Taş plağın değil taş gibi plakların devri

YENİ BAŞLAYANLAR İÇİN BEŞ SORUDA PLAK KEYFİ
Afşin Akın & Salih Karagöz (Prodüktör, Rainbow45 Records) yanıtladı.

Müziği neden plaktan dinlemeliyiz?

Plağa depolanan müzik analog kayıttır; yani plağın çalındığı pikaptan yükselen ses daha derindir. Neredeyse üç boyutlu olduğu hissine kapılırsınız. Plağa depolanan müzikte asıl olan, kayıt esnasındaki müziğin dinleyiciye değişime uğramadan sunulmasıdır. İyi bir ses sistemiyle plak dinlemenin tadına doyum olmaz. Bir plağın kapağı, iç zarfı, insert ve posteriyle daha somut oluşu dinleyicide kitap gibi onu koruma ve saklama isteği uyandırması da onu özel kılar. 

Plaklara nasıl bakmalıyız?

Narindir plaklar. Ömürleri her çalışta yavaş yavaş tükenir. Ama ömrünü kısaltmayı azaltacak bazı önemli tedbirler alınabilir. Mesela onları çok tozlu ortamlardan uzak tutmalı. Doğrudan gün ışığına maruz bırakmamalı, kalorifer peteği ve borular gibi ısı kaynaklarından uzaklaştırmalı. Raflarında dik konumda muhafaza etmeli, onları kesinlikle üst üste istiflememeliyiz. Kapakların sürtünme dolayısıyla aşınmaması için, plakları naylon kılıfların içinde korumak gerekir. Bu naylon kılıfların PVC olmamasına dikkat edilmeli. Plaklarınızı saf su ve izopropil-alkol karışımı likit sıvılarla arada bir temizlemelisiniz. Bu sıvı şişeler piyasada plakçılarda satılır. 

 

 

Peki, pikabın bakımını nasıl yapmalı?

Pikaba çok sıklıkla bakım yapmaya ihtiyaç yoktur. İkinci el pikap alınıyorsa zaten bakımlı ve sorunsuz bir pikap tercih etmeli. Önce nemli, ardından da kuru pamuklu bez ile ayda bir tozu alınmalı . Bir pikapta en çok dikkat etmek gereken unsur iğnedir. İğnenin ucunun aşınmış olması, gözünüzden sakındığınız o değerli plakların ömrünü hızlı bir şekilde azaltır. Bu yüzden iğnenin kullanım ömrünü aşmamak gerekir. Günde ortalama üç saat çalışan pikapta, iğnenin ömrü bir-bir buçuk senedir. Ama siz yine de bu süre dolmadan iğneyi değiştirin. 

Yeni başlayanlar nasıl pikap almalı? Pikaptan başka ekipmana ihtiyaç var mı?

Plak dinleyen kişinin duyacağı ses, CD ve MP3 gibi dijital ortamlarda dinlenen müzikten farklı olmalı. Bu keyfi almanın da bir bedeli var tabii ki...  Şu sıralarda neredeyse süpermarketlerde bile satılan USB girişli ve ev sinema sistemlerine bağlanıp çalınabilen pikaplardan uzak durulmalı. Bunlardan çıkan ses CD ve MP3’ü aşamaz. Plak, iyi bir pikap, iyi bir amfi ve bu amfiye uyumlu olması gereken iki adet hoparlörden ibaret bir ses sisteminden dinlenir. Stereo ses sistemi haricinde başka bir ekipmana ihtiyaç yoktur. Bu ekipmanları ikinci el bile alabilirsiniz. 

İnternetten plak almak güvenilir mi?

İnternet üzerinden plak almak çok da tavsiye edilen bir yöntem değildir. Hele ikinci el orijinal bir plak arıyorsanız... Plağı plak mağazalarından dokunarak, dinleyerek, kontrol ederek ve satıcıya danışarak almak en sağlıklı yöntemdir. Yine de eğer bulunduğunuz şehir veya kasabada plakçı dükkânı yoksa ya da aradığınız plağı bulamıyorsanız, başkalarının da tavsiye ettiği güvenilir internet satıcısından plak almak tek çare.

 

Â

 

PLAK SÖZLÜĞÜ
Çağlayan Çevik

Taş Plak: İki tarafında da ses sinyalleri kaydedilmiş erken dönem plak türü. 1890’larda ortaya çıkan karbon bileşimli bu plakların üretiminde ebonit maddesi kullanıldığı için Türkiye’de taş plak olarak adlandırılır. Fazla kırılgan olduğundan, hassas davranmak gerekir. Yoksa pek kıymetli bir arşiv malzemesi ‘çıt’ diye elinizde kalabilir.

Vinil: Yine bir karbon malzeme olan ‘vinil’ PVC ile aynı yapıya sahip bir plastiktir. Türkiye dışından plak alacağınız zaman ‘vinyl-vinil’ sözcüğü imdadınıza yetişecektir.

