Opera, kültürel gelişimin simgesi

Doğan HIZLAN

Şanghay'daki (Çin) yeni opera binası Giuseppe Verdi'nin 'Aida' operasının icrasıyla açıldı.

'Aida'nın Kahire Operası'nın açılışı için bestelendiğini hatırlarsanız, opera tarihinde ilklerin operası olduğuna dair bir fikir de yürütebilirsiniz.

Orpheus Oda Orkestrası, Vietnam Savaşı'nın bittiği 1975 yılından beri Hanoi'yi ziyaret eden ilk profesyonel Amerikan orkestrası.

Hanoi Opera Binası'nın da dekorasyonu geçen yıl yenilenmiş.

İki örnek de, ülkelerin kültürel yükseliş çizgisinde operaya verdikleri önceliği göstermesi açısından dikkat çekici.

Şanghay'daki bina, mimari açıdan uluslararası alanda iddialı bir yapı. Yeni Şanghay Müzesi de 1996 yılında ziyaretçilere açıldı.

Opera binası ayrıca bir başka simge rolünü de üstleniyor. Çin'in geleneksel sanatının dışında, batılılaşma sürecine girdiğinin belirtisi. Geleceğe açık bir kafa yapısının işareti, içi boş olmayan batıya bir yöneliş.

Amerikanın ve Avrupanın tanınmış operalarıyla da ilişkiyi ihmal etmiyorlar.

Orpheus Oda Orkestrası'nı İstanbul Müzik Festivali etkenlikleri içinde dinlemiştim.

Dünyanın en yalıtılmış başkentlerinden biri de, artık müzik aracılığıyla bu dünyanın bir ülkesi olduğunu ispata kalkışıyor.

Orkestranın başkanı ve kurucusu Julian Fifer, 1970'lerde öğrenciliği sırasında Vietnam savaşını protesto edenlerin ateşli bir eylemcisi.

Halka iyi müzik sunulduğunda ilgi görürsünüz, Vietnamlı dinleyiciler biletleri iki gün içinde tüketmişler.

²*

KÜLTÜR Bakanı İstemihan Talay, Türkiye'de bir çok ilde opera açılacağını söylediği zaman, bazı çevreler bunun gereksizliğini fısıldıyorlardı.

Operanın hâlâ önemini, insanlara sunulduğu zaman gördüğü ilgiyi bir türlü kabul edemeyenler, bu olumlu girişimin karşısında olmasalar da, çekimser tutumlarını gösteriyorlar.

Hiç kuşkusuz bizim bir başka isteğimiz var.

Birçok şehirde operanın açılması, güzel, desteklenmesi gereken bir hareket. Yalnız bu operaların icra edileceği binaların da buna paralel yapılması gerektiğini hatırlatmalıyım.

Çünkü bütün dünya önce binayı yapıyor, sonra da burada operayı kuruyor. Bizim de bir çok kentte opera binaları yapma projelerini gerçekleştirmemiz gerekiyor.

Hovardaca bir bina anlayışı yerine, bugünün ekonomik anlayışına uygun çok amaçlı salonları da göz önünde bulundurmalı.

Çünkü ne olursa olsun, bir kentte opera temsilinin sayısı sınırlıdır.

Bizim de mimari açıdan iddialı salonlara gereksinimimizi, Devlet Planlama Teşkilatı programına almalıdır.

²*

CUMHURİYET, daha kuruluş yıllarında operanın önemini anlayan bir rejim.

Bizim çok önceden farkettiğimizi dünya şimdi farkediyor. Ama biz bu ileri noktayı iyi koruyamadık.