Binlerce yıllık lezzet deneyimi

Dünya, Konya’ya akıyor bu hafta. Nedeni malum: Şeb-i Arus. Yani sevgiliye kavuşma anı. Daha düz söylersek, Mevlana’nın ölüm günü. Zaten cömert bir kent olan şehir bu günlerde konuklarına çok şeyler sunuyor. Açıkhava müzesi olan kentin mutfağı ise Çatalhöyük’e kadar dayanıyor. Et ve hamurun en güzel örneklerinin yer aldığı kentte 600 civarında lokanta bulunuyor. Kulak verin; “Nerede damaklarımızı şenlendirelim” diye başınız dönmesin.Fotoğraflar: Alamy, Flickr, Konak Konya Kutfagi, Harbi Yiyorum, tripadvisor

Ahmet Hamdi Tanpınar, Konya’yı Orta Anadolu insanına benzetir, şunları söyler bu kent için:

“Onu yakalayabilmek için saat ve mevsimlerine iyice karışmanız lazımdır... Konya insanı ya bir sıtma gibi yakalar, kendi âlemine taşır yahut da ona sonuna kadar yabancı kalırsınız.”

Konya bir müze kenttir. Her köşesinde ayrı bir Selçuklu eseri görüntüye girer. Birini geçince diğeri karşınıza çıkar.

Fransız tarihçi Bernard Berenson, bu eserler karşısında hayranlığını şöyle ifade etmiştir:

“Selçuklu mimarisi ne büyük mucize! Zarafeti, tasarımdaki kendine özgülüğü, süslemesindeki ince mükemmelliği, Fransız Gotik mimarisinin en iyi örnekleri hariç bildiğim bütün mimari tarzların çok üstünde... Selçuklu sultanları Konya’da ikamet ederlermiş, şimdi de onların zevklerinin, güzelliğe duydukları sevginin ve ihtişamlarının rakipsiz bir anıtı Konya.”

Mutfağının temelleri Çatalhöyük’ten
Konumuz yemek. Onun için muhteşem Selçuklu mimarisini bir kenara koyup, mutfağa dalalım. Konya mutfağını gereği gibi anlatmak zordur. Veya çok maharet ister. Çünkü geçmişi 8 bin yıl öncesine kadar uzanır. Çatalhöyük kazılarında bu mutfağın izlerine rastlandığı söylenir.

Yemek kültürü araştırmacısı Nevin Halıcı, bu başı sonu belli olmayan mutfağı şöyle tanımlar: “Konya Mutfağı Selçuklu saraylarında gelişen ve Mevlevi adap ve erkânıyla yoğrulan muhteşem bir oluşumdur.”

Konya’yı yuva tutan Mevlevilerde mutfak çok önemli bir yer tutar. Onlar için mutfak eğitimin başladığı kutsal bir makamdır.

Onun için adına anıt mezar yapılan tek aşçı Konya’dadır. Bence Konya’daki yemek turuna başlamadan önce Meram Bağları semtine gidip, Ateşbaz-ı Veli’nin türbesini ziyaret etmek gerekir... Ne de olsa Konya’nın lezzetli mutfağında onun da tuzu biberi vardır.

Konya’da 600 civarında lokanta olduğu söylenir. Onun için insanın başı döner, nereye gideceğine kolay karar veremez. Konya mutfağının başrol oyuncuları et ve hamurdur. Bu yemeklerin en lezzetlileri bu kentte pişer.

Etli ekmeği başa yazın
Konya deyince akla gelen ilk yemek etli ekmektir. Bu muhteşem yiyeceği hemen her lokantada bulmak mümkündür.

Ben size Cemo ile Kandil restoranları öneririm. Buralardaki lezzet bir iki adım daha öndedir. Tabii bu arada ünlü peynirli pideyi de ihmal etmemek gerekir.

Etli ekmeğin bir standardı vardır. 180 gram hamurdan yapılan yufkanın üstüne 100 gram et ve 100 gr sebze karışımı konması gerekir. Etli ekmeğin uzunluğu 90 cm. eni ise 20 cm. olmalıdır. Ustalar, boy uzadıkça ekmeğin tadının kaçtığını öne sürerler.

