Sabahattin Ali’nin şehirleri

"Sabahattin Ali gerçekten çok gezmiş ve gezdiği yerleri bir belgeselci titizliğiyle fotoğraflamış. 1930’ların başında fotoğrafa merak salmış; çevresindeki her şeyin fotoğrafını çekmiş. Bu sergiyi tasarlamamı sağlayan, Kayseri- Sivas-Erzincan-Zonguldak gezisini anlattığı, bugüne dek yayımlanmayan gezi notları oldu. Ali, bu gezide ve başka şehirlere yaptığı gezilerde notlar alıp bu notları eserlerinde değerlendirmiş."

Sabahattin Ali, Ankara’da.

Sevengül Sönmez, küratörlüğünü üstlendiği ‘Şehirlere Alışamadı’ sergisinin çıkış hikâyesini böyle anlatıyor. Sabahattin Ali’nin Cumhuriyet’in ilk yıllarında Anadolu şehirleri ve Berlin’deki yaşamı, eserleri, çektiği fotoğraflar ve müzikler eşliğinde sergileniyor. Ali’yi tanıyanların anılarının yanı sıra okurları ilk kez Sivas-Kayseri-Erzincan-Zonguldak gezi notlarını ve bu gezide çektiği fotoğrafları, Balıkesir Öğretmen Okulu’nda tuttuğu günlüğü, ‘Kürk Mantolu Madonna’nın taslaklarını, Almanya’dan Mustafa Seyit Sutüven’e yazdığı ‘Mustafa’ya Mektup’ şiirini, Nahit Vedat Fıratlı ve Ayşe Sıtkı İlhan’a yazdığı mektupları da görmüş olacak. ‘Şehirlere Alışamadı: Sabahattin Ali’nin Şehirleri’ sergisinde, Sabahattin Ali Arşivi’nden çıkan yeni belge ve fotoğrafların yanı sıra Tarih Vakfı Arşivi ve Ömer M. Koç koleksiyonundaki belgelerin yer aldığını da belirtelim.

Sevengül Sönmez, serginin ismini nasıl koyduğunu ise şöyle anlatıyor: “Sabahattin Ali çevresiyle, çevresindeki insanlar ve mekânlarla çok ilgili biri. Doğaya düşkün, şehri ve şehrin çevresini yaşamayı seven, her şeyden önce gezmeyi seven biri. Kızı Filiz Ali, çocukluk yıllarına dair anlattıklarında babasının bu özelliklerini sıralarken Sabahattin Ali’yi tanıyan herkes gibi gezmeye duyduğu merakı da dile getiriyor.

Serginin başlığı ‘Kuyucaklı Yusuf’tan

Eserlerinde de bu ilginin, güçlü gözlem gücünün etkisini görüyoruz zaten. Sabahattin Ali’nin yaşadığı yılların Ankara’sı ve gezdiği şehirlerin onun eserlerine etkisi benim hep ilgimi çekti. Sergi, bu merakın izinde Filiz Hanım’la konuşurken, onların yaşadığı evi, coğrafyayı, buralarda yaşanan dostlukları anlamaya çalışırken ortaya çıktı. Sabahattin Ali eserlerinde de doğaya bir karaktermişçesine yer veriyor. Özellikle de dağlar... ‘Kuyucaklı Yusuf’ başta olmak üzere yazdığı tüm metinlerde doğanın ve coğrafyanın insan ruhu ve davranışları üzerindeki etkisini çok iyi anlatıyor. Kendisi de şehirde yaşayan ama bunalınca doğaya sığınan biri. Bu nedenle sergiye ‘Kuyucaklı Yusuf’tan bir cümleyi isim olarak seçtim: Şehirlere Alışamadı.”

Geçen çarşamba açılan ‘Şehirlere Alışamadı: Sabahattin Ali’nin Şehirleri’ sergisi, 27 Nisan’a kadar İstanbul Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık’ta (İstiklal Caddesi No:161) ücretsiz olarak görülebilir.