Muharrem Sarıkaya: Sezer'in Orta Asya gündemi güvenlik...

Muharrem SARIKAYA

CUMHURBAŞKANI Ahmet Necdet Sezer'in, dört Orta Asya cumhuriyetini kapsayan gezisinin ağırlıklı gündemi güvenlik olacak.

Sezer'in yarın başlayıp, cuma günü sona erecek Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Kazakistan gezisinde ‘‘Organize Suçlar ve Teröre Karşı İşbirliği’’ ile ‘‘Askeri Teçhizat İşbirliği’’ anlaşmalarına imza konulacak.

Aslında Sezer, Orta Asya'da yayılma gösteren Taliban'ın engellenmesi konusundaki düşüncesini, geçen ay BM Yeni Binyıl Zirvesi dolayısıyla New York'ta gerçekleştirdiği temaslarında dile getirmişti.

Hatta, o tarihe kadar Türkiye'ye karşı soğuk bir davranış sergileyen Özbekistan lideri İslam Kerimov ile buluşmasında da konu gündeme gelmişti.

Kerimov, Sezer'e, ‘‘Bu buluşmayı Tşrkiye ile ş'zbekistan arasında sorunların geride kaldığı ilk sıcak temas olarak değerlendiriyorum. Sizinle yeni bir işbirliği dş'nemine gireceğimizden eminim’’ demişti.

Nitekim, aradan geçen bir ay içinde iki ülke arasındaki ilişkiler geçmişten daha yüksek bir hızla gelişti.

Dışişleri Bakanı İsmail Cem, ardından da İçişleri Bakanı Sadettin Tantan, yaptıkları ziyaretlerde ağırlıklı olarak güvenlik üzerinde durdu.

Türkiye, Özbekistan'ı aşırı derecede tehdit eden İslami terörün engellenmesi için, Güneydoğu'da edindiği tecrübelerini bu ülkeye aktarmak için kolları sıvadı.

Sezer'in yarın başlayacak gezisinde, bu temaslar sonucu hazırlanan Teröre Karşı İşbirliği, Askeri-Askeri Teknik İşbirliği ve 2 adet Teknik İşbirliği anlaşmalarına imza konulacak.

Aynı anlaşmaların, taraflar arasındaki görüşmelerin tamamlanması üzerine İslami terörden büyük oranda etkilenen bir diğer ülke Kırgızistan ile de yapılması öngörülüyor.

Sezer'in gezisine bu açıdan bakıldığında bölgede Taliban'ın yayılması ve İran etkisinin kırılmasının hedeflendiği söylenebilir.

* * *

Sezer'in dosyasında bulunan bir diğer konu ise enerji...

Enerji konusunda en ağırlıklı dosya Türkmenistan durağında açılacak.

Türkmen doğal gazının Türkiye üzerinden Avrupa'ya sevki ile ilgili büyük projede ortaya çıkan güçlükler hálá aşılabilmiş değil.

Türkmenbaşı, ABD'den beklediği kredi desteğinin çözülmesini istiyor.

Türkmenistan ile Azerbaycan arasında süregelen gerilim son bulmuş değil.

Gezinin iki gün sürecek Kazakistan ayağındaki en önemli konu da organize suçlar ve teröre karşı işbirliğinin yanında enerji olacak.

* * *

Sezer'in Orta Asya gezisinde dikkat çeken ise kendinden önceki cumhurbaşkanları Turgut Özal ve Süleyman Demirel'den farklı bir üslup sergilemesi.

Özal ve Demirel bölgeye yaptığı gezilere, bu ülkelerde iş yapan işadamları ve gazetecileri de alıp tek bir uçakla giderken, Sezer kendi uçağı ile yalnız gitmeyi tercih ediyor.

Bu da, uzun uğraşlarla özel uçak bulma çabasına girip, başarı elde edemeyen gazetecileri sıkıntıya sokmuş bulunuyor.

İşadamları açısından meseleye yaklaşıldığında ise bölgede diğer ülkelerin davranışlarını görmek gerekiyor.

Gelişmiş ülkeler, bölgedeki ülkelerle ilişkilerini daha çok şirketleri aracılığıyla sağlıyor.

Örneğin; Japonlar Kazakistan'da Mitsubishi, Türkmenistan'da Itochi, Almanlar Siemens, Fransızlar Buick ile hareket ediyor.

Bu da devletler arasındaki katılığın, daha liberal ve ılıman bir havaya dönüşmesini getiriyor.

Ancak, bölgeye daha önce yapılan geziler sonrası ortaya çıkan sonuçlar değerlendirildiğinde Sezer'in ilk gezisinde yalnız hareket etmesinin nedeni de bir anlamda ortaya çıkıyor.