LDL) ile birlikte iyi kolesterolü (HDL) de düşürdüğü ve damar sertliği riskini artırdığı bilinen trigliseritlerin yükselmesine neden olduğunu göstermektedir. Diyetten doymuş yağlarla birlikte tekli (zeytinyağı) veya çoklu (ayçiçeği, mısır, pamuk yağı) doymamış yağların da büyük ölçüde çıkarılıp yerine karbonhidratların konması ise daha zararlı sonuçlar oluşturur ve kötü kolesterol düzeyini yükseltip iyi kolesterol düzeyini düşürür. Her durumda diyetten yağların tamamen çıkarılıp yerine karbonhidratların konulması kalp ve damar sağlığı açısından olumsuzdur. Bizim önerimiz, beslenmenizde aldığınız toplam kalorilerin yüzde 25-30'unun yağlardan karşılanmasıdır. bu miktarın yüzde 8'den azı doymuş, geri kalan kısmı ise tekli (zeytinyağı) ve çoklu (ayçiçeği, mısır özü, pamuk yağı) doymamış yağlardan gelmelidir.

KIZARTMA YAĞLARI

Beslenmenizde tamamen çıkarmanız gereken yağlar, trans-yağ asitleridir. Bunlar bitkisel kaynaklı sıvı yağlardan katı margarinlerin üretilmesi sırasında ortaya çıkar. İnsan vücudunda metabolize edilmeyen trans-yağ asitleri, iyi kolesterol seviyesini azaltır, kötü kolesterol ile birlikte trigliserit seviyesini yükseltir. Özellikle ‘‘tekrar tekrar kullanılan kızartma yağları’’ ile çok yüksek ısıda kullanılan bitkisel yağ va margarinlerde trans-yağ asitleri oluşur. Cipsler, paketlenmiş kızartma ürünleri, hazır üretilmiş kurabiyelerde bu tehlike trans-yağ asitleri bol miktarda bulunabiliyor.

KİLONUZ DA ÖNEMLİ

Bilim adamları, beslenmedik yağ miktarını belirlerken de günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biri olan şişmanlığın gözardı edilmemesi gerektiğini ısrarla vurguluyorlar. Temel enerji kaynağı olarak yağları veya karbonhidratları tercih eden beslenme uzmanlarının, bu tercihlerini destekleyen kendilerince makul gerçekleri olsa da, hepsi günlük olarak alınan toplam kalori ile tüketilen kalori miktarları arasında denge olması gerektiği konusunda görüş birliği içindedir. Yani, temel enerji kaynağı olarak hangi grup gıda seçilmiş olursa olsun, bir diyetin sağlıklı olabilmesi için, her şeyden önce günlük olarak alınan toplam kalori miktarı, tüketilen kalori miktarından fazla olmamalı yani uygulanan diyet şişmanlığa neden olmamalıdır. Bir gram yağın enerji değerinin 9 kalori, bir gram protein ve karbonhidratın enerji değerinin ise 4 kalori olduğunu bir kez daha hatırlatalım.

(Düzen Laboratuarlar Grubu Bülteni'nden yararlanılmıştır)


AKDENİZLİLER ŞANSLI


Protein kaynağı olarak sağlıklı deniz ürünlerini kullanmalarına rağmen, günlük kalori tüketiminin çok büyük kısmını karbonhidratlardan karşılayan ve enerji ihtiyaçlarının yalnızca yüzde 10 kadarını yağlardan elde eden Japon toplumundaki koroner kalp hastalığına yakalanma oranı on binde 500 iken, günlük enerji ihtiyacının yüzde 40 kadarını başta zeytinyağı olmak üzere bitkisel kaynaklı yağlardan karşılayan Girit toplumunda koroner kalp hastalığına yakalanma oranı yalnızca on binde 200'dür. Buna karşılık günlük enerjisinin yüzde 38 kadarını yağlardan, ancak çok büyük ölçüde hayvansal kaynaklı doymuş yağlardan karşılayan Doğu Finlandiya toplumunda ise koroner kalp hastalığına yakalanma oranının on binde 3000 gibi inanılması zor, rekor bir düzeydedir. Bu bulgular hangi yağı kullandığınızın, ne miktarda yağ kullandığınızdan daha önemli olduğunu göstermektedir. Beslenirken toplam yağ miktarını ve hayvansal yağları sınırlamalı, bitkisel yağlara, özellikle zeytinyağına daha çok yer vermelisiniz. Yeni birçok çalışma, beslenmede temel enerji kaynağı olarak karbonhidratların yanında, ölçülü miktarda tekli ve çoklu doymamış yağların kullanılmasının sağlıklı ve uzun bir yaşam açısından daha yararlı olduğunu gösteriyor.


