Sevindiren büyüme

TÜRKİYE ekonomisi kötü geçen 2016 yılının son çeyreğinde yaptığı hamle ile büyümede beklentileri aşmayı başardı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dün açıkladığı verilere göre ekonomi son çeyrekte yüzde 2.3 olan beklentileri aşarak yüzde 3.5 büyüdü. 2016’da ise büyüme yine yüzde 2.2 olan beklentilerin üzerine çıktı, yüzde 2.9’a ulaştı. Son çeyrekte ve yılın tamamında büyümenin lokomotifi vatandaş oldu. Son çeyrekte yüzde 5.7 artan vatandaşın tüketim harcamaları son çeyrek büyümesini neredeyse tek başına sırtladı. 2016 yılı içinse vatandaşın desteğine devletin tüketim harcamaları ile kamu ve özel yatırımlar geldi. 2016’da vatandaşın tüketimi yüzde 2.3 artarak büyümeye 1.4 puan katkı yaparken, devletin tüketim harcamaları yüzde 7.3 artışla 1 puanlık katkı, kamu ve özel yatırımları da yüzde 3 artışla 0.9 puanlık katkı verdi. 2017 ilk çeyreğinde hem vergi indirimleri, hem kredilerde yaşanan canlanma ile sanayi ve ihracattaki vites artışıyla büyümenin iyi gelmesi bekleniyor.

OTOMOTİV SÜRÜKLEDİ

2016’nın üçüncü çeyreği Türkiye için kabus gibi geçti. 15 Temmuz darbe girişimi, saldırılar hem iç talebi baskıladı hem de yatırımların mola vermesine neden oldu. Bu Türkiye ekonomisi küçülmüştü. Son çeyrekte ise ekonomide canlanmanın başladığı büyüme rakamlarına yansıdı. Buna hem ÖTV düzenlemesiyle otomotivde talebin erkene çekilmesi, konutta yapılan kampanyalar ve faiz indirimiyle alımların özendirilmesi de katkı verdi. Nitekim otomotiv ve beyaz eşyanın bulunduğu dayanıklı mallara yapılan harcama son çeyrekte yüzde 19.8, yılın tamamında ise yüzde 11.7 arttı. Harcamalardaki ikinci büyük artış ise hizmetler kaleminde oldu ki bu da eğitim, sağlık, lokanta ve oteller gibi harcamaları kapsıyor. Burada kurdaki dalgalanma etkili. 

YATIRIMLAR DA ARTTI

Sadece vatandaşla sınırlı kalmadı büyümeye katkı. TÜİK revizyonundan önce hem özel sektörün hem de kamunun inşaat ve fabrika yatırımlarının verilerine ulaşabiliyorduk. Ancak revizyon sonrası TÜİK bu kalemleri gayrisafi sabit sermaye oluşumu olarak birleştirdi. Özel sektörün ve kamunun inşaat ve makine teçhizat, silah sistemleri gibi yatırımları bu veride yer alıyor. 2016’nın son çeyreğinde yüzde 2 büyüyerek ekonomiye 0.6 puan, yılın tamamında ise yüzde 3 artarak büyümeye 0.9 puanlık katkı yaptılar. Burada inşaat işlerine vergi iadesi, faiz indirimleri gibi tedbirlerin yanı sıra üçüncü çeyrekte ertelenmiş yatırımların devreye girmesi etkili.

İHRACAT TOPARLANIYOR

2016 ihracat için iyi gitmedi. Bu sıkıntı 2016 yılı büyümesine de yansıdı. Yılın tamamında yüzde 2 küçülen ihracat nedeniyle ekonomi 0.45 puan kayba uğradı. Yılın son çeyreğinde ihracatta yüzde 2.3’lük artış yaşanması son çeyrek büyümesine 0.49 puanlık katkı sağladı. İç talebi canlandırıcı tedbirler ithalatı da arttırdı. İthalat yılın tamamında yüzde 3.9 artınca ekonomiyi 0.9 puan zarara uğrattı. Yılın son çeyreğinde ise yüzde 3.3’lük büyüme 0.73 puanlık küçülme yarattı.

SANAYİDEN SÜRPRİZ

Üretimde ise en büyük katkı imalat sanayinden geldi. İmalat sanayi son çeyrekte yüzde 4.4 büyüme gösterdi. Bunun ekomoniye katkısı 0.74 puana ulaştı ki üretim tarafında ekonomik büyümeye yapılan en büyük katkı bu oldu. Yılın tamamında sanayi üretimindeki artış yüzde 3.9 oldu. Yıllık ekonomik büyümeye sanayiden 0.64 puanlık katkı geldi.

2.5 TRİLYON LİRALIK TÜRKİYE

TÜRKİYE ekonomisi 2016 yılında yüzde 2.9 büyümesinin ardından 2 trilyon 590 milyon 517 bin liralık ekonomik büyüklüğe ulaştı. Dolar cinsinden ise ekonominin büyüklüğü ise 856 milyon 791 bin dolara geriledi. Bu düşüşteki etki ise dolar kurundaki yüksek değer kazancı. Kişi başı milli gelir de aynı sebepten geriledi. 2015 yılında 11 bin 14 dolar olan kişi başı milli gelir 2016’da 10 bin 807 dolara indi.