Etli ekmekte kullanılan malzemeler kadar ustalar da önemlidir. Tırnakçı tabir edilen ustanın hamura eti yayması, çekerek uzatması, lezzeti artıran faktörlerin başında gelir. Fırıncı da bu konuda önemli bir rol oynar. Pidenin fırında kalma süresi, etli ekmeğin şeklini ve lezzetini etkiler.

Fırın kebabı yenmeden dönülmez
Eğer Konya’nın geleneksel ev yemeklerini tatmak isterseniz bu konuda da size bir kaç seçenek sunabilirim. Bunlardan bir tanesi Lokmahane’dir.

Burada kayısılı yahninin, tiridin, tutmaç çorbasının, tabii ki küçük Amasya bamyalarıyla ile yapılan çorbanın, ekşili kabağın tadına bakmalısınız.

Konya’dan Ustalar adlı lokanta da lezzetli yemeklerle tanışabilirsiniz. Buranın aşçısı Kuzucu Ali bu konuda tam bir sihirbazdır.

Akçeşme’deki Somatçı Fitima lokantası da Mevlana dönemi yemekleriyle ünlüdür. Yemekler o dönem reçeteleriyle yapılır. Konya’nın kuru fasulyesi de çok lezzetlidir. Bu yemek için size Kazım Ağa’yı öneririm. Fasulyesi ağızda eriyor adeta.

Konya’ya gidince fırın kebabı yemeden dönerseniz geziniz yarım kalmış sayılır. Bu kebabı ben ya Hacı Şükrü’de ya da Ali Baba’da yerim. İkisi de çok lezzetli yaparlar.

Bakır kazanların içinde, fırında 5-6 saat pişen etler, kebabın yağı ile ıslatılmış tırnaklı pidelerin üstünde servis edilir. Kebabın yanında ise kuru soğan yemeyi ve buz gibi ayran içmeyi ihmal etmemeniz gerekir.

Selçukludan günümüze miras: Kadınlar Pazarı
Konya’nın bir başka damak çatlatan yemeği de tirittir. Bunun için en doğru adres ise Mithat Tirit’tir. Çünkü burası üç kuşaktan beri tirit pişiren bir lokantadır.

Tiriti yapmak için önce bayatlamış tırnaklı pideler tereyağında gevretilir. Sonra güvece yerleştirilir. Üstüne süzme yoğurt, ızgarada pişmiş kuzu eti konup fırınlanır. Fırından çıkan yemeğin üstüne salçalı sos ve tereyağı gezdirilip servis edilir.

Konya’ya gitmişken, Kadınlar Pazarı’nı görmeden dönmek olmaz. Geçmişi Selçuklulara dayanan Aziziye Camii’nin yakınlarındaki pazarda, eskiden bağ bahçe sahibi hanımlar kendi ürettikleri sebze ve meyveleri satarlarmış. Adı bundan dolayı Kadınlar Pazarı olmuş.

Şimdi satıcılar kadın olmasa da, avlunun ortasındaki bölümde yine taze sebze ve meyve satılıyor. Avlunun kenarlarına sıralanmış dükkânlarda ise başta Konya’nın ünlü küflü peyniri olmak üzere, Anadolu’nun dört bir yanında üretilen peynirleri bulmak mümkün.

Konya’nın ünlü küflü peynirin en lezzetlilerini burada bulabilirsiniz. Bu peynirle yapılan pidelere, böreklere doyum olmaz. Makarna ile de iyi gider. Hele bir de tavada sündürürseniz, ortaya çıkan lezzet başınızı döndürebilir.

Konya’da görülmesi gereken yerlerden biri de Sille köyüdür.

Buraya sabah erkenden gitmenizi ve Sillehan’da yöresel malzemelerle hazırlanan kahvaltının tadına bakmanızı öneririm. Sözün özüne gelirsem: Konya çok lezzetlidir. Sofraya oturunca dikkatli olmak gerekir.