Palmira tarih katliamı Türkiye'de de yaşanıyor
Güncelleme Tarihi:
IŞİD’in Suriye’nin Palmira Antik Kenti’nde yaptığı yıkımın benzeri bir süredir Anadolu’da yaşanıyor. 2 bin yıllık anıtlardaki insan figürleri keski, matkap, asit ve dinamitle yok ediliyor. Son birkaç yılda Friglerden kalma beş büyük Kibele anıtı tahrip edilen Afyon’da dinamitlenen yazıtın yanı başına şu yazılmış: “Vur dumana, gel imana.” Tahribatı yakından izleyen arkeolog, editör Nezih Başgelen’le İzmir ve Afyon’da saldırıya uğrayan anıtları gezdik.
KARABEL ANITI
HİTİT SINIRINA ÜST ÜSTE SALDIRILAR
Burası Hitit İmparatorluğunun batı sınırını gösteren tek kanıttı. 3300 yıllık kral rölyefi ve hiyeroglif buradaydı. Anadolu’nun en eski lisanı burada okunmuştu.
NEREDE: İzmir’de, Kemalpaşa-Torbalı karayolunun yanında.
NEDEN ÖNEMLİ: Yüksek, kayalık tepelerle çevrili antik Mira ülkesinin girişinde bir kayaya oyulan 3300 yıllık Kral Tarkasnava rölyefi, Hitit İmparatorluğu’nun uzun zamandır tartışılan batı sınırını gösteren yegâne kanıt. Batıda, Anadolu’nun bilinen en eski lisanı Luvice’nin görüldüğü en önemli anıt. Rölyefin yanında kralı tanıtan hiyeroglif yer alıyordu. 1839’da Fransız gezgin Charles Texier’in keşfettiği anıtın önemi dört yıl sonra Çorum Boğazköy’deki kabartmalarla benzerliği fark edilince ortaya çıkmıştı.
NE OLDU: Birkaç yıl önce anıta evvela asit atıldı. Ardından bulunduğu kaya bloku boydan boya asitle yıkandı. Muhtemelen dinamit yerleştirmek için keskiyle 10 santimetrelik delik açıldı. Yazılar ve rölyefteki detaylar kayboldu. Anıt başında rastladığımız bir İzmirli, beş yıl önce zeminde koç başı ve yılan rölyeflerinin bulunduğunu söyledi; kaybolmuş. Geçidi düşmanlardan koruma amacıyla yapılan ikinci rölyef ve yazıtlar 1977’de yol yapımında yok edilmişti.
KESKİLİ MATKAPLA KAZINDI
KÜÇÜK KAPIKAYA
DİNAMİTTEN KURTULMUŞTU
NEREDE: Afyon’un İhsaniye ilçesine bağlı Döğer kasabası ile Leğen Köyü arasında.
NEDEN ÖNEMLİ: Yaklaşık 2600 yıllık dini anıt Anadolu’nun ortak simgesi, bereket tanrıçası Kibele’nin erken dönem nadir tasvirlerinden biriydi.
NE OLDU: Kaya kütlesinin içinde mezar arayan defineciler dinamitle üst bölümü uçurdu. Kibele rölyefinin yanına matkapla delik açıp, arkada bölme olup olmadığını kontrol ettiler. Tüm bu saldırılardan kurtulan anıt, yakın geçmişte keskili matkapla tamamen kazındı.
DERİN YARIKLAR AÇILDI
BÜYÜK KAPIKAYA
GERİYE HİÇBİR İZ BIRAKMADILAR
NEREDE: Afyon’un İhsaniye ilçesine bağlı Üçlerkayası Köyü yakınlarında.
NEDEN ÖNEMLİ: Kayalara oyulmuş antik at arabası yolunun kıyısına yerleştirilmiş, türünün nadide örneği yol tapınağı yaklaşık 2700 yıllıktı. Yekpare kayanın yüzeyine geometrik desenler işlenmiş, içindeki pencereye Kibele rölyefi yapılmıştı. Kültür turizminde önemli olan Frig Yolu parkurunun en önemli anıtlarından biriydi.
NE OLDU: Kayadaki Kibele rölyefi tamamen kazındı. Matkapla rölyefin ayak bölümüne derin yarıklar açıldı.
KESKİYLE YOK EDİLDİ
AYAZİN ASLANLI MEZAR
MEDUSA’LARI KAZIDILAR
NEREDE: Afyon’un İhsaniye ilçesine bağlı Ayazin Köyü’nün girişinde.
NEDEN ÖNEMLİ: Frig sanatının Roma döneminde de tüm canlılığıyla devam ettiğini gösteren 1800 yıllık aile mezarı ustaca işlenmiş figürleriyle sıradışı bir eser.
NE OLDU: Giriş kapısının üstünde büyük Medusa, iki yanında aslan, üstteki bölümde küçük bir Medusa figürü bulunuyordu. Medusa’lar keskiyle yok edildi. Mezar odasının kapısının iç yüzeyinin iki yanındaki Romalı giysili kadın ve erkek figürleri matkapla, kapının iç yüzeyinin üstündeki Medusa figürü keskiyle ortadan kaldırıldı.
MATKAPLA DELİNDİ
ASLANKAYA
AFYON’U DÜNYAYA TANITIYORDU
NEREDE: Afyon’da Frig yaylaları olarak bilinen bölgede. Döğer beldesi sınırları içinde.
NEDEN ÖNEMLİ: 20 metre yüksekliğindeki Frig anıtı 2600 yıllık. Açılmış bir kapının ardında, yanında iki aslan bulunan Tanrıça Kibele görülüyordu. Anıttaki mimari unsurlar başta Antik Yunan olmak üzere pek çok uygarlığa tapınak mimarisi konusunda öncü oldu, ilham verdi. Fotoğrafı Afyon’un uluslararası tanıtımında kullanılıyor.
NE OLDU: 1995’te yüzeyi dinamitlenmişti, bu kez matkaplı saldırıya uğradı. Rölyefin bacak bölgesinde derin bir delik oluşturuldu, tavana uzanan kabartma kazındı.
DİNAMİTLE PARÇALANDI
YILANTAŞ
SALDIRGANIN İMZASI KAYADA
NEREDE: Afyon’un İhsaniye ilçesine bağlı Kayıhan kasabasındaki Göynüş Vadisi Örenyeri’nde.
NEDEN ÖNEMLİ: Aslantaş, Maltaş gibi Frig kral mezarlarının bulunduğu alanda, Yılantaş’ın yanı başındaki kitabe bu yapıları anlamamızı sağlayan ipuçları içeriyordu.
NE OLDU: Dinamitlenen yazıt okunamayacak halde parçalandı. Saldırganlar, yazıta 20 metre uzakta, yol kıyısındaki büyük bir taşın üstüne, yaklaşık 1.5 metre yüksekliğinde, 2.5 metre genişliğinde mavi boyayla şu mesajı yazdı: “Vur dumana, gel imana, be Üskül”...