‘Kötülüğe neden teslim olalım ki?’

‘Ferrari’yi Çalan Fil’ bir etkiler kitabı. “Amazon Ormanları’nda bir kelebeğin kanat çırpması, ABD’de fırtına...” Yok yok, anlatılan sadece bununla sınırlı değil. Deneyimli gazeteci Şafak Altun, hayatımızın içinde yaşadığımız, yaşayacağımız, deneyimlediğimiz, daha deneyimleyecek olduğumuz olayların hepsinin bir etkiden kaynaklandığını ve mutlak başka bir etkiyi tetiklediğini anlatıyor, kitabında. Üstelik sürprizleri de var! Misal diyor ki, “Her zaman başarılı olmak zorunda değilsiniz, vazgeçmek de gerekir.”
‘Ferrari’yi Çalan Fil’, aslında bir insanın lakabı. Bir suç makinesinin. Hayvanları özgür bırakmak için köydeki bütün ahırların kapısını açan bir çocuğa, “Ancak hırsız olur bundan denilmesinin ardından bir hırsıza dönüşen insanın lakabı. Çaldığı Ferrari’lerin parasıyla evine fil alan bir suç makinesinin. Yalnız diyor ki Şafak Altun daha ilk sayfada okuyucuya, “Söylediklerinize dikkat edin, gerçek olabilir.”

Şafak Altun üşenmemiş, insanların hayatını etkileyen onlarca etkiyi araştırmış, örneklendirmiş, yazmış. Kitabın yalın, akıcı üslubu okuyucuyu hemen yakalıyor; Altun’un yakın geçmişte yaşanan olaylarla verdiği her örnekte, “Hah evet, ben bunu hatırladım” diyorsunuz. Evet hatırlıyoruz da o olayların hangi etkiler altında yaşandığını ve nasıl bir etki bıraktığını bilmiyoruz. Şafak Altun da tam bunu sorguluyor.
‘Kötü Olmak Zorunda mıyız?’, ‘Fabrika Ayarlarına Nasıl Döneriz?’, ‘Akıllı Olup Etkilenmemek Mümkün mü?’ başlıklı üç ayrı bölümden oluşan kitap, “Gerçekten hayatımızın kontrolü bizde mi?”, “Tamam sen o kararı verdin sanıyorsun ama beynin de yanılmış olamaz mı?”, “Sen iyisin ama çevren kötüyse sen sonsuza kadar iyi olabileceğini sanıyor musun sahiden?” sorularına yanıt veriyor. En çok ilk bölümü sevdim ben. ‘Kötü Olmak Zorunda mıyız?’ diye soran Altun cevabını da veriyor; “Hayır. Tamam, gitgide çoğalan nüfusun, artık tek tıkla önümüze her şeyin düştüğü teknolojinin, önünü alamadığımız bir kapitalizmin, artan bencilliğin içinde yaşıyoruz ama tüm bunların etkisinden sıyrılabilir, başladığımız yere yani kendi doğamıza dönüp iyi kalabiliriz.”

Bu kitap sayesinde Lucifer Etkisi’ni, Bando Araba Etkisi’ni, Hipsteri Etkisi’ni, Angelina Jolie Etkisi’ni öğrendim! Fakat ‘Seyirci Kalma Etkisi’nde vicdanımla yüzleştim. 1964 yılında New York’ta Kitty Genoseve isimli kadın sokak ortasında öldürülüyor, bu cinayet tam 35 dakika sürüyor. Kadının çığlığını bütün mahalleli duyuyor, katil ise önce korkuyor, sonra hiç kimsenin olaya müdahale etmediğini görünce tekrar tekrar bıçaklıyor kadını. Polis kayıtlarına göre cinayeti mahallede gören 37 kişi var. Ama herkes birbirinden beklediği için kimse yardım etmiyor. Herkes, ‘Seyirci Kalma Etkisi’nde.
Şafak Altun da diyor ki biz sevgili okuyucularına; “Çıkın bu etkilerin altından. Hayat bir kere yaşanacak ise özgür iradenizle yaşayın. Yalnız kalmak korkusuyla sığındığınız kalabalıklarda olmadığınız birine dönüşmeyin.”
Altun, ‘Ferrari’yi Çalan Fil’de bilmediğimizi öğrettikleri gibi bildiklerimizi de tersyüz ediyor! Çekine çekine, saklanarak yaptığımız, yaparken kendimizi ayıpladığımız ‘dedikodular’ın aslında bizi bağlayıcı bir etkisi olduğunu anlatıyor. Yani vesselam insan da insana dair her şey de karmaşık, diyor Altun. Bildiklerimiz, bilmediklerimize dönüşüveriyor aniden yahut ‘ben asla kandırılmam’ diyen en çok kandırılan oluveriyor.
Benim en çok sevdiğim ise ’Concorde Yanılgısı’ oluyor. Yani ‘vazgeçmeyi bilmek.’ Çünkü kimi zaman kazandıran, ‘yine dene yine yenil’den çok ‘denemeden yenil’ oluyor. Ve Şafak Altun bu kitapla okuyucuyu etkisi altına alıyor!

FERRARİ’Yİ ÇALAN FİL
Şafak Altun
Hayykitap, 2017
296 sayfa, 22 TL.