84 yaşındaki işadamı Sami Ofer

Adı Sami Ofer, 84 yaşında, Ä°srailli bir trilyoner. Hayatımıza birden girdi. Önce Tüpraş’ın yüzde 14.76’lık hissesini onun aldığı konuÅŸuldu. Bu satışın ihale sistemiyle deÄŸil, gizli yapıldığı söylendi. Sekiz ay sonraki blok satışta hisseler neredeyse üç katı deÄŸere satılınca, haksız kazanç saÄŸlandığı iddia edildi.Bununla kalmadı, geçen hafta 49 yıllık bir ödeme planıyla Galataport ihalesini aldı, bütün Türkiye yine ondan bahsetmeye baÅŸladı. Bu ihalenin de ucuza gittiÄŸi savunuldu. Köşe yazarları, ‘Kim bu adam?’ diye soruyordu. Nereden çıktı? Türkiye’nin en büyük özelleÅŸtirme projelerinde adı geçiyor, parasına para katıyordu. Onassis tarzı gözlükleri ve elinde purosuyla çekilmiÅŸ tek kare fotoÄŸrafıyla idare ediyordu basın. Ä°srail’de ya da yaÅŸadığı diÄŸer yerlerde de (Monaco, Singapur, New York ve Londra’da evleri var) onunla ilgili bilgi bulmak mümkün olmuyordu. Bugüne kadar hakkında yazılmış en kapsamlı yazıların sahibi Ä°srailli bir meslektaşıma kim bu Sami Ofer, diye sorduÄŸumda şöyle dedi: ‘Senin, benim ya da baÅŸka bir gazetecinin onunla karşılaÅŸması ancak arabasıyla kazara bizlere çarpması halinde mümkün olabilir. Onda da arabadan inip iyi olduÄŸundan emin olduktan sonra kaybolur gider. Bugüne kadar hiçbir gazeteciyle konuÅŸtuÄŸunu görmedim. EÅŸi Aviva Ofer, sarışın mı esmer mi, onu bile bilmiyorum. Tek bir resmini dahi görmedik...’Bundan dört yıl önce 80’inci yaÅŸ gününü sahibi olduÄŸu büyük yatlardan birinde kutladı. SaÄŸ elinde ÅŸarap kadehi, sol elinde purosu, gözünde kalın çerçeveli gözlükleri vardı. Sanki Yunanlı armatör Aristotle Onassis canlanmıştı. Teknenin burnunda birkaç dakika durdu, gazetecilere poz verdi. Tek kelime söylemeden içeri, partinin VIP bölümüne döndü. Katlarını, otellerini, yük gemilerini, rafinerilerini, bankasını, alışveriÅŸ merkezlerini sevdiÄŸinden daha çok seviyordu yatını. O yüzden iki ay önce Türkiye’ye iÅŸ için geldiÄŸinde de bir otel yerine, New Sunrise adlı yatında konaklamayı tercih etmiÅŸti.GÖÇ EDÄ°NCE SOYADINI GEYÄ°K YAVRUSU YAPTIDenizcilik, Sami Ofer için baba mesleÄŸi. 22 Åžubat 1922’de Romanya’da doÄŸdu. 1925’te kardeÅŸleri Yuli (Yehuda’nın kısaltılmışı), David ve babası Joseph Herschovici ile Filistin’e geldi. Gelir gelmez de göçmenlerin çoÄŸunun yaptığını yaptılar: Ä°branice bir soyadı aldılar. Yiddişçe ‘geyik’ anlamına gelen Hersch (Hirsch) kelimesi, Ä°branice ‘geyik yavrusu’ anlamına gelen Ofer’e çevrildi.Baba Joseph, ilk baÅŸlarda Hayfa Limanı’ndaki gemilere su ve benzin satıyordu. Ardından Yunanistan ve Romanya’dan eski gemileri alıp, yenileyip satmaya baÅŸladılar. Ofer Ailesi’nin ismi pek anılmayan üçüncü kardeÅŸi David ilk zamanlar gemicilikle hiç ilgilenmiyordu. Ä°srail kurulunca o da polis teÅŸkilatına girmiÅŸti. En üst rütbeyle emekli olduÄŸu zaman Sami ve Yuli’ye katıldı. 