HÜKÜMET MEMNUN

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek: “Şoklara rağmen Türkiye ekonomisi büyümeye devam etmiştir. Hain darbe girişimi şokunu ekonomimiz çabuk atlatmış ve teknik olarak resesyona girmemiştir. Toplam yatırımlar 3. çeyrekteki yavaşlamanın ardından yılın son çeyreğinde yeniden ivme kazanmıştır. 2016 yılında büyüme hızı yüzde 2.9 seviyesine ulaşmıştır. 2002 yılı seviyesini 100 kabul edersek, 2016 yılında reel GSYH 214.6 seviyesine yükselmiş, yani 2.1 katına çıkmıştır. Dış talep de 2017’de büyümeyi destekleyecek. İlk çeyreğe ilişkin açıklanan ihracat ve üretime yönelik öncü veriler de bu olumlu süreci teyit etmektedir.”

Başbakan Yardımcısı Nurettin Canikli: “2016’nın üçüncü çeyreğindeki daralmadan sonra hiçbir uluslararası finans kuruluşu son çeyrekte böyle yüksek bir büyüme beklemiyordu. Türkiye ekonomisi şaşırtmaya devam edecek. 2017 büyüme tahminleri yukarı yönlü revize edilecek. 2017’de yüzde 4’ün üzerinde büyüyeceğiz. Bu aydan itibaren ihracatın büyüme üzerindeki net katkısı belirgin hale gelecek, dış ticaret açığı ve cari açıktaki iyileşme artacak. Üçüncü çeyrekteki daralmayı ve büyüme beklentilerinin zayıflamasını gerekçe göstererek Türkiye’nin notunu düşüren kredi derecelendirme kuruluşlarının, son çeyrek güçlü büyüme rakamı karşısında ne yapacaklarını, nasıl bir karar alacaklarını gerçekten merak ediyorum.”

Maliye Bakanı Naci Ağbal: “Bu gerçekten hepimizi sevindiren bir haber, sevindiren bir gelişme. Ekonomide meydana gelen yavaşlamayı bertaraf etmek için arka arkaya düzenlemeler yaptık. Birtakım destekleri de artırdık. Daha sonra özellikle tüketim harcamalarını artırmak için makro ihtiyati tedbirler üzerinden bir geliştirme meydana getirdik. Tüketicinin krediye erişimini kolaylaştırdık. KOBİ’lerin nakde erişimini, kaynağa erişimini sağlayacak arka arkaya düzenlemeler yaptık. Bugün ortaya çıkan rakamlar gösteriyor ki hükümet olarak almış olduğumuz kararlar son derece doğru ve isabetli kararlar olmuştur. Bu kararlar sayesinde ekonomide son çeyrekte çok hızlı bir toparlanma yaşanmıştır.”

Sanayi Bakanı Faruk Özlü: “Biliyorsunuz geçen sene Türkiye talihsiz olaylar yaşadı. Türkiye, darbe girişimiyle karşı karşıya kaldı. Özellikle Türkiye’deki siyasi ortamın meydana getirdiği belirsizlik sanayicilerimizin önünü görememesine sebep oldu ve bu sebeple de geçen sene beklentinin biraz altında büyümüş olmamıza rağmen bunu büyük bir başarı olarak ifade etmek gerekmektedir çünkü Türkiye’nin maruz kaldığı hadiselere dünyanın herhangi bir ülkesi maruz kalsa inanın bırakın 2.9 büyümeyi, eksi büyüme olur yani 2.9 küçülürüz. 15 Temmuz olmasaydı, geçen sene Türkiye’nin büyümesi yaklaşık yüzde 4.5 olacaktı.”

Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan: 2016 yılı bizim için sıra dışı bir yıldı. 2016 yılında da biz büyümeye devam ettik. Neden sıra dışıydı? Rusya kriziyle karşı karşıya kaldık, turizm sektörümüz daraldı, tarımda kuraklık ve sel felaketleriyle karşı karşıya kaldık, bu alanda bir daralma yaşandı, 15 Temmuz darbe girişimi oldu, yurtdışının değişik ülkelerinin Türkiye aleyhinde, Türkiye ekonomi aleyhinde kampanyaları yürüttüğü o dönemleri halbuki ekonomimizde ciddi bir bozulma yokken maalesef böyle bir kampanya yürüttüler. 2016 yılının bütününde de büyüme rakamımız yüzde 2.9. Türkiyemiz, onca engellemelere rağmen büyümeye, güçlenmeye devam ediyor. Ülkelerinde hiç bir sıkıntı yaşamayan Avrupa ülkeleri bir bakın aşağı yukarı 1.5 civarında büyüdüler. İşte bizim farkımız.”