WELLNESS NOTLARI


Günde yarım kilo sebze ve meyve


Günde yarım kilogram sebze ve meyve tüketilmesinin sindirim sistemi kanserlerine karşı koruma sağladığı belirtilmektedir. Sebze ve meyvelerin bol miktarda kullanılmaları ayrıca yemek borusu, akciğer, mide ve kalın bağırsak kanserlerine karşı da koruma sağlamaktadır.

Patatesi dikkat

Karbonhidratın ucuz kaynağı patatesin az tüketilmesine ilişkin bilgiler çoğalmaktadır. Patatesin sebze grubu yiyecekleri arasından çıkarılarak yüksek glisemik indeksli saflaştırılmış karbonhidratlar arasına girmesi önerilmektedir. Patates kolay kilo aldırıyor.

Süt ürünlerinin az yağlı olanı

Süt ve süt ürünlerinin çok değerli hayvansal protein ve kalsiyum kaynağı olduğu bilinmektedir. Ancak ihtiva ettikleri yüksek doymuş yağ miktarının azaltılması süt ve süt ürünlerinin kullanımlarını daha güvenli hale getirecektir. Özellikle orta ve ileri yaşlarda iseniz, kolesterol yüksekliği de sözkonusu ise süt ve süt ürünlerinin yarım yağlı veya yağsız olanlarının tüketilmesi daha faydalıdır.


BİR UYARI


Trigliserit yüksekliği tehlikeli mi?

Trigliserit seviyesinin yüksekliği sık görülmektedir. Bu sorun korkutucu gibi görünse de mevcut bilgiler trigliserit yüksekliğinin koroner arter hastalığında risk faktörü olarak rolünün tartışmalı olduğunu ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, yüksek trigliserit düzeyine sahip olanların kolesterol seviyeleri normal bile olsa, tedavi edilmeleri konusunda tam bir fikir birliği mevcuttur.

Plazma trigliserit seviyelerinin en az 12 saatlik bir gece açlığından sonra ölçülmesi ve belirlenen yüksek trigliserit seviyelerinin tekrarlanan 2-3 yeni ölçümle teyidi gerekmektedir. Trigliserit yüksekliğinin ilaçla tedavisine başlamadan önce,

Alınan toplam kalori miktarının azaltılması,

Kilo fazlalığı ve şişmanlık sorununun giderilmesi,

Karbonhidratlardan (nişastalı, unlu besinler) ve yağdan zengin besinlerin sınırlanması,

Alkol kullanımının azaltılması,

Sigaranın bırakılması,

Düzenli egzersiz alışkanlığının başlatılması gerekmektedir.

Tedaviye başlamadan önce deneyimli bir uzmanla işbirliği yapmalı ve trigliserit düzeyinin sebebini belirleyici araştırmaları yaptırmalısınız. Trigliserit düşürücü ilaçları (nikotinik asit türevleri, fibrik asit türevleri, Omega-3 destekleri) sadece bir uzman hekimin denetiminde kullanabilirsiniz.


İYİ HABER

Kolesterol düşürücü yeni bir ilaç

Bağırsaklardan kolesterol emilimini engelleyen yeni bir ilaç hem Amerika'dan, hem Avrupa'dan onay aldı. Aktif maddesi ‘‘Ezetemibe’’ olan bu ilaç, kolesterolün bağırsaklardan emilimini engelleyerek kolesterolü düşürüyor. İlaç, Amerika'da muhtemelen ‘‘Zetia’’ adıyla satışa sunulacak. Uzun zamandan beri bağırsaklardan trigliserit emilimini önlediği için zayıflama tedavisinde kullanılan ‘‘Orlistat’’ın (Xenical) aksine Ezetemibe yağda eriyen vitaminlerin emilimi üzerine herhangi olumsuz etki göstermemektedir.