Mülayim misiniz delifişek mi?

Öfkesini kontrol etmekte zorluk çekenler için “Öfkesiz” adında bir klinik açıldı. Uzmanlar 10-12 seansta öfke kontrol yollarını gösterecekler.

Öfkesiz Kliniği projesinin mimarı ve isim babası Aydın Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü son sınıf ögrencisi Kayhan Gürbüz. Öfkeyle ilgili yaşanan sorunlara bizzat tanıklık eden Gürbüz, böyle bir organizasyonla sorunu bulunanlara yardım etmenin mümkün olduğundan yola çıktı. Projesini Bakırköy’deki Performans Psikiyatri Kliniği’ne taşıdı ve beğendirdi. Öfkesiz Kliniği’ne Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Hülya Bingöl, Dr. Psikolog Mert Akcanbaş, Uzman Psikolog Nuran Çetinoğlu, Psikologlar Nuray Gergerlioğlu, Seda Solak, Yetkin Kuşan, Gizem Pekcan ve Berat Tasbaşı de destek verdi.

MAÇA GİDİP BAĞIRMAK, ÖFKEYİ TEDAVİ ETMİYOR

Gürbüz, öfkenin gerek birey gerekse topluma etkisinin büyük olduğunu rakamlarla anlatıyor: “Proje ihtiyaçtan doğdu. Televizyon programlarını izliyorum, eşini döven bir adam, “Ben onu normal dövdüm diyor” diyor. Bir başkası, “Dövmüyorum, sağa sola çarpıyor ondan eli, kolu morarıyor” diyor. Öfkenin fardında değiller. Kontrol edilemeyen öfkeye bağlı o kadar çok olay oluyor ki... Türk İstatistik Kurumu’nun verilerine göre, boşanmaların neredeyse yüzde 97’si geçimsizlik ve cana kast-fena muamele nedeniyle oluyor. Ceza evlerine giren hükümlülere baktığımızda, 2008 yılı verilerine göre toplam 3 bin 447 kişi öldürme, 7 bin 802 kişi yaralama, bin 296 kişi hakaret, 192 kişi kötü muamele, 3 bin 517 kişi de ateşli silahlar ve bıçaklarla ilgili suçlardan mahkum edilmiş. Bunların çok büyük bölümünü kontrol edilmeyen öfkenin etkisiyle yaşanıyor.
Öfke maça gidip, bağırınca, çağırınca, küfür edince geçmiyor. Tam aksine son araştırmalar şiddet içeren davranışların, şiddeti pekiştirdiğini gösteriyor. Üstelik, maalesef bazen öfkemiz en sevdiklerimize yöneliyor. Üstelik iyi kontrol edilmediğinde haklı olduğunuz durumlarda dahi haksız duruma düşmeniz mümkün. Aslına bakarsanız herkes öfkesini kontrol edebilir. Burada uzmanlar öfkeyi yeniden anlatıp, kontrol edilmesinin ipuçlarını verecek” diyor.

ÖFKE KONTROLÜ BEBEKLİKTE BAŞLAR

Asabiyet, kontrolsüz öfkeyi açıklamaya yetmiyor. Öfke kontrolü bebekken başlıyor. Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Hülya Bingöl, “İlk öğrenilen duygulardan biri dayama gücü. Daha bebeklikte “istediklerinin olmamasına ne kadar güvenebilirim”i öğreniyor bebekler. Örneğin bebek, karnı acıktığı veya altı pislendiği zaman ağlar. Annelere önerim ağladıklarında birkaç saniye beklesinler. Hemen yanına koşup, ağzına meme, emzik, mama vermesinler. Bebek biraz ağlasın. Birkaç saniyelik ağlama bile dayanıklılığını, dolasıyla öfkeye karşı direncini artıracaktır. Öfkenizi saldırganlıkla, sözel, fiziksel veya duygusal şiddet kullanarak ifade ediyor, kendinize, en sevdiklerinize ve çevrenize şu veya bu şekilde zarar veriyorsanız bir kontrol sorununuz var demektir. Öfke kontrolünde ilk adım, öfkenin doğal olduğunu kabul etmek. Sonra öfkeyi tanımak, nedenlerini anlayabilmek. Böylece kişilerin kendilerini kontrolü, dolasıyla doğru ifade etmesi mümkün olabilecek.

ÖFKENİZİ TEST EDİN

PUANLAMA: 0) Hiç rahatsızlık hissetmezsiniz, 1) Biraz huzursuzluk hissedersiniz, 2) Orta derecede sinirli hissedersiniz, 3) Oldukça kızgın hissedersiniz, 4) Çok kızgın hissedersiniz.

