Kıbrıs belgesi ortaya çıktı

Denktaş ile Klerides'in ABD'ye çağrılmalarının nedeni anlaşıldı. BM Kıbrıs Özel Temsilcisi Diego Cordovez, Troutbeck görüşmelerinin ikinci gününde iki liderin önüne beş sayfalık bir çözüm belgesi koydu. Belge Kıbrıs sorununun tepeden inme bir yaklaşımla çözümlenmesi anlamına geliyor.

KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş ile Kıbrıs Rum Yönetimi Cumhurbaşkanı Glafkos Klerides'in Troutbeck'e çağrılmalarının nedeni olan belge nihayet ortaya çıktı.

BM Kıbrıs Özel Temsilcisi Diego Cordovez görüşmelerin ikinci günü tarafların önüne beş sayfalık bir çözüm belgesi koydu. Denktaş ve Klerides rahatsızlıklarını açıkça dile getirdiler.

‘‘Gali Fikirler Dizisi'' temelinde hazırlanmış olan ancak daha da ileri giderek federasyonun çerçevesini çizen belgede anayasa taslağı, toprak ve güvenlik konularının hangi ilkeler temelinde çözümleneceği genel çizgileriyle belirtiliyor.

Kıbrıs sorununun tepeden inme, dayatmacı bir yaklaşımla çözümleme pozisyonunu yansıtan belge BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi dışında ilk kez Avrupa Birliği'nin de desteğine sahip.

Kıbrıs barış görüşmeleri tarihinde liderler ilk defa bu kadar geniş bir cephenin baskısıyla karşı karşıya kalıyorlar. Cordovez belgeyi, önceki sabah ayrı ayrı yaptığı görüşmelerde liderlere sunarken belgenin birer kopyası da Türkiye Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Büyükelçi İnal Batu ve Yunanistan'ın Lefkoşa eski Büyükelçisi Aleksandros Sandris'e elden verildi.

Liderlerin Troutbeck maratonunun sonuna kadar cevap vermeleri istenmediği belge yumuşak bir yaklaşım yansıtıyor.

Ağustos'un ikinci haftası Cenevre'de yapılacak olan ikinci buluşmaya kadar liderlerden bu çerçeve üzerinde görüş birliğine varmaları isteniyor. Üç yıldan beri ‘‘ortak bir zemin'' bulamadıkları gerekçesiyle doğrudan görüşmelere ara vermiş olan Denktaş ve Klerides'in bir ay içinde kendilerine dayatılan bu zeminde buluşmalarını sağlamak için taraflar üzerindeki uluslararası baskının artması bekleniyor.

Denktaş'ın Troutbeck öncesinde ‘‘Önüme belge konacaksa gelmem'' demesi üzerine buluşmanın ilk günü liderlere sunulmayan belge, ikinci gün ortaya çıkınca ortalık karıştı. Türk tarafı belgeye karşı çıktı ve cevabın gecikebileceğini söyledi.

Belgede Türk tarafı ‘‘eksikler'', Rum tarafı ise Türklere tanınan haklarla ilgili ‘‘fazlalıklar'' bulunduğu inancında. Türklere siyasi eşitlik tanıyan belgede, ‘‘siyasi egemenlikten'' söz edilmemesi, Türkiye-Yunanistan dengesi üzerinde durulmaması ve en önemlisi Kıbrıs'ın Avrupa üyeliği ile ilgili, taraflar arasında tartışma imkanı verecek hiçbir açılımın yer almaması Türk tarafının başlıca itiraz noktalarını oluşturuyor.

Türk heyeti belgenin yöntemine de karşı çıktı. Federasyon anayasasını her iki toplumun tartışarak oluşturmasına imkan tanımayan bu yöntem ‘‘dayatmacılık'' olarak eleştirildi.

Rum lideri Glafkos Klerides de belgeye tepki gösterdi. Klerides bu tepkisini, BM Genel Sekreteri'nin haber yasağını delerek gösterdi. Klerides, Rum gazete ve televizyon muhabirlerin açıklama yaparak kendilerine belge verildiğini duyurdu. Klerides, ABD'ye getirdiği sekiz partinin liderlerine de bilgi verdi. Liderler belgeye ilişkin tartışmalarda ortak tavır kararı aldılar.

Türk gazetecilerin haberi Rumlardan öğrendiği sırada, basın mensupları ve Türk heyetinin kaldığı otele gelen Denktaş ve beraberindekilerin konuşmamakta ısrar etmeleri gazetecilerin şikayetlerine yol açtı.

ORTALIK ISINIYOR

Troutbeck maratonunda bir ikinci belge sıkıntısı daha yaşanıyor. Görüşmelerin sonunda yayınlanacak sonuç bildirisi üzerinde bugünden itibaren sıkı pazarlıklar başlıyor. Türk tarafı Cordovez'in sunduğu belgeden bildiride söz edilmesini istemiyor. Cordovez ise belgenin kayda geçmesi konusunda kararlı görünüyor.

Ormanda muhabbet

Denktaş ve Klerides'in tecrit altına alınmak istendiği Troutbeck malikanesinde telefonların, hatta odalarının dinlenme ihtimali liderleri ormana kaçırttı.

Binlerce dönümlük arazi içindeki Troutbeck'de rahat konuşamayacaklarını anlayan liderler önceki sabah ‘‘belgeyi'' gördükten sonra ormanda yürüyüşe çıktılar ve ‘‘kağıda geçmesini istemedikleri şeyleri'' konuştular. ‘‘Kıbrıs'ı seven iki eski dost olarak'' birbirlerini aydınlattılar ve zorluklarını anlatarak dertleştiler.