Kokpit

Uğur CEBECİ

Uçan saraylar

Eskiden uçan saray olarak adlandırılan uçaklar şimdi seri olarak üretiliyor. Boeing ve Airbus yaptıkları şirket jetlerine daha büyüklerini ekleyecekler.

Artık işadamları ve şirket yöneticileri tarifeli uçak seferlerine bağlı olmayacaklar.

Dünyada iş jetleri pazarı giderek büyüyor. Pazara her geçen gün yeni yeni modeller giriyor. Çok sayıdaki iş jetinin içinde ikisi aslında birer yolcu uçağı.

Uzun yıllardır birbiriyle yolcu uçağı pazarında rekabet eden Boeing ve Airbus da pazarın gelişmesi üzerine yolcu uçaklarının içini tadil ederek bu zorlu arenada yerlerini aldılar.

Aslında büyük uçaklar iş dünyası için yeni değiller. Yıllardır bazı şirketler havayollarının kullanımdan çektiği büyük yolcu uçaklarını tadil ederek süper lüks iş jeti haline getiriyorlardı. Bu pazarın giderek büyüdüğünü gören Boeing ve Airbus normalde yolcu uçağı olan 737-700 ve A319'un içini değiştirerek süper lüks iş jetleri haline getirdiler. Ama bu uçakların içleri çok farklı. Onlar birer uçan saray. İş jetlerinde görülmemiş kabin alanlarıyla, eni ve yükseklikleriyle havacılığa yeni bir boyut katıyorlar.

İSTEĞE GÖRE DİZAYN

Bu uçaklar geniş kabinleriyle metre kareye yapılan yatırımın en iyi şekilde dönmesini sağlıyor. Uçan saraylardan Airbus imalatı iş jetinin kabin alanı 170 metre kare. Kabinin genişliği 3.96 metre. Yüksekliği yanlarda 1.96, ortada ise 2.25 metre. Kabinin boyu ise 23.8 metre. Yani kabin ölçüleri müşterilerin isteklerine göre içinde her türlü değişiklikler yapılabilecek özelliklere sahip. Toplantı ve kondisyon salonları, yatak odası, dinlenme bölümleri ve mükemmel mutfaklar bunlardan sadece bazıları. Uçakta muhteşem bir ofis yer alıyor. Telefon, faks, İnternete bağlı bilgisayar ve şirket merkezi ile direkt bağlantı imkanı var. Ayrıca uçağın içinde iyi bir bar da yer alıyor. A319CJ banyosu bir çok evdekinden daha rahat bir şekilde düzenlendi. İşadamı ve ekibi gökyüzünden yerdeki ofisinde bulduğu her türlü rahatlığı buluyor. Üstelik dünya ile ilişkisi aynen sürüyor.

DAHA YÜKSEKTEN UÇUYOR

Airbus'ın pazara sunduğu 'Corporate Jetliner' normal yolcu uçaklarından daha yükseğe çıkabiliyor. Seyir irtifası 13 bin 600 metre. Yani alttaki karışık trafiğe girmeden istediği yere rahatça gidebiliyor.

Uçak planlanırken şirket patronu ve üst düzey yöneticileri ile birlikte seyahatler gözönüne alınmış. Patron için bir ana ofis, özel suit dairenin yeri kabinde ayrılmış. Şirketin üst düzey yöneticileri için uçağın arka bölümünde bir yolcu uçağındaki gibi first class düzenlemesi yapılmış. Yani patron 'çok özel' rahat ve konforlu bir uçuş yaparken, üst düzey yöneticileride alıştıkları first class seyahat imkanını buluyorlar. Airbus Endüstri uçak içindeki düzenlemelerde değişik seçenekler sunuyor. Şirketler isteklerine göre uçak içinde düzenleme yaptırıyorlar. First class koltuk sayıları artırılabiliyor,yerleri değişebiliyor. Ayrıca uçağın içindeki dekorasyonda kullanılan malzemenin renk ve desenlerinde de değişik seçenek imkanları sunuluyor. Uçağın yemek takımından çarşafına kadar her şey Airbus tarafından müşterinin önüne bol seçenekle çıkarılıyor. Kuşkusuz her şey ünlü marka ve dizaynırların imzalarını taşıyor.

GELİŞMİŞ SİSTEMLER

Uçağın kokpiti ise diğer A320 ailesi ile aynı. Airbus yetkilileri bu uçak tipine sertifikalı dünyada 15 binin üzerinde pilot bulunduğu belirtiyorlar. Uçakların avionik sistemleri normal yolcu uçaklarında bulunanlardan daha gelişmiş. Çünkü bu uçakların, elektronik altyapıları iyi olmayan çeşitli havalimanlarına rahatlıkla inip kalkabilecek özelliklere sahip olması gerekiyor. Örneğin çok küçük basit bir havalimanı olan yerde bir büyük şirket ihale alınca doğal olarak da patronun ve üst düzey yöneticilerin sık sık oraya gitmesi gerekiyor. Uçağın güvenirliliği sayesinde havalimanının yapısal eksiklikleri sorun olmuyor. Böylece bir iş jeti için oldukça yüklü bir para ödeyen patronun memnuniyetsizliği ortadan kalkıyor.

EK YAKIT TANKLARI

A319 Corparete Jet'in uzun menzilli yapacağı uçuşlarda pilotların ve kabin ekibinin dinlenmesi için özel odalar da unutulmamış. İşadamlarının olduğu gibi pilotların da rahatça dinlenebilmeleri için odalar çok ergonomik ve konforlu.

