Türk edebiyatında tacirler

Kitabı yayına hazırlayan Fatih Kınalı genç bir şair ve deneme yazarı. Kitap 1844 doğumlu Ahmet Mithat Efendi’den başlayıp 1952 doğumlu Orhan Pamuk’a gelerek Türk edebiyatında ticaretin ve tacirlerin görüntüsünü arıyor.

Sinemayla da ilgili olan yazar, sanki geçmişe dönük projeksiyon makinesini yerleştiriyor ve romanda, öyküde, piyeste –yani nesirde- ticaretin resmedilişinin peşine düşüyor.

Kınalı’nın derlediği ve notlandırdığı eserde Ahmet Mithat Efendilerden başlayarak İstanbul resmedilişiyle giriş yapılıyor. Eski dönem fotoğraflarının kadraja en çok girenleri seyyar satıcılar, Şirketi Hayriye vapurlarında seyahatı yoğunlaştıran ahali ile kitap başlıyor.

Ömer Seyfettin’de, göçlerle, savaşlarla yorulan ve güç bela belini doğrultmaya çalışan halkla 1910’ların havası teneffüs ediliyor. Necip Fazıl’ın piyeslerinde bir şairin şairane metaforlarla parayla bankayla sistemle didişmesine göz gezdiriyoruz. İnsanları, halkı ayrımsız konu edinen Sait Faik olmazsa olur mu? Adapazarı zenginlerinden Abasıyanıkların oğlu Sait Faik’in ticarette başarısız oluşunu avare bir hoşnutlukla kabullenmesi meşhurdur. Kınalı da ticarette kaybeden Sait Faik’i anarken öyküdeki başarısını teslim ediyor: Türk öykücülüğünün en güçlü ismi,  Türkçenin en samimi ve en sade kalemi Sait Faik.

Sonrasında Sebahattin Ali, Orhan Kemal, Aziz Nesin ve Yılmaz Karakoyunlu ile devam eden kitap, Mustafa Kutlu öyküsünde ve Orhan Pamuk romanında ticaretin, tacirin, paranın, zenginliğin ve yoksulluğun izini sürüyor. Kınalı, Kutlu’dan pasajlarla, paraya bakışın, şehri ve insanı ne şekilde değiştirebileceğini anlatıyor.