Kordon kanı sigorta mı yoksa ticari balon mu

Çocuk bekleyen ailelerin gündemine bir konu daha düştü: BebeÄŸin kordon kanı saklansın mı, saklanmasın mı? Kök hücre açısından zengin olan kordon kanı, bazı çevreler tarafından ‘kansere karşı çocukların hayat sigortası’ ilan edildi. Oysa Doç. Dr. Erkut Attar’a göre, kordon kanının kullanım alanı çok sınırlı. 1. Kordon kanı neden önemli?BaÅŸta kanser olmak üzere birçok hastalığı henüz klasik yöntemlerle tedavi etmek mümkün deÄŸil. Son yıllarda geliÅŸtirilen alternatif tedavilerden biri de kök hücreler yardımıyla hasta dokunun yerine yenisini üretmek. Farklı vücut hücrelerine dönüşebilen kök hücrelerin en fazla bulunduÄŸu yer göbek kordonu. Ãœstelik kiÅŸinin kendi kordonundaki kök hücrelerde doku uyuÅŸmazlığı sorunu da yaÅŸanmıyor. Kordon kanının yakın gelecekte kanser, metabolik hastalıklar, nörolojik hastalıklar, organ yetmezlikleri gibi birçok hastalığın tedavisinde kullanılabileceÄŸi düşünülüyor. 2. Åžu anda kök hücreyle hangi hastalıkların tedavisi yapılabiliyor?Günümüzde baÅŸta kan kanserleri olmak üzere birçok kanser türü, çeÅŸitli ailevi kan hastalıkları, bağışıklık sistemi yetmezlikleri, metabolik hastalıklar gibi geniÅŸ bir hastalık grubunda kordon kanı kök hücreleri klinik veya deneysel olarak kullanılıyor. Gelecekte kalpten diÅŸe birçok organın üretilmesinde, farklı hastalıkların tedavisinde umut veriyor. 3. Åžimdiye kadar kök hücreyle kaç hasta tedavi edildi? Kordon kanı sahibi ve benzer doku özelliÄŸi taşıyan kiÅŸilerde kullanılabilir. Biri nöroblastom diÄŸeri aplastik anemi olan 1.5 ve 3 yaşında iki bebekte kendi kordon kanından alınan kök hücrelerle yapılan tedavi baÅŸarısızlıkla sonuçlandı. Yaklaşık 2500 hastanın tedavisinde ise doku özellikleri benzeyen baÅŸka kiÅŸilerin kordon kanı kullanıldı. 500 hastada baÅŸarı elde edildi. Kordon kanının vericide kullanılması doÄŸuÅŸtan gelen hastalıkların tedavisinde sorun çıkarıyor. Çünkü kordondaki kök hücreler de hastalığı taşıyor. ÖrneÄŸin bazı bilimsel çalışmalarda lösemili çocukların kordon kanlarında lösemik hücrelere rastlanmış. Dolayısıyla kordon kanının kiÅŸinin kendine ait kullanımı oldukça sınırlı.4. Her kordon kanından çok sayıda kök hücre alınabilir mi?Kordon kanı miktarını etkileyen birçok faktör var: DoÄŸum ÅŸekli, doÄŸum süresi, doÄŸum haftası plesanta ağırlığı, gebeliÄŸin tekil veya çoÄŸul olması, ırk farkı, doÄŸumu takiben geçen süre. Kordon kanı toplanırken bu faktörler incelenmeli, aileye bilgi verilmeli. 5. Kordon kanı bankacılığı nasıl olmalı? Kárdan çok, hizmet amacı gütmesi gerekir. SürekliliÄŸi, etik çalışması, tecrübe düzeyi önemli. Toplanan kan kiÅŸiler ve kurumlar arasında asla ticaret aracı olmamalı. Toplanan kan vericiden çok diÄŸer kiÅŸilerin kullanımında daha etkili oluyor. Bu nedenle kanların iyi tanımlanması, mikrobiyolojik testlerden geçirilip sonuçlarının kaydedilmesi gerekir. Ancak böyle bir banka uluslararası kordon kanı ağına girebilir, bütün dünyaya yarar saÄŸlayabilir. Bizde uygulamaların kontrolsüz baÅŸladığı söylenebilir. 