LP (long play): Türkçede ‘uzunçalar’ olarak karşımıza çıkan, bütün bir albümü içeren plakların uluslararası adı. Çoğunlukla 33’lük...

33’lük: 12 inç çapında, dakikada 33 devir yapan plaklara denir. Bütün bir albümü içereceği gibi, bir veya iki şarkının farklı versiyonlarını bir arada bulunduran EP’ler de 33’lük olabilir.

45’lik: 7 inç çapındaki vinillerden oluşan ve dakikada 45 devir yapan plaklara verilen isim. Genellikle A ve B, her iki yüzünde de birer şarkı bulunan 45’likler, en yaygın olarak dönemin radyolarında ‘tek’ şarkı için kullanılmıştı. ‘Grubun yeni 45’liği’ ifadesinden anımsanabilir.

POPÜLER MÜZİK / ROCK MÜZİK TARİHİNDEN ARŞİVE KATMAK GEREKEN 30 PLAK

 

1960’lar
Mete Avunduk / Radyo Programcısı, Vintage Records’un sahibi

* The Beatles - Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band (1967)
* Simon & Garfunkel - Parsley, Sage, Rosemary And Thyme (1966)
* John Coltrane - A Love Supreme (1965)
* Caetano Veloso - Caetano Veloso (1968)
* The Velvet Underground - The Velvet Underground & Nico (1967) 

 

 

1970’ler 
Görgün Taner / İKSV Genel Müdürü

* Erkin Koray - Elektronik Türküler (1975)
* Pink Floyd - Dark Side of the Moon (1973)
* Jethro Tull - Thick As a Brick (1972)
* David Bowie - Aladdin Sane (1973)
* King Crimson - Red (1974)

 

 

1980’ler
Murat Abbas (Mabbas) / DJ, Zorlu Performans Sanatları Merkezi Genel Müdürü

* The Cure - Disintegration (1989)
* Michael Jackson - Thriller (1982)
* Alphaville - Forever Young (1984)
* Depeche Mode - Black Celebration (1986)
* Guns’n Roses - Appetite for Destruction (1987)

1990’lar
Kanat Atkaya / Yazar

* Nirvana - Nevermind (1991)
* Radiohead - OK Computer (1997)
* Massive Attack - Blue Lines (1991)
* Tortoise - TNT (1998)
* Metallica- Metallica (1991)

2000’ler
Murat Beşer / Müzik eleştirmeni

* Radiohead – Kid A (2000)
* Eminem – The Marshall Mathers LP (2000)
* Franz Ferdinand – Franz Ferdinand (2004)
* Green Day – American Idol (2004)
* Amy Winehouse – Back To Black (2006) 

2010’lar
Çağlayan Çevik / Gazeteci

* Tanburi Cemil Bey, Seçmeler (2016)
* Bob Marley and The Wailors, Live Forever (2011)
* Yavuz Çetin, İlk (2015)
* Tame Impala, Solitude Is Bliss EP (2010)
* Amara Toure, Amara Toure 1973-1980 (2015)

2016’dan kaçırılmaması gereken 7 plak
Harun İzer / İstanbul Caz Festivali Direktör Yardımcısı, radyo programcısı

* David Bowie - Backstar
* Tindersticks - The Waiting Room
* Paolo Fresu / Richard Galliano / Jan Lundgren - Mare Nostrum II
* Anderson Paak - Malibu
* Massive Attack - Ritual Spirit [EP]
* Cem Karaca & Moğollar - 2.2.1973 Ankara (ilk kez basıldı)
* Bülent Ortaçgil - Bu Şarkılar Adam Olmaz (tekrar basım)

Bekleniyor...
Yayınlanınca kaçırmayın

* Eric Clapton - I Still Do
* Branford Marsalis With Special Guest Kurt Elling - Upward Spiral
* Gregory Porter - Take Me To The Alley
* Brian Eno - The Ship
* ANOHNI (Antony Hegarty) - Hopelessness

NEREDEN ALACAKSINIZ
Plak Dükkânları Günü’nde Kontra Plak gibi bazı dükkânlarda güne özel programlar da var.

İstanbul Avrupa Yakası: Bomonti Antika (Bit) Pazarı - Şişli, Equinox - Beşiktaş, Groove - Nişantaşı, Kontra Plak -Beyoğlu, Plakhane - Beyoğlu

İstanbul Anadolu Yakası: Rainbow45 Records, Vintage Records, Zihni Müzik, Hammer Müzik (Kadıköy)

Ankara: Shades - Tunalı Pasajı, Kuğulu Pasajı’ndaki sahaflar, Gürkan & Ömer Plak Evi - Çankaya

İzmir: Ceyhun Plak - Kemeraltı, 45’lik Plak Evi - Kemeraltı Mirkelam Pasajı, Pop-Alaçatı, Gramofon Evi - Balçova.