1994’te ölene kadar üç kardeÅŸ beraber çalıştı.TAYFA EKSİĞİ VARSA GEMÄ°YÄ° O KULLANIRDISami Ofer, ilk iki gemisine oÄŸullarının adını verdi. Idan ve Eyal. AskerliÄŸini deniz subayı olarak yaptığı için denizcilikten de anlıyordu. Ä°lk zamanlar bazı yük gemilerinde zabit eksiÄŸi oluyordu, o zaman o da gemiyle açılıyor, mürettebata yardım ediyor, hatta bazen gemiyi bizzat kullanıyordu.1975’te, dünyanın ikinci büyük gezi gemisi filosuna sahip Royal Caribbean Cruise (RCC) ÅŸirketinin yüzde 20’sini Pritzker Ailesi ile birlikte satın aldı. O zamanlar küçük bir ÅŸirket olan RCC’nin hisseleri, New York Borsası’nda iÅŸlem görmeye baÅŸladıktan sonra çok deÄŸer kazandı. Ofer KardeÅŸler ÅŸirketi zamanla Ä°srail’in en büyük filosuna sahip olmakla kalmadı, gayrimenkul alım satımına, otel ve alışveriÅŸ merkezi yapımına girdi, kimyasallar üreten bir ÅŸirketi ve bir bankayı bünyesine kattı. Tabii bu noktaya gelmek demek bir dizi çok baÅŸarılı geçen ama bir yandan da şüphe uyandıran ihale demekti.Ä°SRAÄ°L’DEKÄ° Ä°DDÄ°A: ZEHÄ°RLÄ° HAP TAKTİĞİBüyük yükseliÅŸin baÅŸlangıcı Sami Ofer’in 1999’da Israel Corporations adlı ÅŸirketler grubunu satın alması oldu. Bu, Ä°srail’de son 10 yılda yapılan en kárlı satış olarak deÄŸerlendirildi.Ä°srail Corp., bünyesinde baÅŸka birçok küçük ÅŸirket barındıran bir holding. Holdingin en çok gelir getiren ÅŸirketi, tarımda kullanılan ham kimyasalları üreten Israel Chemicals. Ayrıca telekom, rafineri, teknoloji ve ZIM adlı bir gemicilik ÅŸirketi de Israel Corp.’un birer parçası.Bunlardan gemicilik ÅŸirketi ZIM’in satın alınması, Ä°srail basınında büyük yankı uyandırdı. Bazı ekonomi yazarları ‘Devleti maymuna çevirdi’, bazıları ise ‘Beyinlerimizi ÅŸakÅŸuka yaptı’ gibi ifadeler kullandı.Olay şöyle geliÅŸti: Ä°srail Corp., Ä°srail’in kamuya ait en büyük gemicilik ÅŸirketi ZIM’in yüzde 50 hissesini ihaleyle satın aldı. Daha sonra devlet, elindeki diÄŸer hisseleri de satıp kurumu tamamıyla özelleÅŸtirme kararı aldı ve bir ihale açtı. Fakat ihaleye Sami Ofer’den baÅŸka teklif veren olmadı. Dolayısıyla ZIM, piyasa deÄŸerinin altında bir fiyata Israel Corp.’un, yani Oferler’in oldu. Ä°srailli ekonomi yazarları, ihaleye Sami Ofer’den baÅŸkasının katılmamasını çok tartıştılar. ‘Bir ihtimal’ diyor biri, ‘Oferler’in çok baÅŸarılı bir poison pill (zehirli hap) yöntemi uygulamış olması. Bu, diÄŸer ÅŸirketleri ihaleye katılmamaya itmiÅŸtir.’Zehirli hap, iÅŸdünyasında kullanılan bir taktiÄŸin adı ve aslında kanuna aykırı hiçbir yanı yok. Bu taktiÄŸe göre satıştaki hisseler, potansiyel alıcıya bir biçimde cazip olmayan hale getiriliyor. Tahminlere göre Oferler burada söz konusu olan gemicilik ÅŸirketi ZIM’in tüzüğünü o kadar akıllıca düzenlediler ki, hisselerin geri kalanını alacak ÅŸirketlerin pratik olarak ZIM üstünde hiçbir söz hakkı olmayacak, hisseler eÅŸit olsa bile kontrol Oferler’de olacaktı.ZIM’in tamamına sahip olan Oferler, kısa sürede 240 milyon dolar kár etti. Åžu anda toplam yük taşıma kapasiteleri 25.5 milyon ton olan (Türkiye’deki bütün deniz taşımacılığının kapasitesi 5 milyon ton) 302 tane gemileri var ve tahmin edersiniz ki çok da paraları.KARDEŞİNDEN 5 KAT DAHA ZENGÄ°N OLDUDört sene önce Sami Ofer kardeÅŸi Yuli’nin Ä°srail Corp.’taki hisselerini satın aldı ve ana hissedar oldu. Nedenini hiç açıklamadılar. Oferlerin halkla iliÅŸkilerini yürüten ÅŸirket kabul etmese de, kardeÅŸlerin arasında görüş ayrılığı olduÄŸu söyleniyor. DiÄŸer bir söylenti ise ÅŸeker hastası olan Yuli’nin iÅŸlerden elini eteÄŸini çekmek istemesi. Sami Ofer, Israil Corp.’un ana hissedarı olduktan sonra