Düşünmek ve görmek üzerine

Pera Müzesi, dün 34 sanatçının uluslararası ve ulusal özel koleksiyonlardan Alistair Hicks küratörlüğünde seçilen eserleri, ‘Çiftdüşün Çiftgörü’ başlığı ile izleyiciye açtı. Uzun yıllar Deutsche Bank’ın küratörlüğünü yapmış olan çağdaş sanat dünyasının tanınmış ismi Alistair Hicks, serginin çıkış noktasını anlatmak üzere bir yazar olarak kelimelere güvenmediğine, kelimelerin tek başına anlam ifade etmedeki zorluğuna dikkat çekiyor. Sergilenen eserler de kelimeler ve imge arasındaki ilişkiyi yer yer dengeleyen, yer yer irdeleyen bir seçkiyle izleyiciye sunuluyor.
George Orwell’in ünlü romanı ‘1984’te kullandığı ‘çiftdüşün’ kavramına yönelik Alistair Hicks, “1984’te Devlet çiftdüşünü kendi ‘doğru’ düşünme biçimi dışındaki her şeyi görmezden gelebilmek için kullandı” diyor. Sergiye başlığını veren bu kavram ise Hicks’in kişisel bir anısıyla yeni bir anlam kazanmış. Bir arkadaşı aracılığıyla tanıştığı Moskovalı kavramsal sanatçı ve yazar Pavel Pepperstein, sergileme alanının duvarlarında da yer verildiği şekilde kavrama yönelik “Siz muhtemelen çiftdüşünü olumsuz bir kavram olarak görüyorsunuz. Rusya’da biz onu yalnızca bir başlangıç olarak görüyoruz” diyor. Hicks ise bu söylem üzerinden kurguladığı seçki için kavramsalcılığın Moskova’dan yayıldığını, serginin de bu sebeple çoğunluğu Rusya’dan gelen sanatçılardan oluştuğunu ifade ediyor.

Pera Müzesi’nin dört ve beşinci katlarına yayılan sergide eserlerin her birinin titizlikle seçildiği hissedilmekle birlikte ön plana çıkan ve hafızada yer eden işler de mevcut. 2013’te sergilenen ‘Kitap’ isimli projesini de akıllara getiren ‘House of Letters’ (2015) isimli videosuyla Ali Kazma, küratörün de vurguladığı isimlerden biri. Bu sergi ile ilk kez gösterilen iki kanallı videosu, Kazma’nın arkadaşı Manguel’in evi ve kütüphanesini çektiği görüntülerden oluşuyor. Serginin katalog metninde geçen “Kütüphaneler, tanımları gereği, farklı düşünme biçimlerini, büyük çelişki dağlarını bir araya getiren yerlerdir” ifadesi, çalışmanın, çiftdüşün kavramına gönderme yapan tarafını vurguluyor. Erdem Taşdelen’in ‘Sevgili’ (2010) adlı A4 boyutunda kâğıtlara yazılmış, üstü karalanmış mektuplardan oluşan duvar yerleştirmesi, kelimelerin aynı anda hem zengin hem de yoksun olabilmelerine yönelik sade ve güçlü tesir eden bir çalışma. Dördüncü katın girişinde yer alan Galim Madanov ve Zauresh Terekbay’a ait ‘Sınıraşımı’ isimli çalışmada küçük boyutlu tuval üzeri 400 adet resim, kütüphane düzeninde raflara yerleştirilmiş. Metindeki kelimelerin, resimdeki renklerin ve çizgilerin, bütünü oluştururken yarattığı çeşitlemelere gönderme yaptığı sezilen çalışma, 2011 yılında Kazakistan’ı Venedik Bienali’nde temsil etmesiyle de önem kazanıyor.

“Sanat eseri bir iletişimi temsil eder” diyen Alistair Hicks, sergiyi gezerken eserlerle uzun uzun zaman geçirmek gerektiğini, katmanların ardındakini görebilmenin önemini vurguluyor. Hicks ayrıca serginin amacını “Çiftdüşünle birlikte dünyanın dört bir tarafındaki düşünce biçimlerinde radikal bir değişimin yaşanmış olduğunu göstermektir” diyerek özetliyor. Yuri Albert, Nikita Alexeev, Kader Attia, Sarnath Banerjee, Erik Bulatov, Hera Büyüktaşçıyan, Olga Chernysheva, Aslı Çavuşoğlu, Marilá Dardot, Marcel Dzama, Tracey Emin, Merike Estna, Claire Fontaine, Sandra Gamarra, Duan Jianyu, Ali Kazma, William Kentridge, Waqas Khan, Anselm Kiefer, Galim Madanov and Zauresh Terekbay, Marko Mäetamm, Mónica de Miranda, Ciprian Mureşan, Arkadiy Nasonov, Bruce Nauman, Pavel Pepperstein, Raymond Pettibon, RAQS Media Collective, Thomas Ruff, Nedko Solakov, Erdem Taşdelen, Gavin Turk, Keith Tyson ve Yangjiang Group’un eserlerinin görülebileceği ‘Çiftdüşün Çiftgörü’ sergisi 6 Ağustos’a kadar Pera Müzesi’nde izlenebilir.