142 yıllık İtalyan Amele Cemiyeti

19. yüzyılın sonlarında Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nda çeÅŸitli iÅŸlerde çalışan yaklaşık 20-30 bin Ä°talyan vardı. Kendi aralarındaki dayanışmayı saÄŸlamak için Ä°stanbul’da 1863 yılında Ä°talyan Amele Cemiyeti adında bir dernek kurdular. Ä°lk baÅŸkanları Guiseppe Garibaldi’ydi.Kültürel faaliyetler, balolar düzenleyerek ihtiyaç sahiplerine yardım saÄŸlıyorlardı. Ãœstelik sadece Ä°talyanlara deÄŸil. Ä°stanbul’da 1870’te çıkan büyük yangında zarar görenler için 18 bin kuruÅŸ yardım topladılar (bugünün parasıyla 5 milyar lira). Aynı dönemde Anadolu’da yaÅŸanan bir kıtlık nedeniyle yürüttükleri çalışmalar için devletten teÅŸekkür belgesi aldılar. Dernek ÅŸimdi ilk kurulduÄŸu günlerdeki gücünden çok ÅŸey kaybetmiÅŸ, üye sayısı 40’a kadar düşmüş olsa da hálá faal. 10 yaÅŸlı insanın bakımını sürdürüyor. Sadece Türkiye’de yaÅŸayan Ä°talyanlar derneÄŸe üye olabiliyor. Amele Cemiyeti’nin baÅŸkanı Henrico Boari ile konuÅŸtuk.n Ä°talyan Amele Cemiyeti ne demek ve neden Ä°stanbul’da böyle bir dernek var?- Bundan 150 yıl önce Türk-Ä°talyan iliÅŸkileri bugünkünden daha yoÄŸundu. O yıllarda Dolmabahçe Sarayı, demiryolları gibi büyük inÅŸaatlar için 20-30 bin Ä°talyan Türkiye’de çalışıyordu. Sayı bu kadar çok olunca, kendi içlerinde dayanışma için bu derneÄŸi kurmuÅŸlar. DerneÄŸin ilk baÅŸkanı da Guiseppe Garibaldi olmuÅŸ.n Ne gibi faaliyetlerde bulunmuÅŸ bu dernek?- Dernek önce Ä°talyanların saÄŸlık, barınma, vs gibi ihtiyaçları için kurulmuÅŸ. Balolar, opera gösterileri gibi hayır etkinlikleri düzenleyerek yardım toplamışlar. Zamanla bütçeleri o kadar büyümüş ki sadece Ä°talyanlara deÄŸil herkese yardım etmeye baÅŸlamışlar. Burada çalışan Ä°talyanların kayıtları tutulmuÅŸ. Ä°talya’nın neresinden gelmiÅŸler, hangi iÅŸlerde çalışmışlar, ne kadar yevmiye ya da maaÅŸ almışlar gibi kayıtlar. Bunlar bugün elimizde mevcut. Ailesinin köklerini araÅŸtıran birçok Ä°talyan bize telefon açıyor. Vaktiyle dedesinin dedesi Ä°stanbul’da çalışmış. Bir kayıt var mı, diye soruyorlar. Yani çok önemli bir arÅŸivimiz var. n Dernek bugün ne yapıyor?- Türkiye’deki Ä°talyanların sayısı azaldıkça dernek de zayıflamış ve yok olma noktasına gelmiÅŸ. Bugün 40 üyemiz üyemiz var.n Gelirleriniz neler?- Yıllık sembolik bir aidat topluyoruz. Bir de Galatasaray’daki binamızın kira geliri varmış. Ama bu tarihi bina uzun süre kötü bakılmış, çok hırpalanmış. Åžimdi burayı restore etmek istiyoruz.n Binayı restore edip ne yapacaksınız? - Buradaki tarihi belgeleri sergileyebileceÄŸimiz bir müze oluÅŸturmak istiyoruz. Bunlar hem Ä°talyan tarihi hem de Türk tarihi için önemli belgeler. Ä°talya’nın Atatürk’ü diyebileceÄŸimiz Garibaldi, Türkiye’de olduÄŸu sırada bu derneÄŸin ilk baÅŸkanı olmuÅŸ mesela. DerneÄŸin antetli kağıtlarında hálá onun adı geçer. O zaman yazılmış mektuplar da var elimizde. Ä°talyan tarihçileri bizden bu belgeleri istiyor. Binanın bir katında ise, eskiden balo düzenlenen, opera sahnelenen çok güzel bir salon var. Burayı da resim sergisi, konser gibi etkinlikler için kullanmak istiyoruz. Ama bunları yapacak yeterli paramız olmadığı için sponsorlarla görüşüyoruz. Amacımız binayı ekim ayına kadar yetiÅŸtirmek.n Neden ekim?- Ä°talya’nın iki senede bir düzenlenen bir fuarı vardır. Bu fuar festival havasında dünyayı dolaşıyor. Bu yıl, ekim ayında Ä°stanbul’a gelecek. Ä°talya CumhurbaÅŸkanı Carlo Azeglio Ciampi’nin de ekimde Türkiye’ye gelmesi söz konusu. Muhtemelen resmi programda buraya ayıracak vakti olmayacak ama ne olur ne olmaz diye o geldiÄŸinde hazır olmak istiyoruz. MOTOSÄ°KLETLÄ° DERNEK BAÅžKANIHenrico Baori, 22 yıl önce çalışmak için geldiÄŸi Türkiye’den bir daha geri dönmedi. EÅŸiyle birlikte Ä°stanbul’da yaşıyor. OÄŸlu liseye kadar Türkiye’de okudu, ÅŸimdi Ä°talya’da yaşıyor ama sık sık Ä°stanbul’a geliyor. Kimya mühendisi olan Boari’nin ticaret ve danışmanlık yapan bir firması var ve TÃœSÄ°AD üyesi. Boari bir buçuk ay önce derneÄŸin baÅŸkanı oldu. ‘Benim için Ä°talya ne ise, Türkiye de o’ diyen baÅŸkan, otomobil yerine motosiklet kullanıyor ve Ä°stiklal Caddesi’ndeki Sent Antuan Kilisesi’nin müştemilatında ikamet ediyor.ÃœLKESÄ°NÄ° SEVEN OPERAYA SAYGI GÖSTERÄ°RBinanın yakın zamana kadarki kiracısı İşçi Partisi olmuÅŸ. Dernek binayı mahkeme yoluyla tahliye ettirdi. Bu salonda eskiden yardım baloları düzenlenirmiÅŸ. Orkestra için özel bir balkon yapılmış. Karşısına düşen takta ise Ä°talyanca ‘Ülkesini seven operaya saygı gösterir’ yazıyor.Â