Kamuda ‘karadelik’ tartışması

Bu tartışmada yer alan unsurlara bakıldığında, aslında herkesin sosyal güvenlikte yeniden bir karadelik oluştuğunu kabul ettiğini ama bunun sorumluluğu konusunda tartışma yaşandığını görüyoruz.

Kara delik tartışmasını ele aldığım geçen haftaki yazımın ardından, konuyla ilgili yetkililerden telefonlar aldım. Bakan Şimşek’in sosyal güvenlik açıkları için kullandığı ‘karadelik’ ifadesinin doğru olmakla birlikte, bu durumun kendi içinde izah edilebilir sebeplerinin bulunduğunu belirten Sosyal Güvenlik kurumu (SGK) yetkilileri, açığın oluşumunu kendi açılarından anlattılar. SGK yetkililerinin aslında bu açık konusunda ellerinden geleni yaptıklarını, ancak Hükümetin yaptığı düzenlemeler ve ödenekler konusundaki sıkıntılar nedeniyle bu açığın doğduğunu söylemiştim. Gördüğüm kadarıyla, ellerinden geleni yaptıkları halde, sanki kara delik oluşumunun kendilerinin sorumluluğunda gibi gösterilmesinden rahatsız olmuşlar ve bu konuda bence de haklılar.

Özellikle sosyal güvenlikte yapılan son reformun ardından, yani 2007 yılından sonra gelirlerde ciddi artışlar sağlandığını, kayıt dışı işsizliğin azaldığını, bu alandaki çalışmaların hızla devam ettiğini, rakamlarla anlatıyorlar.

Bakan Şimşek’in dediği gibi geçen yılın ilk yarısına kıyasla sisteme bütçeden verilen kaynağın arttığını, geçen yılki yapılandırmadan sonra yaşanan geçici rahatlığın bittiğini kabul ediyorlar. 2011 yılı ilk 6 aylık döneminde 8 milyar 723 milyon lira olarak gerçekleşen açık finansmanının 2012’nin aynı döneminde, yüzde 49,58’lik bir artışla, 13 milyar 48 milyon liraya yükseldiğini, bunun temel sebebi olarak da, açık finansmanında meydana gelen artışların gelirlerdeki azalış ve giderlerdeki artıştan kaynaklandığını ifade ediyorlar. 2011’in ilk 6 ayında yapılandırma etkisiyle 4 milyar 55 milyon lira gelir tahsil edilmişken 2012’nin aynı döneminde yalnızca 1 milyar 636 milyon lira gelir elde edilmiş. Giderler açısından ise 2012  ilk 6 aylık döneminde, emekli aylıkları kanalıyla bütçe üzerinde artışlar gerçekleştirilmiş. Emekli aylık giderleri bu nedenle geçen yılın ilk 6 ayına kıyasla yüzde 17’ye yakın artmış Sağlık giderlerinde  ise Haziran ayında devlet hastanelerine 600 Milyon TL ilave ödeme yapılmış, bu nedenle de tedavi giderleri beklenenden fazla artmış.

ŞAHİN’İN HASSASİYETİ

Aynı yazı içinde sistem içindeki Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın, aynı dönemdeki eksik para aktarımının da oluşan açığa katkı sağladığını yazmıştım. Bunun üzerine arayan Aile Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Şahin, yazı üzerine araştırma yaptırdığını ancak kendilerinden istenen parayı çıkardıklarını, aksama olmadığını teyit ettiğini söyledi. Bakan Şahin’in hassasiyetini bir kez daha takdir ettiğimi söylemeliyim.

Bakanın talimatı üzerine gönderilen bilgi notunda, ilk 6 ay itibariyle gelir testi sonucu SGK’ya 2 milyarı aşkın aktarma yapılması gerekirken 1.7 milyar TL aktarıldığı şeklinde, SGK dökümanlarına bağlı olarak verdiğimiz bilgiye açıklık getirildi.  Para aktarımının SGK’nın talebi üzerine gerçekleştiği hatırlatılarak, SGK’nın 2012 yılı içerisinde muhtelif tarihli yazıları ile Ocak-Haziran 2012 döneminde, Genel Sağlık Sigortalısı Sayılanlar için toplam 1 milyar 994 milyon 287 bin 571.77 TL talep ettiği ve söz konusu miktarın, talep doğrultusunda SGK’nın banka hesabına aktarıldığı söyleniyor.

Özetle; sosyal güvenlikte yeniden bir kara delik oluşumunun başladığı kesin. İşin iyi tarafı, ilgili kurumlar bunun farkında ve açığın azaltılması, sistemin doğru işlemesi için hassasiyet içindeler. Ancak siyasi irade yani Hükümet, daha doğrusu Başbakan Erdoğan sosyal güvenlik açığını artıracak, yani kara deliği büyütecek kararlar vermeye devam ederse, hele ki seçimler öncesinde bu kararlar artarsa, Kurumların yapacağı fazla bir şey bulunmuyor.