Uçağın alt kısmında normal yolcu uçaklarında kullanılan büyük bir bagaj alanı sunuyor. Bu alanın hacmi 15 bin libre yani 7.5 ton yük alabiliyor. Alt tarafa ayrıca ek yakıt tankları da konabiliyor. Böylece uçağın menzili uzuyor.

A319CJ’den rekor

Airbus'ın iş jeti A319CJ Paris Air Show sırasında bir dünya rekoruna imza attı. Şili Santiago'dan kalkan A319CJ hiç duraksız 15 saat 13 dakika uçarak Paris yakınlarındaki özel iş jetleri tarafından kullanılan Le Bourge Havalimanı'na indi. Tam 12 bin 825 kilometre non-stop uçan A319CJ, iş jetleri arasında yeni bir rekor sahibi oldu.

İlk uçuşunu mayıs ayında gerçekleştiren uçağın sertifikasyon işlemlerinin ardından ilk teslimatının kasımda yapılması planlanıyor.

Teknik Özellikler

Kabin uzunluğu: 23.78 m.

Kabin eni: 3.96 m.

Kabin alanı: 78.75 m2

Kabin hacmi: 170 m3

Maksimum kalkış ağırlığı: 62.500 kg.

Boş ağırlık: 42.300 kg.

Motor tipi: IAE V2524-A5 veya CFM56-5B7

Menzil: 11 bin km. (Ankara-Los Angeles gibi seferleri direkt yapabiliyor)

Değişik Modeller

Airbus, müşterilerine kabin tasarımında değişik seçenekler sunuyor.

10 koltuklu: 4 kişilik özel oda + 6 kişilik özel bölüm, iki yatak

26 koltuklu: 6 kişilik toplantı odası + 20 koltuklu first class, iki divan ve kondisyon salonu

43 koltuklu: 6 koltuklu toplantı odası+ 35 koltuklu first class, iki divan

12 koltuklu: 4 koltuklu toplantı odası+ 2 koltuklu bir divanlı özel oda+ 6 yolculu executive kabin.

28 koltuklu: 6 koltuklu toplantı odası + 1 divan, iki koltuklu özel oda + 20 koltuklu first class.

39 koltuklu : 4 koltuklu toplantı odası+2 koltuklu bir divan+8 koltuklu özel oda+25 kotuklu first class.

12 koltuklu: 4 koltuklu iş merkezi+özel suit özel yatak+ lounge+ 8 koltuklu executive kabin

20 koltuklu: 4 koltuklu iş merkezi+ özel suit+ 16 kişilik kabin

Şirket jetleri büyüyor

Yolcu uçağı imalatçısı Boeing ve Airbus gözünü büyük iş jeti ya da daha doğru adıyla şirket jeti pazarına dikti. Boeing'in B737-700, Airbus'ın da A319'u iş jetine çevirerek yakaladığı satış başarısından sonra her iki şirket de daha büyük uçaklarını iş jeti haline getirme kararı aldı. Bu kararın arkasında işadamlarının imalatçı şirketlerden büyük uçak taleplerinin yattığı belirtiliyor.

Boeing şu andaki iş jeti BBJ'yi yolcu uçağı olarak pazara sunduğu B737-700'den gerçekleştirdi. Yani BBJ'lerin aslı B737-700. Ancak şirketlerin daha büyük uçak istekleri üzerine yeni iş jeti için gövdesi 737-700'den 6 metre daha uzun olan 737-800 modeli kullanılacak.

Airbus ise Corporate Jeti (CJ) A319 adını verdiği normal yolcu uçağını kullanarak gerçekleştirdi. Ama şirket jeti pazarından daha büyük uçak isteği gelince Airbus da aynı ailenin en büyük modeli olan A321'i iş jeti haline getiriyor. Gövdesi A319'dan 11 metre daha uzun olan A321'den yapılacak iş jetinde V2500 motorları kullanacak.

Tolga ÖZBEK

Yeni siparişler artıyor

Ekonomik krizle daralan Türk iş jeti pazarına yeni uçaklar girecek. Cavit Çağlar'ın Falcon 900B uçağının satışı ile başlayan daralma önümüzdeki bir kaç ay içinde yeni uçak alımları ile büyüyecek.

Bayındır Grubu geçtiğimiz günlerde Hawker 800XP siparişi verdi. Okan Holding ve Güven Air de sipariş verdikleri birer Hawker 800XP uçağını teslim aldılar. Raytheon'un yeni modeli Primier 1 için ilk siparişi bu şirketin pervaneli Kingair modellerinin Türkiye temsilcisi Altay Havacılık verdi. Ancak müşterisini açıklamadı.

Bombardier ise Türkiye temsilciliğini Kontinental Havacılık ile oluşturdu ve yeniden pazara girdi. İlk olarak Doğuş Air ve İzmir'den Arkas Air birer Learjet 60 aldı. Ayrıca Türkiye'den iki adet Bombardier'in yeni modeli Continental için sıraya girildi. Kanada imalatı uzun menzilli Global Express geçen hafta İstanbul’da tanıtım uçuşundaydı. Türkiye'den bu uçağa iki sipariş var. Uzan Ailesine ait Global Express'in imalatı tamamlandı. Aralıkta teslimi planlanıyor. Uçağın 32 metre kanat açıklığı bulunuyor. Bu nedenle Uzanlar, İstanbul Atatürk Havalimanı’nda yer olmadığı için Ankara Esenboğa'da hangar inşa ettiriyorlar. Aynı uçaktan Cıngıllıoğlu grubu da sipariş verdi. Teslimat 2000 yılına planlanıyor. Balkaner grubu Falcon 900EX aldı. Türkiye'ye yeni giren diğer bir uçak ise Sino Sweringen. Soytay Havacılığın temsil ettiği küçük iş jeti Sino için de bir sipariş var.