Altyazı üstatları

Fanatikler, çeviriyi onlar yapmazsa diziyi izlemeyi reddediyor. Nasıl yaşadıkları, ne iş yaptıkları, ne kazandıkları sanal forumlarda tartışılıyor. İşte bu gizli altyazı çevirmenlerine ulaştık. İsimlerini vermekten kaçındılar ama sorularımızı yanıtladılar.

Lost ve Heroes dizilerinin fanatikleri yeni bölüm için internet başında bekliyor. Dizinin yeni bölümü ABD’de yayınlandıktan iki saat sonra hop, görüntü bir foruma düşüyor, hop bilgisayarlara indiriliyor. Peki ya altyazılar? Türkiye’de altyazı yayınlayan siteler var. DivxPlanet bunların en bilinenlerinden biri. 55 bin kayıtlı üyesi var. Günlük ziyaretçi sayısı 150-200 bin. Son bir senede indirilen altyazı sayısı milyonun üzerinde.

Çevirmenler sitelere bağlı çalışmıyor. Aynı metni pek çok siteye veriyorlar. Zaten altyazılar sanal aleme düştüğü an yayılıyor. Çevirmenlerin hepsi de ağız birliği etmişçesine "Biz bu işten para kazanmıyoruz, hobi olarak yapıyoruz" diyorlar.

Bu iş yasal mı? Altyazı sitesi DivxPlanet’in kurucusu Neottoman "Ben film satmıyorum ki, altyazı veriyorum" diyor. "Sokaktaki korsan DVD satışını bitiren şey, insanların internetten film indirip bu filmleri izlemek için sitemizden altyazı sağlamaları. Orijinal DVD’lerde bile sitenin üyeleri tarafından yapılmış çeviri kullanılıyor."

İzleyiciler, karakterleri tanıyan ve sürekli aynı diziyi çeviren kişileri yakın takibe alıyor. Filmin çevirisine bir an önce kavuşmak için çevirmen üzerinde baskı kuruyorlar. Örneğin, dizi ABD’de yayınlanıp internete düştükten bir gün sonra hálá çeviri ortada yoksa, ertesi sabah aralarında "Darkopal biraz hastaymış galiba; inşallah öğlene çeviri gelir" gibi sohbetler yapıyorlar. Bir forumda çevirmenlerden biri kendini şöyle savunuyor: "Gecikiyor mu? Evet, gecikiyor. İş yüzünden, aile yüzünden, sinir ve stres yüzünden gecikiyor. Ama yine de elimden geldiği kadar kısa bir sürede bitirmek için çabalıyorum."

Altyazıların yüzde 99’u dinleyerek değil, filme ait İngilizce metinler kullanılarak yapılıyor. Bu iş için bilgisayar programları var. İngilizce metin filmle birlikte açılıyor. Bazı programlar işi kolaylaştırmak için film ve dizileri 5-10 dakikalık bölümlere ayırıyor. Kırk dakikalık bir diziyi çevirmek için çevirmen 4-8 saatini ekran başında geçiriyor. Bazıları düzgün bir iş için 2 ila 10 gün vakit harcıyor.

DOKTOR JİVAGO (Lost)

Ankaralı (33), bilişim sektöründe çalışıyor

Bu lakabı okunuşu havalı olduğu için seçmiş. 100’ü aşkın DİVX, 50’nin üzerinde DVD altyazısı ve dublaj çevirmiş. Bir DVD firmasıyla dört yıldır çalışıyor. Kitap çevirisi teklifi bile almış. Neden bu işe başlamış peki? "1984 isimli filmin Türkçe altyazısı yoktu. Ben de filmin altyazısını Türkçe’ye çevirdim, sonra devamı geldi." Onu meşhur eden Lost dizisi ama çevirmen "Ben Lost’un zannedildiği kadar fanatiği değilim. Benim görevim sadece altyazısını çevirmek" diyor.

DARKOPAL (Heroes)

Bursalı (28), grafiker

Lakabını bir arkadaşının bilekliğinde gördüğü opal taşından almış. 50’yi aşkın filmin, Heroes, Smallville, Terminator, Life gibi dizilerin çevirisini yapmış. "İnternetten indirdiğim filmler için altyazı arıyordum. Sonunda kendim çevirmeye başladım" diyor. Darkopal, çevirdiği Heroes dizisini severek izliyor: "Zevk almadığınız filmi çevirmek zordur" diyor.

ZEROETHH (Kyle XY ve Jericho)

İstanbullu (30), bankada çalışıyor

2002’den beri "gönül işi" olarak tanımladığı altyazı çevirileri yapıyor. Crash, Opera, Birds, Fahrenheit 451 gibi pek çok filmi ve Twin Peaks, X-Files, Kyle XY, Jericho gibi dizileri çevirmiş. Onu herkes, Kyle XY adlı dizide yaptığı çeviriyle tanıyor. "Çift anlamlı sözcüklerde hata yapılabiliyor. Ben de yaptım. Mesela "Mainland Security"yi "İç Güvenlik" yerine "Mainland Güvenlik" diye çevirdim."

OEZEL (Altyazı çevirmenlerinin piri)

56 yaşında, emekli ve Almanya’da yaşıyor.

Ona üstad diyenler var. Çünkü çeviriyi İngilizce sözleri dinleyerek yapıyor. "Korsan DVD piyasasından bana ulaşanlar oldu. ’Çeviriyi nasılsa dinleyerek yapıyorsun ve biz nasılsa kullanıyoruz, önce bize yap, piyasanın üzerinde bir ücret verelim’ dediler. Korsan DVD piyasası, bir film henüz yeni çıktığında ve ortada kaynak dilde bir altyazı yokken sadece dinleyerek yapılan çeviriler üzerine çalışır ve bunların tamamı birer çeviri faciasıdır. Bu tür tekliflere cevabım hep hayır oldu."

TAKAYA (Prison Break)

Makine mühendisi İstanbul’da yaşıyor

Japon kültürüne hayran o yüzden bu lakabı kullanıyor. Özellikle Asya ve doğu filmlerini seviyor. Bir hapishaneden kaçışın anlatıldığı Prison Break dizisiyle meşhur. Prison Break’teki acımasız katili Alabamalı kaba saba T-Bag’in aksanı ve konuşurken yaptığı benzetmeler, onu zorluyor.

KONT DRACULA (Grey’s Anatomy)

ODTÜ mezunu inşaat mühendisi (25)

Niğde’de otoyol yapımında çalışıyor

Onu çevirmenliğe iten Nip/Tuck dizisi olmuş: "Çok severek takip ediyordum fakat üçüncü sezonun son üç bölümünde çeviriler durdu. Ben de o bölümleri kendim çevirdim. Keyifli geldiği için de devam ettim." 2.5 yıl önce çevirmeye başladığı hastane dizisi Grey’s Anatomy ile ismi duyuldu. Bir inşaat mühendisi, tıbbi terimleri nasıl çözüyor peki? "Başlarda birkaç hastane terimi için yardım aldım ama kendi araştırmalarım sonucu, bazen de yorum katarak çeviriyorum. En çok kısaltmalı terimler beni zorluyor."