Krizle otomotiv sektörü 10 yıl geriye döndü

Bugün, tarihimizin en büyük ekonomik krizini beraberinde getirip, binlerce insanı iÅŸsiz bırakan, ülkeyi fakirleÅŸtiren 2001'in son günü.2001 yılı Türkiye için zor bir yıl oldu. Birbiri ardına yaÅŸanan ekonomik krizler, otomotiv baÅŸta olmak üzere tüm sektörleri olumsuz etkiledi. Ancak, 2001 otomotiv sektörü için ‘‘kabus’’ yılı oldu. Otomotivde talep durdu, üretim düştü. Satışlar son 10 yılın en düşük seviyesine geriledi. Bu tablo içinde tek sevindirici geliÅŸme, ihracattaki artış oldu. Otomotivciler, üretim, satışlar, ithalat ve ihracatta rekor kırılan 2000 yılını gülümseyerek hatırlarken, 2001 yılını ise krizden ders alarak unutmaya çalışıyorlar. Yine de, 2001 yılının hafızalardan silinmesi zor gibi gözüküyor.2001 yılının Ocak-Kasım döneminde toplam 254 bin 364 adet motorlu taşıt aracı üretildi. Ãœretim, 2000 yılına göre yüzde 38 oranında azaldı. Ekonomik kriz nedeniyle iç pazarda yaÅŸanan talep daralmasına raÄŸmen üretimin kısıtlı olarak devam etmesi 182 bin dolayındaki araç ihracatından kaynaklandı. Yalnız iç pazara yönelik toplam üretim 2000 yılına göre yüzde 78 oranında azaldı.2001 yılının otomobil üretimi, 2000 yılına göre yüzde 41 azalarak 166 bin 440 adet olarak gerçekleÅŸti. Otomobilde de iç pazardaki daralmaya karşılık, bu yıl gerçekleÅŸtiren 132 bin dolayındaki otomobil ihracatı, üretimin devamını saÄŸladı. İç pazar için yapılan otomobil üretimi sadece 34 bin 342 adet oldu.Vergi indirimi de kurtaramadıSektörde yaÅŸanan kriz, yılın son aylarında hükümetin bazı tedbirler almasını saÄŸladı. Hükümet, satışları canlandırmak ve vergi gelirlerini artırmak için, önce Ek Taşıt Alım Vergisi'ni yüzde 6'ya, daha sonra KDV'yi yüzde 18'e indirdi. Vergilerdeki indirime, otomotivcilerin ellerinde bulunan stokları eritmek için kampanyalar düzenlemesi eklenince, otomobil satın almayı ya da deÄŸiÅŸtirmeyi düşünenlere cazip fırsatlar yarattı. Bütün bunlar son aylarda, talebi canlandırdı, ancak yine de otomotiv sektörünü kurtarmaya yetmedi. 2000 yılına göre, Ocak-Kasım 2001 dönemi toplam otomobil satışları yüzde 74 azaldı. 11 ayda 62 bin 913 adet ithal, 50 bin 519 adet yerli olmak üzere toplam 113 bin 432 adet otomobil satıldı. Geçen yıl aynı dönemde otomobil satışları 435 bin 270 adet olarak gerçekleÅŸmiÅŸti.Satışlar son 10 yılın en düşük seviyesine indi. 1993 yılında yaÅŸanan ekonomik krizden sonraki yıl olan 1994 yılında bile satışları 205 bin 431 adet olmuÅŸtu. Yine 10 yıl içinde en düşük satışlar 188 bin 572 adetle 1995'te gerçekleÅŸmiÅŸti.2001 yılının Aralık ayındaki satış rakamları henüz netlik kazanmadı. Ancak, 15 ile 17 bin arasında bir satış rakamına ulaşılması bekleniyor. Bu gerçekleÅŸtiÄŸi taktirde, 2001 toplamında otomobil satışlarının 130 bin adete yükseleceÄŸi tahmin ediliyor. Otomotiv en fazla ihracat yapan üçüncü sektör olduİç pazarda duran talep, otomotiv sektörünü dış pazarlara yoÄŸunlaÅŸtırdı. Böylece, Türkiye ekonomisinde yaÅŸanan tarihi küçülmeye raÄŸmen, otomotiv sektörü ihracat sayesinde ayakta kaldı. Ä°hracatçı sektörler arasında en yüksek artış otomotivde yaÅŸandı. Hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı yüzde 1, demir ve demir dışı metaller ise yüzde 19.4 oranında arttı. Taşıt araçları ve yan sanayii ihracatındaki artış ise yüzde 48.3 oldu. 2001 yılı 11 ayında ihracat 3.5 milyar liraya yükseldi. Böylece otomotiv sektörü, en fazla ihracat yapan sektör sıralamasında hazırgiyim ve konfeksiyon ile demir ve demir dışı metallerden sonra üçüncü sırada yer aldı.2001 yılı ihracatında en büyük artış yüzde 175 ile minibüs ve kamyonette yaÅŸanırken, otomobil ihracatındaki artış yüzde 83 oldu. 2000 yılında 72 bin 162 adet olan otomobil ihracatı, 2001 yılında 132 bin 98 adete yükseldi.2001 yılı Ocak-Kasım döneminde 132 bin 98 adeti otomobil olmak üzere toplam hafif araç ihracatı ise 177 bin 262 adet oldu. Bu dönemde Renault 80 bin 968 adet otomobil, TofaÅŸ ise 50 bin 799 adet otomobil ve 39 bin 800 adet hafif ticari araç olmak üzere 90 bin 599 adet hafif araç ihraç etti.2002 yılında otomobil satın almak artık zor2001 yılı otomobil sahibi olmak için inanılmaz fırsatlar sundu. Yüzde 130 devalüasyona raÄŸmen fiyatlardaki artışın yüzde 80'de kalması, hükümetin Ek Taşıt Alım Vergisi'ni yüzde 6'ya, KDV'yi ise yüzde 18'e indirmesi, firmaların satışları artırmak için düzenledikleri kampanyalar, fiyatları uygun hale getirdi.Ancak, yarından sonra durum tersine dönecek. Ek Taşıt Alım Vergisi ve KDV oranlarındaki geçici indirim sona erecek. KDV ve ek vergideki artış, fiyatlara yansıyacak. Bunun yanı sıra Taşıt Alım Vergisi yüzde 53, Motorlu Taşıtlar Vergisi ise yüzde 75 olarak uygulanmaya baÅŸlayacak. Bütün bunlara otomotivcilerin 2001'de erteledikleri zamlar eklenince, otomobil fiyatları yüksek oranlarda zamlanacak. Artık 2002'de otomobil satın almak daha zor hale gelecek.Otoda satışlar ne oldu?Yıl Satışlar1993 3841994 2051995 1881996 2031997 2941998 2791999 2412000 4352001 11311 aylık satışlarÂ