6. ÇocuÄŸun kendi kordon kanıyla tedavi edilmesi ihtimali nedir, ÅŸansı kaç yaşına kadar sürer? Günümüz koÅŸullarında ihtimal sınırlı. Kök hücreler vücutta yedi yıl, vücut dışında ise 15 yıl kadar canlı kalıyor. Dolayısıyla bu süreyi aÅŸan durumlarda kiÅŸiye ne kadar yarar saÄŸlayabilecekleri tartışmalı. Ek olarak, göbek bağından toplanan kandaki kök hücre sayısı 40-50 kg üzerindeki kiÅŸilerin tedavisine yetmez. KiÅŸi bütün yaÅŸantısı boyunca 75 binde bir olasılıkta bu kana gereksinim duyar. Sonuç olarak, kordon kanını yaÅŸam sigortası gibi sunmak doÄŸru deÄŸil.7. Siz kendi çocuÄŸunuzun kordon kanını saklar mısınız?Ä°stanbul Ãœniversitesi’nin düzenlediÄŸi 1. Ulusal Klinik Pratikte Kök Hücre ve Gen Tedavisi Kongresi’nde bu soru yerli yabancı bilimadamlarına soruldu. Ağırlıklı cevap ‘hayır’ oldu. Ben sadece bağış amacıyla ve bir baÅŸkasına yarar saÄŸlamak üzere dondurulmasını isterdim. Amerikan Pediatri BirliÄŸi’nin bu konudaki önerisini hatırlamakta yarar var. Dernek, bebeÄŸin kordon kanının kendisinde kullanılmak üzere saklanmasının gereksiz olduÄŸunu duyurdu. EÄŸer ailede hücre tedavisi gerektirecek hasta varsa kordon kanının saklanması önerildi. Kordon kanının baÅŸka kiÅŸilerin yaÅŸamını kurtarmak amacıyla bağışlanması teÅŸvik ediliyor. 8. Size danışanlara ne söylüyorsunuz?Bilgileri aktarıyor, kararı kiÅŸilere bırakıyoruz. Amerika’da kiÅŸiler bu ÅŸekilde yönlendiriliyor. Ancak bazı Avrupa ülkelerinde kiÅŸisel kullanım amaçlı kordon kanı saklanması yasaklanmış durumda. 9. Ekonomik açıdan baktığımızda...Kullanımı sınırlı bir yöntem için yurtdışındaki bankalara 1500 dolar peÅŸin, yılda 100 dolar kira vermek ülke ekonomisine yük getiriyor. Bir bireyin refah içinde yaptığı harcama diÄŸerlerinin hayatını etkiliyorsa yurttaÅŸlık bilincimiz bunun yapılmaması gerektiÄŸini söyler. Yurt içinde yeterli koÅŸullar saÄŸlanmadan yapılan kordon kanı toplama iÅŸlemleri bile ekonomiye yüktür. DoÄŸum ücretini karşılamakta zorlanan ailelerin vicdani sorumluluk hissedip bu iÅŸlem için banka kredisi aldığını görüyoruz.. 10. Bu kadar genetik materyalin yurtdışındaki bankalara gönderilmesi ileride sorunlara yol açabilir mi? Bu kanların yurtdışında saklanması ileride kiÅŸisel veya toplumsal zarar görmemizi saÄŸlayabilir. KiÅŸinin DNA’sı bilgisayarın sabit belleÄŸi gibidir. Tüm kiÅŸisel özellikleri burada kayıtlıdır. Bilgiler çözümlenip çeÅŸitli amaçlar için kullanılabilir. Verileri biraraya getirip toplumsal sonuçlar çıkarılması varsayımını da göz önüne alıp kordon kanı toplanması konusunda önlem alınması gerekir. Â