‘Krizden çıkıyoruz’ diyebilmek için işsizliğin azaldığını görmek gerek

Üniversite kampüsünü andıran merkezin bahçesinin her köşesini heykeller süslüyordu... Merkez binaya da aynı hava hakimdi. Duvarlarda adım başı Andy Warhol’un tabloları göze çarpıyor, aralarında 2 de Picasso tablosu dikkati çekiyordu.

PepsiCo Kurumsal İlişkiler Başkan Yardımcısı Julie Hamp bizi karşıladığında bilgiyi verdi:

 Gördüğünüz heykeller ve tabloların büyük bölümü kurucumuz Donald M. Kendall’ın isteğiyle merkez binamızı ve bahçesini süslüyor. Kendisi 85 yaşında ama haftada birkaç kez ofise uğruyor.

Ardından PepsiCo Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su Indra Nooyi’nin odasına yöneldik. Nooyi ile geçen yıl 1 Temmuz’da İstanbul’da röportaj yapmıştım. O dönemde PepsiCo International Doğu Akdeniz İş Birimi Genel Müdürü olarak 5 ülkeyi İstanbul’dan yöneten Ümran Beba da bize eşlik etmişti.

Daha sonra 14 ülkeyi kapsayan PepsiCo Güneydoğu Avrupa Bölge Başkanlığı görevine getirilen Ümran Beba, Nooyi’ye The Coca-Cola Company Başkan ve CEO’su Muhtar Kent’le yakın görüştüğümüz bilgisini aktarmıştı:

 Vahap Bey, Muhtar Kent’le The Coca-Cola Company’nin merkezinde bir-iki kez görüşme yaptı.

İki kez “Dünyanın En Güçlü Kadını” seçilen Hint asıllı Indra Nooyi de peşin davetini çıkarmıştı:

 New York’a da beklerim.

Abartısız, görevinin büyüklüğüne göre küçük odasına girdiğimde Indra Nooyi, “PepsiCo’nun merkezine hoş geldiniz” diyerek karşıladı. Zaman geçirmeden söyleşiye başladık. Nooyi, PepsiCo’nun Avrupa Bölge Başkanı Zein Abdalla’yı da telekonferansla söyleşiye dahil etti:

 Krizin neresindeyiz? Dibi gördük mü, daha aşağı gidecek miyiz?

- Bilmiyorum, gerçekten bilmiyorum.

 Neden?

- Çünkü, insanlar kriz olsun, olmasın yemek ve içmek durumundalar. Biz gıda ve içecek şirketi olduğumuz için krizle ilgili tahmin konusunda iyi barometre sayılmayız.

 “Tamam, krizden çıkıyoruz” diyebilmek için neyi görmek gerek?

- Yani krizden çıkışın “erken uyarısı”nın ne olacağını soruyorsunuz...

 Evet.

- Bence krizden çıkışa hükmetmek için yeni istihdam yaratıldığını görmemiz gerek. İnsanlar iş sahibi olmalı, düzenli maaş almalı ve o maaşları harcayabilmeli, ekonomiyi canlandırabilmeli. Ev alabilmeli. Ayrıca tüketicinin güveni geri gelebilmeli.

 Tüketici güveninde olumlu algılanabilecek kıpırdanmalar olduğu izlenimi yok mu?

- Gazeteler bu yönde yayınlar yapıyor. Bu devam ederse, iş dünyasının da güveni geri gelebilir ve istihdam yaratmaya başlayabilir. Yine de bunlar çok kısa vadede olmaz.

Indra Nooyi, önemli bir noktaya parmak basıyor, işsizliği krizle ilgili en önemli gösterge olarak ortaya koyuyor...

Doğru da yapıyor... Çünkü, dünyanın her noktasında sokaktaki insan krizden çıkışı kaybettiği işine döndüğünde, düzenli gelire yeniden kavuşabildiğinde anlayabilecek...

Bugün ve yarının kapitalizmi geçmişten çok farklı olacak

 Kapitalizmin geleceğini nasıl görüyorsunuz?

- Artık yeni makroekonomik kuramlara ihtiyaç var. İnsanlar tümüyle birbirine kaynaşmış dünyada yeni bir makroekonomik teori yazmaya çalışıyor. Bana göre kapitalizm değişiyor ve değişecek. Bugün ve yarının kapitalizmi, geçmişin kapitalizminden çok farklı olacak.

Yeni CEO’larda ‘duygusal zekâ’ daha çok öne çıkacak

 The Economic Club of Washington’da yaptığınız konuşmanın metnini gördüm. Geleceğin CEO’ları üzerinde de durmuşsunuz.

- Yeni CEO’lar geçmiştekilerden farklı olacak. Gelecekteki şirketlerin kuralları da bugünkünden farklı olacak. Bu kötü değil, iyiye doğru değişim getirecek. O yüzden geleceğe umutla bakıyorum.

 Geleceğin CEO’sunda ne özellikler olacak?