hisselerin deÄŸeri çok arttı. KardeÅŸlerin ayrılığının ardındaki sebep ne olursa olsun, sonuçta Sami Ofer aynı anda baÅŸladıkları iÅŸ hayatında kardeÅŸinden 5 kat daha zengin hale gelmiÅŸti.GEMÄ°SÄ°NE ÖLEN TÃœRK KAPTANIN Ä°SMÄ°NÄ° VERDÄ°Bu kadar zenginliÄŸe, yatlara, villalara, özel uçaklara raÄŸmen Sami Ofer’in cebinde akreple dolaÅŸtığı, gemilerinde düşük ücretle Türk işçi çalıştırdığı söyleniyor. Onu 30 yıldır tanıyan, hatta Ä°stanbul’a geldiÄŸinde evinde kaldığı ama adının açıklanmasını istemeyen eski bir Türk kaptan içinse o dünyanın en iyi patronu. Onun anlattıklarına göre Ofer, intihar eden bir kaptanın çocuklarının bütün eÄŸitim masraflarını, bir baÅŸka kaptanın kanser hastası kızının da bütün tedavi masraflarını karşıladı. Bir kaptanın cenazesine yetiÅŸemediÄŸi için suçluluk duymuÅŸ, 1 ay sonra sadece aileye taziye ziyareti yapmak için Ä°stanbul’a gelmiÅŸti. Hatta ölen çalışanının mezarı başında 20 dakika oturup, onunla konuÅŸmuÅŸtu. Yine cenazesine özel olarak New York’tan geldiÄŸi kaptanı Engin Güven’in adını ise kargo gemilerinden birine vermiÅŸti. Ä°TÃœ Denizcilik Fakültesi’ne bir GPS cihazı bağışlamıştı.MACABI MAÇLARINDA HALKA KARIÅžIYORÇalışanlarına, özellikle gemicilerine eski tip iÅŸadamlarında görülen bir ‘baba’ tavrıyla yaklaÅŸsa da iÅŸ dünyasında acımasız ve soÄŸuk bir imajı var. Gazetecilerden hoÅŸlanmıyor, röportaj vermiyor. Özel hayatını da Ä°srail’in kıyı ÅŸeridi Herzilia’daki devasa villasını koruduÄŸu gibi metal duvarlar, alarmlarla korumak istiyor. Biraz içine kapanık biri olduÄŸundan, biraz da serveti nedeniyle düşmanlarının çok olduÄŸunu düşündüğünden.Onun ‘halk’ içine karıştığı yegane yer, fanatiÄŸi olduÄŸu basket takımı Macabi Tel Aviv’in maçları. O maçlardan birine gidin, ön sıralarda takım elbisesi ve gözlüğüyle onu görebilirsiniz.Sami Ofer, hálá ÅŸirketlerinde son kararları veren kiÅŸi olsa da 6 ay önce iÅŸleri oÄŸullarına bırakacağını açıkladı. Asıl veliahtın Ä°dan deÄŸil Eyal olduÄŸu söyleniyor. Ä°srail Corp.’un yöneticiliÄŸini yapan Eyal, ayrıca New York Manhattan’da Goldman Sachs ile birlikte biri 19, diÄŸeri 50 katlı iki lüks rezidans inÅŸaatı iÅŸine soyundu. Yani babası Sami Ofer’e kendini kanıtlamanın ötesine geçmiÅŸ. Zaten Ä°srailli gazeteciler bundan sonra izlenmesi gereken kiÅŸinin oÄŸul Eyal Ofer olduÄŸunu söylüyor.RESÄ°M KOLLEKSÄ°YONU 200 MÄ°LYON DOLAR DEÄžERÄ°NDE Sami Ofer’in empresyonist ve soyut ekspresyonist tablolardan oluÅŸan bir koleksiyonu var. Christie’s’deki müzayedelerden Monet de satın alıyor, Picasso da, Kooning de. Ama asıl takıntısı Marc Chagall. Dünyadaki en büyük Chagall koleksiyonunun onda olduÄŸu söyleniyor. Sanatla ilgisi, toplam deÄŸeri 200 milyon dolar olduÄŸu tahmin edilen koleksiyonuyla sınırla deÄŸil. AÄŸustosta Tel Aviv Sanat Müzesi’nin renove edilmesi için 20 milyon dolar bağışladı. YenilenmiÅŸ müzeye onun ve karısının adı verilecek: Sami ve Aviva Ofer Müzesi.Ä°KÄ° GEMÄ°NÄ°N ADINI, KARISI VE GELÄ°NÄ° KOYDURCC’nin yeni kruvaziyer gemilerinden birinin adını Sami Ofer’in eÅŸi Aviva, diÄŸerinin adınıise gelini, yani Eyal Ofer’in eÅŸi Marlyn Ofer verdi. Ä°simleri, Grandeur of the Seas (Denizlerin Görkemi) ve Brilliance of the Seas (Denizlerin Parıltısı) oldu.Â