1. Yeni aldığınız bir aleti açıyorsunuz, prize takıyorsunuz ve çalışmadığını fark ediyorsunuz.____
2. Bir tamirci sizden çok fazla para istiyor.____
3. Diğerlerinin yaptıkları fark edilmezken, bir tek sizin hatalarınız göze batıyor._____
4. Arabanız çamura ya da kara saplanıyor._____
5. Birileriyle konuşuyorsunuz ve size yanıt vermiyor._____
6. Birileri kendilerini farklı göstermeye çalışıyor._____
7. Kafeteryadaki masanıza dört fincan kahve taşımaya çabalarken, biri size çarpıyor ve kahveler dökülüyor._____
8. Giysilerinizi astınız; fakat geçenler onları yere düşürüyor ve kaldırmıyor._____
9. Mağazaya girdiğiniz andan itibaren bir satıcı tarafından inceleniyorsunuz._____
10. Biriyle bir yerlere gitmek için randevulaştınız. Bu kişi son dakikada vazgeçiyor ve sizi ortada bırakıyor._____
11. Size şaka yapılıyor ya da sizinle alay ediliyor._____
12. Trafik ışığında arabanız stop ediyor._____
13. Park yerinde yanlışlıkla hatalı bir dönüş yapıyorsunuz.Arabanızdan çıktığınızda birileri size ‘Araba kullanmayı nerede öğrendin’diye bağırmaya başlıyor._____
14. Biri bir hata yapıyor ve suçu sizin üzerinize atıyor._____
15. Konsantre olmaya çalışıyorsunuz; fakat yanınızda bir kişi ayaklarını yere vuruyor._____
16. Birine önemli bir kitap ya da bir alet ödünç verdiniz; fakat,geri vermedi._____
17. Çok yoğun bir gün geçirdiniz, birlikte yaşadığınız kişi önceden anlaştığınız bir şey yapmayı unuttuğunuz için şikayet etmeye başlıyor._____
18. Arkadaşınızla ya da sevgilinizle önemli bir şeyi tartışmaya çalışıyorsunuz; fakat,o kişi sizi dinlemiyor._____
19. O konu hakkında çok az fikri olmasına rağmen, ısrar eden kişilerle tartışıyorsunuz._____
20. Biri sizle başka biri arasındaki tartışmaya burnunu sokuyor._____
21. Acele olarak bir yere yetişmelisiniz; fakat önünüzdeki araç 90 km hızla gidilecek bir yerde 30 km hızla gidiyor ve onu geçemiyorsunuz._____
22. Bir sakızın üstüne bastınız._____
23. Yanlarından geçerken bir grup insan sizinle alay ediyor._____
24. Bir yere yetişme telaşıyla, iyi bir pantolonu sivri bir yere takarak yırtıyorsunuz._____
25. Son paranızı bir telefon konuşması yapmak için kullanıyorsunuz; fakat daha çevirmeniz bitmeden hat kopuyor ve para boşa gidiyor._____

DEĞERLENDİRME: Puanlarınızı toplayın. 0-45: Yaşadığınız öfke ve rahatsızlık miktarı oldukça az. Nüfusun ancak küçük bir yüzdesi testte bu kadar az puan alacaktır. Seçilmiş azınlıktan birisiniz. 46-55: Ortalama insandan daha huzurlu ve barışçılsınız. 56-75: Yaşamın getirdiği sıkıntılara ortalama bir öfkeyle yanıt veriyorsunuz. 76-85: Yaşamın getirdiği sıkıntılara öfkeli bir şekilde tepki veriyorsunuz. Sıklıkla, ortalama birinden daha sinirlisiniz. 86-100: Gerçek bir öfke şampiyonusunuz. Kendinizi kolayca kurtaramadığınız yoğun duygularla istila edilmiş durumdasınız. Büyük olasılıkla sizi inciten olaydan çok sonra bile olumsuz duygularla savaşıyorsunuz. Tanıdığınız insanlar arasında bir delifişek olarak biliniyor olabilirsiniz. Çok sık baş ağrıları ve yüksek tansiyon gibi sorunlar yaşayabilirsiniz. Öfkeniz kontrolden çıkabilir ve zaman zaman başınızı derde sokacak dürtüsel saldırgan patlamalara yol açabilir. Yetişkin nüfusun sadece küçük bir yüzdesi sizin kadar yoğun tepki verir.

ÖFKELENİNCE NE OLUYOR

* Öfke ve fizyolojik tepkiler: Kan şekeri yükselir, nabız ve kan basıncı artar, sık sık ve zor nefes alınır, baş, kas, sırt ve boyun ağrısı yapar.
* Öfke ve zihinsel tepkiler: Konsantrasyon bozukluğu, düşük performans, unutkanlık, uykusuzluk ve dikkatsizliğe yol açar.
* Öfke ve davranışsal tepkiler: Alkolizm, sigara tiryakiliği, huzursuzluk, acelecilik, ilaç kullanımı, aşırı yemek yemeye zemin hazırlar.