-                   �Son 20-30 yıllık dönemde yöneticiler ve şirketler topluma karşı sorumluluklarını unuttular. Artık işleri, sosyal ve duygısal sonuçları ne olursa olsun yalnızca sermayenin getirisini artırmak olmayacak. Geleceğin CEO’su çok güçlü duygusal zekaya sahip olacak.

Türkiye şirket alma listemizde kabuklu yemiş işine gireceğiz

 Şirket satın alacağınız ülkeler arasında Türkiye de var mı?

- Satın almalar ve birleşmeler bölümündeki arkadaşlarımız Türkiye dahil tüm Güney Avrupa bölgesindeki fırsatlara bakıyor.

 Ne tür şirketler arıyorsunuz?

- Özellikle ürün portföyümüzdeki eksiklikleri kapatacak şirketler üzerinde duruyoruz.

 Türkiye’de şirket satın alarak girmeyi düşündüğünüz alan neresi?

- Badem gibi, fıstık gibi yemişleri kaplayarak piyasaya çıkarmayı düşünüyoruz. Bu konuda Türkiye’nin bir mükemmeliyet merkezi olduğunu biliyoruz. Ekibimize çok güveniyoruz.

 Türkiye’de kuruyemiş satış noktalarıyla ilgili izleniminiz nedir?

-                   �Türkiye ziyaretimde İstanbul ve Adana’da sokaklarda gördüğümüz kuruyemiş dükkanlarındaki ürünler çok lezzetliydi.

Satın alacak küçük şirketler arıyoruz

 PepsiCo’nun gündeminde yeni şirketler almak var mı?

- Biz sürekli olarak satın alacak küçük şirketler arıyoruz.

 Kriz, satın alma konusunda sizin için fırsat olmalı.

- Pek öyle değil. Çünkü, bizim aradığımız türden gıda ve içecek şirketlerinin
fiyatlar öyle kriz yüzünden düşmüş değil. Hatta düşündüğümüzün üstünde seyredenler var.

 Diğer sektörlerde durum öyle değil.

-�Bir buzdolabı fabrikasını bu dönemde daha ucuza satın almak mümkün ama bizim sektörde durum öyle değil.

Canlanmaya giden yol tek değil her ülke farklı çıkış yapacak

INDRA Nooyi, büyük borçlanma gereği ve düşük faize rağmen, hâlâ ABD ekonomisinin dünyada en güvenilir ekonomi olduğunu savunup, şu yorumu yaptı: “Dolar hâlâ dünyanın en çok saygınlığı olan para birimi. Bugün dünyada herkesin ekonomik kaderi birbiriyle yakından bağlı. Ancak, yeni dünyada ekonomik canlanmaya giden doğrusal bir yol yok. Her ülkenin krizden çıkışı faklı olacak.”

ABD büyürse dünya kendini rahat hisseder

PEPSICO CEO’su Indra Nooyi, ABD’nin dünyada büyümenin motor gücü olduğuna dikkat çekip şu değerlendirmeyi
yaptı: “ABD’de büyüme oldukça, dünyada da herkes kendini rahat hisseder.
Bu nedenle dünyanın krizden çıkabilmesi için ABD’nin yeniden büyümeye başlaması gerekir.”

29 yöneticinin anne-babasına ‘çok iyi çocuklar’ mektubu yazdı

PEPSICO CEO’su Indra Nooyi, 1-1.5 yıl önce, yönetim komitesindeki 29 kişinin anne ve babasına mektup yazmış. Mektubunda önce kendisini anlatmış, PepsiCo’da ne iş yaptığını aktarmış. Nooyi, 29 mektubun içeriğini şu örnekle anlattı:

 Larry Thomson’un annesine yazdığım mektupta, “Larry benim baş hukuk müşavirim, sağ kolumdur. Larry olmadan PepsiCo’da ayakta kalamazdım. Sevgili Bayan Thomson, bize Larry’yi hediye ettiğiniz için size teşekkür ederim” dedim.

 Bunu neden yaptınız?

- Bunu bir anne olarak, çocuğum büyüdüğünde böyle bir mektup almaktan çok memnun olacağımı hissederek yazdım. Çünkü, anne ve babalar çocukları hakkında büyüdükleri zaman bir şey duymazlar.

 Mektubu yazarken beklentiniz neydi?

- Mektupların adreslerine ulaşmasının ardından bir duygu seli oluşmasını beklemiyordum. Böyle bir beklentim yoktu.

 Peki ne oldu?

- Anne-babalardan, “Çocuğum üniversiteyi bitirdikten sonra onunla ilgili böyle bir karne almamıştım, çok teşekkür ederim” mektupları yağdı.

 Bu uygulamanın devamı geldi mi?

- Her 6 ayda bir mektup göndermeye devam ediyorum. Son gönderdiğim mektuba yıllık faaliyet raporumuzu ekledim, “Çocuğunuzun fotoğrafı şu sayfada” diye de işaret koydum.

 Raporda çocuklarının fotoğrafını gören anne-babalar etkilendi mi bundan?

- Annelerden, “Aldığımız en güzel hediyeydi” yanıtları aldım. Bunun çalışanlarımızı PepsiCo’ya daha çok bağladığını düşünüyorum.