Korunmasız ilişkideki tehlike; AIDS

AIDS'in görülme sıklığı tüm dünyada ve Türkiye’de gün geçtikçe artmaktadır. Bazen belirtisiz seyrettiğinden halk içinde daha kolay yayılır. Kısırlık ve dış gebeliğe, kansere neden olabilir. Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar doğumdan önce, doğum sırasında veya doğumdan hemen sonra anneden bebeğe bulaşabilir. Erken tanı ve tedavi ile tam iyileşme sağlanabilir. Çoğu cinsel yolla bulaşan hastalık,  AIDS bulaşmasını da kolaylaştırır.

AIDS, (Acquired Immunodeficiency Syndrome-Edinilmiş Bağışıklık Yetersizliği Sendromu) etken HIV (Human Immunodeficiency Virus) Retroviridae ailesinin lentivirüs alt ailesine ait zarflı bir RNA virüsüdür. Türkiye’de ilk AIDS olgusu 1985 yılında rastlanmıştır.

HIV virüsü vücudun bağışıklık sisteminin yıkıma uğramasına neden olur, vücut direncini azaltır. Sağlıklı insanlarda hastalık yapmayan bazı mikroorganizmalar çok ciddi klinik tablolara yol açar. Kaposi sarkomu ve lenfoma gibi kanser türleri gelişir.

Anadolu Sağlık Merkezi’nden Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Elif Hakko, 1 Aralık Dünya AIDS günü nedeniyle, son yıllarda korkutucu boyutlara ulaşan hastalık hakkında bilgi verdi.

Daha çok kimler risk altındadır?

Risk altındaki kişiler; çok kişi ile cinsel ilişki kuranlar, cinsel ilişkiyi kazanç yolu yapanlar, korunmasız cinsel ilişkiye giren kişiler, eşlik eden cinsel yolla bulaşıcı hastalık olması, damar içi ilaç bağımlıları, yurtdışında kendini AIDS’ten koruyamayanlar, kan ve kan ürünleri ile tedavi gören hastalar, enfeksiyonlu annelerin çocuklarıdır. Ancak AIDS el sıkışmayla, deriye dokunmayla, hastanın kullandığı çatal, bıçak, bardak, tuvalet, duşun da kullanılmasıyla, besinler, sivrisinek ve böceklerle, hava yoluyla ve  günlük yaşamdaki olağan davranışlarla bulaşmaz.

Hastalığın gelişimi nasıldır?

HIV enfeksiyonu 5 evreden oluÅŸur.
Evre 1: akut enfeksiyon,
Evre 2: Erken evre hastalık,
Evre 3: orta evre hastalık,
Evre 4: Geç evre hastalık
Evre 5: İleri evre hastalık. Belirtiler bu evrelere göre değişiklik gösterir;

Evre I: Belirti olmayabilir veya virüs alındıktan 2-6 hafta sonra ateş, lenf bezlerinde şişme, farenjit ve deri döküntüleri görülebilir.
Evre II: Yakınmasız veya ağız lezyonları oluşabilir. Tedavisiz ölüm %5 oranındadır.
Evre III: Çoğunlukla yakınmasız geçer. Kas ve eklem ağrıları, halsizlik olabilir. Solunum yolu enfeksiyonları görülebilir. Tedavisiz ölüm oranı %20-30’dur.
Evre IV: AIDS evresidir. Bu evrede enfeksiyon riski yüksektir. Tedavisiz ölüm:%50-70’tir.
Evre V: Fırsatçı enfeksiyonlar, kanserler, nörolojik hastalıklar bu evrede görülür. Tedavisiz yaşam süresi en fazla 2 yıldır.

AIDS tanısı nasıl konur?
Tanısı ELISA yöntemi ile Anti HIV’ye bakılarak konur. Ancak Anti HIV pozitifse doğrulama testlerinin yapılması gerekir. Doğrulanıktan sonra ise CD4 düzeyi ve HIV RNA sonuçlarıyla tedavisi düzenlenir.

Nasıl tedavi edilir?
Tedavide çok sayıda ilaç kullanılır. Son yıllarda geliÅŸtirilen ilaçlar HIV tedavisinde çok büyük baÅŸarılar saÄŸlamıştır ancak hala virüsü tamamen ortadan kaldıran ilaçlar mevcut deÄŸildir. Aşı ile ilgili uzun yıllardır çalışmalar yapılmasına raÄŸmen henüz AIDS’ten korunmada etkili bir aşı bulunmamıştır.Â

Korunmak için nelere dikkat etmeli? 
AIDS’ten korunmanın en önemli ve etkin yolı, sadakate dayalı tek eşliliktir. Bunun dışında tek korunma yolu prezervatif kullanımıdır. Bu nedenle kullanımı teşvik edilmelidir. Kimin HIV ile enfekte olduğunu veya AIDS olup olmadığını dışarıdan bakarak anlamak mümkün değildir. Kişinin kendisi tek eşli olsa bile cinsel partneri tekeşli olmayabilir. Bu nedenle ne olursa olsun korunmasız ilişki önerilmez.