En tehlikelisi fırsatçı bakteriler

GRİBİN kendisi öldürücü olabileceği gibi, uygun zemin hazırladığı ikincil enfeksiyonlarla da hayatı tehdit edebiliyor. İstanbul Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı ve Sağlık Bakanlığı Grip Bilimsel Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Haluk Eraksoy sorularımızı yanıtladı:
Grip hangi hastalıklara zemin hazırlıyor?
- Grip, bir solunum yolu hastalığı. Solunum yolları burunda başlar, sinüs denen hava boşlukları, gırtlak ve soluk borusuyla devam eder. Daha aşağılarda bronşlar, bronşiyoller ve akciğer dokusunu oluşturan alveoller yer alır. Grip virüsleri solunum yollarının üzerini örten hücrelere ilgi duyuyor. Epitel denen o hücrelerin içine girerek orada çoğalıyor. Sonunda o hücreler süpürge işlevi gören yapılarını yitiriyor, yıkıma uğruyor ve ölüyor. Bu da solunum yollarını bir savunma engelinden yoksun bırakıyor. Başka istilacılar içeri sızma olanağı buluyor.
Hangi istilacılar?
- O ortamda hazır bekleyen bakteriler solunum yollarında çoğalarak ikincil enfeksiyonlara neden oluyor. İkincil enfeksiyonlar aynı zamanda birer komplikasyon kabul ediliyor. Bakterilere bağlı enfeksiyonların verdiği zarar, virüs enfeksiyonlarınınkinden daha ağır. Bu durum yaşamı tehdit eden sonuçlar doğurabiliyor.
Gripten çok bu ikincil enfeksiyonlardan mı korkmalıyız yani?
- Grip virüsü de zatürreeye neden olarak hastayı ciddi bir solunum yetmezliğine sokabiliyor. Ama bakteriler ikincil enfeksiyon sonucunda ağır bir zatürree nedeni olabiliyor. Grip virüsü bazen alt solunum yollarında zatürree yerine bronşite neden oluyor. Bu nispeten hafif bir durum. Grip sonrasında üst solunum yollarının sinüzit ve orta kulak iltihabı gibi enfeksiyonları da gelişebiliyor. Önemli komplikasyonlarından biri de daha çok çocuklarda görülen kas iltihabı. Ayrıca seyrek olarak beyin ve omurilik, kalp ve kalp zarı iltihabı gibi komplikasyonlar da görülebiliyor. Gripten ölüm genellikle zatürreenin sonucu. Ya tek başına grip virüsüne bağlı ya da ikincil bakteri enfeksiyonu olarak ortaya çıkıyor. Ağır bir zatürreede solunum yetmezliği gelişiyor. İkincil bakteri enfeksiyonları bu sırada eklenebiliyor. Ölümcül olabiliyor.

Aşı ne zaman korur

BİRKAÇ sezondur Türkiye’de grip daha geç görülmeye başladı. Grip sezonu da geç bitiyor, nisan ortası hatta mayısa kadar vakalar saptanıyor. İstanbul Tıp Fakültesi’ndeki Ulusal Influenza Referans Laboratuvarı Koordinatörü ve Grip Platformu üyesi Prof. Dr. Selim Badur, “Aşılanma zamanı değişmeli. Türkiye’ye iki firma grip aşısı getiriyor. Rekabet edeceğiz diye kim önce getirirse, fazla fazla depolara yığıyor. Ağustos, eylülde yapılan aşının koruması sezon sonuna kadar sürmeyebiliyor. Aşı firmalarına daha geç piyasaya çıkmalarını öneriyoruz. SGK, aşıyı risk grubundakilere aralık sonuna kadar ücretsiz karşılıyor. Halbuki ücretsiz aşıya, şubatta dahi ulaşılabilmeli” dedi.

Hemen antibiyotiğe sarılmayın

YÜKSEK ateş, enfeksiyon hastalıklarında sık görülen belirti. Ancak mantarlar ve parazitlerden gelişen enfeksiyon hastalıklarında da ateş yükselebiliyor. Antibiyotikler bunlardan sadece bakterilerin oluşturduğu hastalıklarda etkili. Mantar ya da parazitlere bağlı ortaya çıkan enfeksiyon hastalıklarındaysa etkisiz. Kışın her üç reçeteden birinde antibiyotik bulunuyor. Tüm dünyada antibiyotiklerin en yoğun ve belki de en uygunsuz kullanıldığı enfeksiyon hastalıklarının başında üst solunum yolları enfeksiyonları geliyor. Tüm üst solunum yolları enfeksiyonlarının yüzde 80-85’inden, grip ve soğuk algınlığına yol açan 8-10 farklı virüsle (bunların her birinin en az 10 farklı alt türü var) sorumlu. Dolasıyla üst solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde antibiyotiğin yeri çok az.

Öldüren ‘domuz’ değil

GELİŞİM Tıp Laboratuvarları Genel Yönetmeni Prof. Dr. Paşa Göktaş, grip virüslerinin ait oldukları 3 grup (A, B ve C) bulunduğunu hatırlatıyor. Genel olarak H1N1’in de yer aldığı influenza A grubundakilerin, influenza B’ye göre genellikle daha ağır tabloya yol açtığını belirten Prof. Dr. Göktaş, “Grip virüsü vücut direncini kırar. Dolasıyla risk grubunda bulunanlara sadece H1N1 değil, diğer tipteki grip virüsleri de bulaşsa benzer sorunlara yol açabilir. Bulaşan grip virüsünün tipinden çok, kişinin bağışıklık sisteminin durumu, müzmin hastalıklarının bulunup bulunmadığı seyirde daha etkili” bilgisini verdi.

İstanbul’da mart grip ayı

İSTANBUL’da ilk grip vakasına kendi laboratuvarlarında ocak ayında rastladıklarını belirten Prof. Dr. Göktaş, “Ocakta iki, şubatta 5 grip vakası tespit ettik. Mart itibariyle şüpheli 157 hasta örneğinde 31’i H1N1, 70’i influenza B, geriye kalanlarında da diğer virüsleri saptadık” dedi.

YARIN: Bağışıklığı güçlendirmenin yolu mutfaktan geçiyor