Yaşlıların depresyonunu ihmal etmeyin

Herhangi bir anda toplumun yüzde 3-5’inde majör yani büyük, ağır depresyon görülüyor. Kadınlarda erkeklere oranla daha fazla depresif belirtiye rastlanıyor. Çoğu kere gözden kaçsa da yaşlı hastalar da (65 yaşın üzeri) depresyona yatkındır. Hastalığın majör ve minör (hafif depresyon) formlarının yaşlılardaki sıklığı yüzde 7-8’dir. á Yaşlılıkta depresyona yol açan faktörler nedir?Pek çok etken var. Bunları iki ana grupta inceleyebiliriz:1) Olası fizyopatolojik etkenler: İleri yaşlarda başlayan depresyona bazı patolojiler eşlik ediyor. Beyin kabuğunda bozulma, ventrikülerlerde (beyin içi boşluklar) genişleme gibi... Böyle vakalarda hastalığın seyri kötü, ölüm oranı yüksek. Tiroid işlev bozuklukları dahil, yaşlanmayla birlikte olan metabolik değişimlerin de yaşlılardaki depresyona eşlik ettiği düşünülüyor.2) Strese bağlı etkenler: Yaşlı hastalar çok fazla sayıda yaşam stresiyle karşılaşırlar. Değişen bir dizi ağır duruma uyum sağlamak zorunda kalırlar. á Hangi değişiklikler bunlar?- Fiziksel değişiklikler: 50 yaşından sonra sağlıklarının giderek bozulması, bazı biyokimyasal değişiklikler (kadınlarda menapoz gibi), kronik hastalıklar (artrit, hipertansiyon gibi), hareketliliğin ve canlılığın azalması ile ölüm olasılıklarının artması gerçeğiyle karşı karşıya kalırlar.- Kaybetme ve izolasyon: Tüm anne babalar "boş yuva" sendromu ile karşılaşır. Kariyer sahibi yaşlılar ise bir gün emekli olacaklardır. Diğer stres yaratıcı kritik olaysa ölüm veya boşanmayla eşin kaybedilmesi. Yeni dul kalmış yaşlılarda, eşin kaybedilmesini izleyen ilk yıl içinde, klinik olarak önemli depresyon belirtileri görülme olasılığı yüzde 40-50’dir. - Sosyoekonomik etkenler: Yoksulluk, depresyon için çok iyi bir zemin olan belirsizlik ve güvensizliği artırır.á Başka hangi belirtiler depresyonu düşündürür?Yaşlılarda depresyon sıklıkla önceden varolan nörolojik sorunlarla gizlenir. Bu hastalarda depresyonun inkarı da yaygındır. Hekim hastadaki somatik yakınmaların psikolojik açıdan önemli olabileceği konusunda uyanık olmalıdır. Bu somatik belirtiler arasında halsizlik, baş ağrısı, sırt ağrısı, bağırsak sorunları sayılabilir.á İntihar ihtimali var mı?Maalesef tedavi edilmeyen depresyonun en önemli sonucu intihardır. Özellikle majör depresyonu olan yaşlı hastalarda intihar riski çok yüksektir (yüzde 10-20). Boşanmış, dul kalmış, yakınmaları daha çok fiziksel nitelikte olan ve alkolik yaşlı hastalarda bu risk artıyor. á Tedavi nasıl yapılıyor?Yaşlı hastalarda depresyonun tedavisinde, ilaç ve destekleyici psikoterapi bir arada yürütülüyor. Yaşlı hastalardaki en önemli sorunlardan biri birden fazla sayıda ilaç kullanıyor olmaları. Bu durumda ortaya çıkan riskler (ilaç etkileşimleri gibi), zaman zaman sağladığı yarardan fazla oluyor. Bu nedenle kullandıkları ilaçların izlenmesi önemli. Destekleyici psikoterapiler, varsa depresyonu tetikleyen faktörlerin tanımlanması, hastaya destekleyici ve candan bir yaklaşım göstermek ve hastanın bütünleyici yeteneklerinin ya da ileriyi görüşünün yeniden sağlanmasından oluşur.