Kazak petrolü için dev adım

Muharrem SARIKAYA

Başbakan Mesut Yılmaz, ilk yurtdışı gezisini salı günü Kazakistan'a gerçekleştirecek. Yılmaz, böylece Meclis kürsüsünden verdiği, ‘‘Türk cumhuriyetlerine ilgi göstereceğiz'' sözünü de yerine getirecek.

Bu gezinin bir diğer önemi ise Yılmaz'ın çantasında Bakü-Ceyhan petrol boru hattı ile ilgili yeni bir projenin bulunması.

Yılmaz, ileride Kazak petrolleri için atardamar olması planlanan bu boru hattı projesini şöyle açıklıyor:

‘‘Bakü-Ceyhan'ın taşıyacağı 20 milyon ton, fizibil değil. Bir boru hattının fizibil olabilmesi için 50 milyon tona çıkması lazım. Bunun için Rusları da devreye sokmalıyız. Novorossisyk'i de bu hatta dahil etmeliyiz. 70-80 milyon tona çıkacak olan Rus petrolünü de bu yoldan Akdeniz'e indirmeliyiz.''

DEMİREL: BÜYÜK İŞ

Refahyol hükümetinin Çeçenistan merkezli Rusya politikasını tersine çeviriyor. Rusya ile Karadeniz üzerinden doğalgaz boru hattı projesine imza atan Yılmaz, petrol boru hattı için de kolları sıvıyor.

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel de, önceki gün bu projeye desteğini, ‘‘Bu büyük bir iş'' diye açıklıyor.

Yılmaz'ın hedefi Novorossisyk-Bakü-Ceyhan boru hattından gelecek petrolü, Adana Karataş'ta büyük bir iç liman oluşturarak Akdeniz'e akıtmak.

Irak'a uygulanan ambargo kalktığında, buradan gelecek 70 milyon ton petrolle, Adana Karataş'ın Doğu Akdeniz'in en önemli iç limanı olacağını vurguluyor.

Başbakan, sözü Hazar Denizi petrollerine getiriyor. Kazakistan'ın Hazar Denizi bölgesinde Türkiye'nin yeni bir petrol arama alanı alacağını açıklıyor:

‘‘TPAO'nun Kazakistan'ın Begbolat bölgesine yaptığı 240 milyon dolarlık yatırımın, dört yıl önce konulan projeksiyonun 20 yıl gerisine düştüğü'' hatırlatılınca, gözlüklerini düzeltip bir süre susuyor. Ardından ekliyor:

‘‘Evet, orada bir sorun var...''

Yılmaz, sözü Rus petrollerini de boru hattı ile Akdeniz'e indirme projesine getiriyor. Karataş'ın temelinin 2000 yılında atılmasını ve iki yıl içinde bitirilmesini planlıyor.

Bekü-Ceyhan petrol boru hattı ile ilgili Azerbaycan'dan da son günlerde gelen olumlu işaretler Yılmaz'ı daha da cesaretlendiriyor.

Turgut Özal'ın bürokratlarından olan ve beş yıl boyunca Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in özel danışmanlığını yapan İbrahim Çakır'a, Yılmaz'ın anlattıklarını aktarıyorum.

Çakır, endişeli bir ses tonu ile şunları söylüyor:

‘‘Bir an önce başarılırsa, petrol Akdeniz'e damlamadan alıcılar balmumlu mektupla peşimize düşer. Ama korkum, Novorossisyk'i de dahil etmek için başlatılacak yeni proje ile hattın yapımının çok daha gecikmesi. Önemli olan ilk projeyi başlatmak, diğer bağlantılar ardından gelir.''

Çakır, Kazakistan'dan Novorossisyk'e giden petrolün, Çeçenistan'ın geçiş hakkı istemesi dolayısıyla iyice yavaşladığını bildiriyor.

Hatta, Mobil ve Chevron'un Kazakistan'da çıkardığı petrolü İran Körfezi'ne götürmeyi tartıştığını söylüyor. İran'ın yeni yönetimine ABD'nin sıcak yaklaştığını vurguluyor. Bu tehlikeli gelişmeye dikkat çektikten sonra devam ediyor:

TÜRKİYE'NİN HATALARI

‘‘Neden Bakü-Ceyhan'ı illa biz yapacağız diye diretiyoruz? Bu hattı yapıp petrolünü Akdeniz'e akıtmak isteyen o kadar çok özel şirket var ki! Adamlar, Türkiye ve Azerbaycan'dan sadece geçiş hakkı istiyor.''

Türkiye'nin bugün buna evet demesi halinde birçok şirketin bir araya gelip, tahmini olarak 700-800 milyon dolara mal olacak yatırımı yapmaya hazır olduğu iddiasında bulunarak devam ediyor:

‘‘Türkiye'nin hatalarından boru hattı gerçekleşemedi. Şimdi özel sektöre, işletme hakkı Türkiye'de kalmak kaydıyla versinler, bakın hat nasıl hemen döşenmeye başlar...''

Türkiye, 11 ay aradan sonra Türk cumhuriyetlerine yüzünü yeniden çevirirken, projeler üzerinde tartışıp kafa yorma ortamına yeniden dönüyor.