Türkiye’nin Noel Baba militanları

Bir teze göre Türkiye’de doÄŸdu, bir teze göre Kuzey Avrupa folklorunun bir kahramanıydı. Ama en güçlü ihtimal bu efsaneye Antalya Demre’de (Myra) MS 3.-4. yüzyılda yaÅŸayan Aziz Nikolaus’un kaynaklık ettiÄŸi. Bazı ülkelerde ‘Santa Claus’ bazı ülkelerde ‘Father Christmas’ adıyla tanınıyor.Türkiye’deki ismi Fransızca’dan (Pere Noel) alınma: Noel Baba. Yılbaşında ortaya çıkıp, çocuklara hediye dağıtan bu efsanevi karakter bir süredir Ä°talya ile Türkiye arasında çekiÅŸme nedeni. Çünkü Aziz Nikolaus’un kemikleri Barili denizciler tarafından 1087’de Ä°talya’ya kaçırılmış, Bari’de bir kiliseye götürülmüş. Son yıllarda Türkiye’de kurulan iki sivil toplum örgütünden biri bu kemikleri Türkiye’ye getirmek, Noel Baba’nın karizmasını korumak için cansiperane mücadele veriyor. Öbürü de Antalya’da 6 Aralık Aziz Nikolaus Günü’nde etkinlikler düzenliyor. Bu etkinlikleri organize eden Noel Baba Vakfı’na ve Bonus Card reklamlarını ‘imaj zedeliyor’ gerekçesiyle protesto eden Noel Baba Sosyal YardımlaÅŸma DerneÄŸi’ne savaÅŸlarının nedenini sorduk. Noel Baba Sosyal YardımlaÅŸma DerneÄŸi 3 Aralık 2004’te Ä°stanbul’da kuruldu. Dernek BaÅŸkanı Sami Dündar, aynı zamanda Noel Baba Limited Åžirketi’nin de sahibi, Noel Baba hediye servisini yürütüyor, eÄŸlenceler düzenliyor. Çocuklar arasında bir yardımlaÅŸma köprüsü kurmayı amaçlıyorlar. Yani durumu yerinde olan ailelerin çocuklarının artık kullanmadıkları eÅŸyaları daha zor durumdaki ailelerin çocuklarına vermesi için köprü iÅŸlevi üstleniyor. DiÄŸer amaçları ise Noel Baba’nın tüm dünyada anavatanıyla özdeÅŸleÅŸmesini saÄŸlamak. Türkiyeli Noel Baba adlı CD, bir süre sonra piyasaya çıkacak. Ayrıca animasyon filmi ‘Demreli Niko’ için de hazırlık yapıyorlar. Ä°yi de nereden geldi akıllarına Noel Baba? Dernek BaÅŸkanı Dündar ‘cevaplaması güç bir soru’ diye baÅŸlıyor: ‘YaÅŸam politikalarım, fikirlerimle çok alakalı; yardımlaÅŸmayı çok seven bir ailedenim. Biz üç kardeÅŸtik ve çevremizdeki aileleri bulurduk, eski eÅŸyalarımızı kapıcı çocuklarına, yoksul kiÅŸilere verirdik. Åžimdi bunu daha uzaktakiler için yapmak istiyoruz. Åžirket olarak da bu güne kadar elde ettiÄŸimiz gelirle Lösemili Çocuklar Vakfı’ndan sokak çocuklarına kadar bir çok vakfa yardım yaptık.’ÇOCUKLARIN HAYALÄ°NÄ° YIKMAYIN!Noel Baba’nın bu topraklarda yaÅŸamış bir zenginlik olduÄŸunu savunan Sami Dündar, efsanenin tarihteki geliÅŸimini bir solukta özetliyor: ‘DerneÄŸimizin din veya siyasetle ilgisi yok, kurucuların hepsi Müslüman ama bu tesadüf. Aziz Nikolaus, Hıristiyanlığın ilk yıllarında, Türkler henüz Anadolu’ya girmeden önce, Antalya’da yaÅŸamış bir din adamı. Kırmızı yanaklı, ÅŸiÅŸ göbekli haliyle Santa, 19. yy’da çizgi - roman