Milyonlarca insan onda ne buldu?

İKİNCİ Dünya Savaşı insanlık tarihinin en kanlı savaşı. 60-70 milyon civarında insan öldü. Savaşı Berlin başlattı ve savaş, nazi diktatörü Hitler’in 30 Nisan 1945’te intihar etmesinin ardından, Almanya’nın 8 Mayıs 1945’te kayıtsız şartsız teslim olmasıyla yine Berlin’de sona erdi. Almanya’nın savaşla, dünyanın en kanlı diktatörü Hitler ve onun nazi rejimiyle yüzleşmesi gerekiyordu. Nazi dönemi, toplama kampları üzerine binlerce film çevrildi. Kitaplar yazıldı. Ama insanların bu dönemi tüm yanlarıyla anladığı da söylenemez. Halen “Hitler intihar etmedi, Arjantin’e kaçtı, Naziler üzerine anlatılanlar doğru değil” gibi iddialar, efsaneler ve komplo teorileri var.

BÜYÜK BOY FOTOĞRAFLA ANLATILIYOR
Tarihin çarpıtılmasına karşı tarihi Barınak Berlin Story Bunker’de daha önce Hitler’in sığınağını canlandıran Historiale kuruluşu, şimdi aynı yerde ‘Hitler, Nasıl Olabildi Bu?’ başlığıyla büyük bir sergi açtı. 800’ü bugüne kadar yayınlanmamış 2 bin 200 civarında büyük boy fotoğraf, 330 levhadan oluşan sergi, Hitler’in bugüne kadar bilinmeyen taraflarının yanında, nasıl nazi olduğu, insanların böyle bir diktatörü nasıl seçtiği, generallerin, ordunun niçin sonuna Hitler’in peşinden gittiği sorularını irdeliyor.

HEP ‘BÜYÜK ALMANYA’ SÖZÜNÜ KULLANDI
Serginin yarısı İkinci Dünya Savaşı öncesine ayrılmış. Sergide Hitler’in ressamlık döneminde çizdiği tabloların fotoğrafları yer alıyor. Fotoğraf ve levhalarda Birinci Dünya Savaşı’nın Almanya’nın yenilgisiyle sona ermesi üzerine Hitler’in militan bir milliyetçi olduğu, Almanya’nın yenilmediği, arkadan hançerlendiği tezleriyle, yeniden güçlü bir Almanya için siyasete atıldığı anlatılıyor. Hitler konuşmalarında halkın ruhunu okşamak için hep “Büyük Almanya” sözünü kullanıyor ve açık açık “Kuvvetli, otoriter, hiçbir şeyden korkmayan, acımasız bir gençlik istiyorum” diyor.

BAZI GAZETELER UYARDI AMA...
İktidara gelmeden önce Hitler’in ne kadar tehlikeli olduğuna işaret eden o dönemin gazete kupürleri, aslında halkın uyarıldığını gösteriyor. Sergide Amerikalı sosyolog Theodore Abel’in 1934’te Almanlar arasında yaptığı, Hitler’den niçin iyi bir gelecek bekliyorsunuz, anketine aldığı cevaplar Hitler’e halkın nasıl oy verdiğini göstermesi açısından önemli belgeler arasında. Cevaplarda insanların demokrasiye güvenmediği, sert bir liderin yol göstermesini istediği ortaya çıkıyor. Hitler iktidara geldikten sonra ise önce muhalefeti ve basını susturuyor.

ABD İADE EDİNCE DÜĞMEYE BASILDI 
Sergide nazilerin başlangıçta Yahudi komşularına saldırılarını, Yahudilerin üzerindeki elbiselerini çekip yırttıklarını gösteren, bugüne kadar hiçbir yerde yayınlanmamış fotoğraflar yer alıyor. Bu fotoğraflarla halkın olaylara seyirci, uluslararası camianın ise duyarsız kaldığı ve bunun nazileri cesaretlendirdiği mesajı veriliyor.
Özellikle Amerika’nın 1939’da St. Louis adlı gemiyle nazi rejiminden kaçan 937 Yahudi’yi Almanya’ya geri vermesi üzerine nazilerin Yahudilerin koruma altında olmadığını anlayıp soykırım planını korkusuzca uyguladığına işaret ediyor. Küratörlüğünü Wieland Giebel ve Enno Lenze’nin yaptığı sergi, insanlık tarihinin bu karanlık sayfasına yeni bir ışık tutuyor.
Berlin’de Schönebergerstr. 23A adresindeki tarihi sığınakta açılan sergi her gün saat 10-19 arasında ziyaret edilebiliyor.