Sezer'den Rusya'ya veto sinyali

Tartışmanın konusu ise kısaca şöyle özetlenebilir:

‘‘Rusya, İttifak'a tam üye olmadan NATO'nun karar mekanizmasında veto hakkına sahip olabilir mi?’’

Yani, NATO'nun gerçekleştireceği operasyonlarda veya tatbikatlarda veto hakkı elde edebilir mi?

Bu konu aslında NATO içinde alttan alta tartışılıyordu.

ABD'nin eski başkanı Bill Clinton ile, Rusya eski başkanı Boris Yeltsin arasında gerçekleşen zirvede de konu gündeme gelmişti.

O dönemde, NATO içinde, Rusya'nın da katılımıyla oluşturulacak komisyon aracılığıyla danışma mekanizmasının kurulması düşüncesi hayata geçirilmişti.

NATO'nun Kosova'ya gerçekleştirdiği bombardıman sonrasında Rusya bu mekanizmanın çalışmadığını öne sürerek geri çekildi.

Putin'in işbaşına gelmesiyle konu tekrar gündeme taşındı.

Putin, NATO içinde oluşturulan komisyonun işlerlik kazanması için kendilerinin de operasyon kararlarına katılması gerektiğini bildirdi.

Nitekim, ABD'nin yeni başkanı Bush ile Putin arasında gerçekleşen görüşmelerde bu düşünce tekrar ön plana çıktı. Buna göre, Rusya NATO'nun üyesi olmayacak, ancak karar mekanizmasında oy hakkı bulunacak.

Putin'in bu yaklaşımına İngiltere Başbakanı Tony Blair de destek verdi.

Böylece, NATO'nun 19 asli üyesinin yanı sıra, Rusya da karar alma ve kararların uygulama mekanizmasında bulunma yetkisine sahip olacak.

SEZER'İN KARŞI ÇIKIŞI

Yani, tam üye olmadan tam üyeymiş gibi söz hakkını elde edecek. Bir anlamda bir zamanlar Varşova Paktı'nın önderi olarak mücadele ettiği NATO'ya hiçbir yükümlülük almadan arka kapıdan girmiş olacak.

Bu konu, Türk kamuoyunun gündeminde bugüne kadar öne çıkmadı. Türkiye'nin konuya yaklaşımı ilk kez dün Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından açıkça dile getirildi.

Sezer, Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta Cumhurbaşkanı Valdas Adamkus ile yaptığı görüşme sonrası düzenlenen basın toplantısında Türkiye'nin görüşünü net bir dille ortaya koydu.

Rusya'nın bu daimi ortaklık komisyonu dışında 20. üyeymiş gibi davranmak istediğini kaydetti. Sezer, Rusya'nın bu talebini Türkiye'nin veto edeceği sinyalini şu sözlerle verdi:

‘‘Rusya'nın, NATO'da hiçbir yükümlülük almadan NATO'nun tam üyesiymiş gibi davranmasını ihtiyatla karşılıyoruz. Çünkü bu takdirde tam üye olmayan bir ülkeye veto hakkının verilmesi sözkonusu olacaktır.’’

Sezer, sorunun ileride çözüme kavuşturulacağını düşündüğünü de vurguladı.

BALTIK'TAN TSK'YA DAVET

Sezer'in üç Baltık ülkesindeki gezisinde de ağırlıklı konu NATO oldu. Letonya, Litvanya ve Estonya, kasım ayında Prag'da yapılacak NATO zirvesinde İttifaka tam üye olmak istiyor.

Sezer de bu konuda Türkiye'nin desteğini açıkça dile getirdi.

Askerlerinin eğitimini Türkiye'de gerçekleştiren üç Baltık ülkesinden biri olan Litvanya'nın Türkiye'den bir de talebi oldu.

Cumhurbaşkanı Adamkus, 3,5 milyon nüfuslu ülkesinin silahlı kuvvetlerinin modernizasyonun Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilmesi ve ortak tatbikat yapılması önerisini Sezer'e iletti.

Öyle gözüküyor ki, mayısta Rejkjavik'te yapılacak Dışişleri Bakanları toplantısı sonrasında NATO konusu kasım ayında Prag'daki zirveye kadar Türkiye'nin gündemine yeniden oturacak.