Bir Nedim Gürsel klasiği

Kırk yılı aşkın süredir izlemekte olduğum ve dostluğumuzu sürdürdüğümüz Nedim Gürsel’in yayımlanmış olan kitaplarını okuyup, bir iki kelâm etmem artık neredeyse bir gelenek halini aldı.

Nedim’in özellikle gezi yazılarında ve kitaplarında üzerinde durduğum ve bir anlamda eleştirdiğim konu, her gittiği yerde, oralarda yaşamış olan yazraların izinden yürüyor olmasıdır. Bu konuyu karşılıklı pek çok kere konuştuğumuzda ona “Ben o gittiğin yeri senin gözünden öğrenmek istiyorum” dediğim zaman bana verdiği yanıt ilginçtir: “O zaman sen de oraya gittiğinde benim gözümden gezeceksin, öyle mi?” Bunu anımsatmamın nedenine gelince... Nedim Gürsel Nâzım Hikmet kitabında, Aragon araştırmasında, Hz. Muhammed ile ilgili iki kitabında, Fatih Sultan Mehmet’i anlattığı kitabında, ressam Bellini kardeşleri anlattığı kitabında bu insanlarını derinlemesine araştırıp, hatta didik didik edip anlatması ve kendi kurgularının içine yerleştirmesi ile bilinen bir yazar. Bu yüzden de okumuş olduğu tüm yazarlar hakkında böyle bir geleneği oluşmuş ve onların yaşamlarını derinlemesine bilme arzu her zaman Nedim’de belirleyici olmuştur.

Nedim Gürsel aslında sonradan romancıdır, aslı öykü yazarlığıdır ve Türk edebiyatındaki öykü yazarları arasında kendine hatırı sayılır bir yer ayırmıştır.

Bu iki önemli saptamayı yaptıktan sonra ‘Yalnızlığın Yarattığı Yazar Sait Faik’ kitabına dönersek eğer, hiç şaşırmadan karşımızda muhteşem bir çalışmanın olduğunu söyleyebiliriz. Sait Faik’in hem edebiyat değerini hem de kimliğini, kişiliğini didik didik eden bu kitabın Sait Faik okurları için önemli bir ‘ön okuma’ kitabı olduğunu belirtmeliyim. Öte yandan edebiyat araştırmacıları, eleştirmenler ve edebiyat fakültesi öğrencileri için de bir temel eser ile karşı karşıyayız. Aynı Sait Faik gibi bir İstanbul âşığı olan yazar, kitabında bugünkü İstanbul ile ilgili eleştirilerini ve yakınmalarını da gizlemiyor. Başkalarının cinsel yaşamlarına duyduğu ilgi de bu kitapta yeniden ortaya çıkıyor. Sait Faik’in muhtemelen ‘biseksüel’ olarak geçen yaşamı ile ilgili ayrıntıları, öykülerindeki yansımaları ile okuyucuya anlatan yazar, birçok konuda olduğu gibi Sait Faik’in yaşamı ile öyküleri arasında bulunan ilişki açısından ciddi bir izlek oluşturuyor. Bazı tarihi saptamaları da bu kitaptan öğreniyoruz, örneğin edebiyatımızdaki ilk çevreci yazarın Sait Faik olduğu gerçeğini, Nedim Gürsel bize yazarın öykülerinden çıkışla gösteriyor. Nedim Gürsel araştırmasında Sait Faik’in pasaportunda yazar olduğu için ‘işsiz’ diye yazdığını birkaç kere belirtiyor ve bunun yazar üzerindeki ağırlığını anlatıyor. ‘Yalnızlığın Yarattığı Yazar Sait Faik’, kendi adıma elime çok ilginç bir zamanda geçti. Kendi yazarlığımı, yaşamla ölüm arasındaki dar ilişkiyi derinlemesine sorguladığım zaman ayrımında bu konuda yalnız olmadığımı anlamak, beni Sait Faik’e biraz daha yaklaştırdı.

Yalnızlığın Yarattığı Yazar Sait Faik
Nedim Gürsel
Doğan Kitap, 2019
168 sayfa, 23,15 TL.