ressamı Thomas Nast tarafından ilk kez çizilmiÅŸ, daha sonra Harper’s Weekly dergisinde devamlı serileri yayınlanmıştır. Nast’ın bu çizimleri sırasında Noel Baba, zaman içerisinde deÄŸiÅŸiklikler göstermiÅŸ, daha sonra karakteri biraz daha geliÅŸtirilerek, beyaz saçlı, beyaz sakallı, sevimli, göbekli, kırmızı yanaklı bir imaj haline getirilmiÅŸtir. Günümüzdeki Noel Baba figürü ise, kızakla dolaşıp çocuklara hediyeler verdiÄŸi rivayet edilen çok eski bir Kelt tanrısı ile Aziz Nikolaus’un karışımı. Coca Cola’nın 1931’deki reklam kampanyasında kullanılıp, dünyaya yayılmış. ÇeÅŸitli yazarlar ve reklamcılar bu karakteri kullanmış, ama hafızalara kazınan imge Coca Cola afiÅŸlerinde kullanılan Haddon Sundblom çizgisi. Bu reklam sayesinde, Coca Cola renkleriyle dizayn edilmiÅŸ kostümü, beyaz sakalı ve iri göbeÄŸiyle günümüzün pop idollerinden biri haline geldi.’ Dündar, Coca Cola’nın böyle bir karakter yaratmasının hiç de kötü olmadığını düşünüyor. Ayrıca bir iddiası da, Noel Baba’nın Hıristiyanlıkla ilgisinin olmadığı. ‘Noel Baba’yı tanıtmak Hıristiyanlık propagandası anlamına gelmez. Bugünkü haliyle Santa Claus hiç varolmamış bir kahraman. Ä°ki karakterin karışımı. Aziz Nikolaus gerçekten yaÅŸamış, geyikleri yok, havalarda uçmuyor, bir aziz. Bazı öngörüleri var, yardımsever, çok zengin. Zayıf, uzun sakallı ve eÅŸeÄŸi var.’Noel Baba imajıyla oynanması çok rahatsız ediyor Dündar’ı. Bonus Card reklamlarına bu nedenle karşı: ‘Çocukların karşısına hediyesi kalmamış bir adam çıkıyor. Kredi kartı borç verir, hediye vermez; borçtan faiz alır! Noel Baba’yı tabii ki kullansınlar, fakat bütün çocukların dünyasını yıkıp da onu pejmürde göstermesinler. Noel Baba tüm çocuklarındır.’ANTALYA’DA NOEL BABA VAKFI Antalya’daki Noel Baba Vakfı’nın kurucu üyesi Muammer Karabulut eski bir gazeteci. Åžimdi tek uÄŸraşı vakfın yönetim kurulu baÅŸkanlığı. 1993’ten beri Noel Baba etkinlikleri düzenlerken organizasyonu 1996’da bir grup sivil toplum gönüllüsüyle vakıf haline dönüştürmüş. ‘Noel Baba’nın çocuk sevgisini barışla bütünleÅŸtirdik, çocukların bu sevgisi masum ve tarafsız, önyargıları yok. Popülaritesinin en büyük nedeni çocuklar. Gazetecilik yaparken bu karakterin Antalya ve Türkiye’ye maledilmesi yolunda çaba gösterdim. 1991’de yola çıktığımızda baÅŸarabileceÄŸimize kimse inanmamıştı. Demre’deki ören yerinde mezarı bulunan kiÅŸinin nasıl Noel Baba’ya dönüştüğünü araÅŸtırdık önce. Cevabı Türkiye’de bulamadık. Zamanla tecrübe kazandık, 1993’te dinler arası diyalogla ilgili ilk etkinliÄŸi yaptık. O zaman çok eleÅŸtirilmiÅŸtik. Aşırı mufazakarlar bir yana rahmetli Barış Manço bile bizi vazgeçirmek için aradı. Dünyaya rezil olacağız; Noel Baba Kuzey Avrupa’yla özdeÅŸleÅŸmiÅŸtir, demiÅŸti.’ Karabulut’a göre Aziz Nikolaus’un şöhreti aziz vasfı sayesinde önce tüm Hıristiyan dünyasına yayıldı ve sonra Noel Baba’ya dönüştü. ‘Bütün kahramanların mitleri vardır. Aziz Nikolaus, Hıristiyan teolojisi açısından önemli bir kiÅŸilik. Ä°znik Konsili’nde ön plana çıkıyor. Tüm azizler gibi koruyuculuk vasıflarına sahip, denizcileri ve çocukları gözetiyor.’ Peki Coca Cola’nın bu karakterdeki payı ne olacak? ‘Coca Cola’nın Noel Baba karakterini çizip kullanma süresi 3 yıl. Ama bundan 200 yıl öncesinde de bir Santa Claus imajı vardı, bunu da Hollandalılar Amerika’ya götürdü. Orada ismi Santa Claus olarak oturdu. Amerika’nın dünyadaki baskın güç olması nedeniyle dünyada Santa Claus ismi yaygın. Ama tüm dünyada bu karakterin altyapısında Aziz Nikolaus var. Noel baba bir imaj. ‘Karabulut bugünkü Noel Baba karakterinin Hıristiyanlık geleneÄŸinden çok uzak olduÄŸu kanısında. ‘Hediye vermek, çocukları sevindirmek hangi kültürde, hangi ülkede yok? Çocukları sevindirmenin Hıristiyanlık geleneÄŸi olduÄŸunu söylerseniz, yaÅŸam alanınızı daraltırsınız. O zaman miladi takvimi, futbolu atarsınız; size hiçbir ÅŸey kalmaz. Bu doÄŸru olmayan bir yaklaşım. Biz bunları saçma buluyoruz.’BBC World 24 Aralık’ta Noel Baba konusunda Ä°talya ve bize söz hakkı veren bir program yayınlayacakArtık dünyadaki Noel Baba, Türkiye’de yapılan etkinliklerle ÅŸekilleniyor. Noel Baba’nın kemiklerinin Bari’den Demre’ye getirilmesi için yaptığımız çalışmalara ses geliyor. Mesela Frankfurt’ta bir Noel Baba (Noel Baba kılığındaki bir animatör), ‘Kemiklerimi yurduma gönderin’ diyor ve bu haber oluyor. Türkiye’de çok fazla gündeme gelmedi ama dünyada bu konu fazlasıyla gündemde. Bizden baÅŸka kimse onun adına etkinlik yapmıyor, yapılanların da derinliÄŸi yok, çünkü kültürüne sahip çıkmıyorlar. Aralık ayında tüm haber ajansları bizimle röportajlar yapıyor. BBC World’de 24 Aralık’ta Noel Baba’nın kemikleri konusunda Ä°talya ve bize söz hakkı veren bir program yayınlayacak. Noel Baba’nın kemiklerinin Ä°talya’da bulunduÄŸu katedralin giriÅŸinde bile bu kemiklerin Ä°talyan denizciler tarafından Myra’dan getirildiÄŸi yazılı. Ä°nkar edilecek tarafı yok. Her yıl 6 Aralık’ta Aziz Nikolaus’u anıyoruz. 1-7 Aralık arasında toplantılar, geziler, kültürel aktiviteler düzenliyoruz. Ayrıca 6 Aralık günü Demre Noel Baba Ören Yeri’nde bir barış duası oluyor, etkinliklere katılan farklı inancın temsilcileri bu duaya katılıyor. Konser veriliyor. Aynı günün akÅŸamı Noel Baba Barış Ödülü Gala Gecesi düzenliyoruz. Bir de kemiklerinin Türkiye’den kaçırıldığı gün olan 20 Mayıs’ta Noel Baba’yı hatırlatma günleri düzenliyoruz. Ä°ki yılda bir barış ülkesi seçiyoruz. 2005 yılı etkinlik temamız ‘Barış yolunda cinsel kimlikler.’ Â