Sağlık

Gündüz TEZMEN

Sağlıklı yaşam ve beslenme (1)

Günümüzün insanı, başdöndürücü teknolojik yenilikler ve yaşam koşullarındaki gelişmeler sayesinde, eski kuşaklara göre daha farklı bir yaşam sürüyor.

Daha çok oturarak iş yapıyor, fazla fiziksel güç gerektirmeyen tarzda çalışıyor, kendine daha fazla zaman ayırıyor, buna karşın aşırı yemek yemeyi sürdürüyor.

Bu durum gelişmiş birçok ülkede olduğu kadar ülkemizde de kalp-damar hastalıklarının artışına neden olmaktadır. Ancak gelişmiş ülkelerde son yıllarda hafif bir düşüş görülüyor. Bunun nedeni kalp damar sağlığı konusundaki araştırma sonuçlarının halka yansıtılmasıdır.

Kalp-damar hastalıkları nasıl ortaya çıkar

Besinlerin ve oksijenin dokulara, bunların kullanılmasından sonra ortaya çıkan atık maddeleri, atmakla yükümlü organlara taşımak, kanın görevidir. Kalp ve damarlar bu kanın ulaştırılması görevini üstlenirler. Bu sistemdeki en küçük bir aksama çok ciddi sorunlara neden olur. Kalbin kendini besleyen damarlarında daralma olursa, angina pektoris denen göğüs ağrıları, damar tamamen tıkanırsa, kalbin bir bölgesinde doku yıkımı demek olan infarktüs ortaya çıkar. Beyin damarları tıkanırsa, beyin infarktüsü oluşur ve hastaya felç gelir.

Bu tür hastalıkların kaynağı, damar sertliği olarak bilinen aterosklerozdur. Damar çeperlerinin esnekliğinin kaybolması ve daralması demek olan ateroskleroza neden olan en önemli etkenlerden biri, kandaki yağlı maddelerden biri olan kolesteroldür.

Damarların daralması, belirli bir boyutu aşmadan önce belirti vermez. Bu da çoğu zaman geri dönülmez bir noktayı gösterir. Önemli olan, damar sertliğine yol açtığı bilinen risk faktörlerini ortadan kaldırarak, hastalığa yakalanma ihtimalini azaltmaktır.

Risk faktörleri

Kalp-damar hastalıklara yol açan risk faktörleri, şöylece sıralanabilir.

Kanda, yüksek kolesterol düzeyi,

Yüksek tansiyon,

Sigara kullanmak,

Şişmanlık ve hareketsiz yaşam,

Şeker hastalığı

Stres,

Kalıtım,

Bir insanda bu risk faktörlerini ne kadar çok sayıda bulunuyorsa kalp-damar hastalığına yakalanma ihtimali o kadar artar. Hastalığa yakalanmamak için risk faktörlerini azaltmak gerekir. Bunlardan bazıları, örneğin kalıtım, önlenmesi insanın elinde olmayan özelliklerdir. Ancak, yüksek kolesterol düzeyini düşürme, sigarayı bırakma gibi alınabilecek önlemler vardır. Bunlara dikkat ederek damar sertliği ve bunun neden olacağı hastalıklara yakalanma ihtimali azaltılabilir.

Damar sertliği önlenebilir

Sağlıklı bir insanın damar sertliğini önleyebilmesi için başlıca 4 özelliğe dikkat etmesi gerekir.

-Kandaki kolesterol düzeyini düşük tutmada ya da normale düşürmede yardımcı olan yağ türlerini uygun miktarda içeren, iyi dengelenmiş bir beslenme uygulanmalı,

-Daha az tuz kullanarak yüksek tansiyon riskini azaltmalı,

-Sigara içmemeli,

-Daha çok eksersiz yapmalı.

Damar serliğinin başlama süreci, neredeyse çocuk denecek yaşlara kadar indiği için, bu önlemlere mümkün olduğunca erken uymak gerekir.

Yarın kolestrol ve yağlar türleri arasındaki ilişkiyi açıklamaya çalışacağım ve dengeli beslenme için önerilerde bulunacağım.