IMF ile üç yıllık stand-by yapabiliriz

Sedat ERGİN

Başbakan Mesut Yılmaz, Türk ekonomisine dış destek sağlamak için IMF ile üç yıllık stand-by anlaşması yapabileceklerini söyledi. Yılmaz, ABD Başkanı Clinton'dan IMF nezdinde bu yönde ağırlığını koymasını isteyeceğini açıkladı.

YILMAZ'IN IMF PLANI

Başbakan Yılmaz'ın ekomik programa dış desteğe ilişkin planı şöyle:

Hazine Müsteşarı Mahfi Eğilmez ve Merkez Bankası Başkanı Başkanı Gazi Erçel önümüzdeki hafta Washington'da IMF ile teknik görüşmeleri yürütecek.

Stand-by konusundaki kesin durum bu görüşmelerden sonra netleşecek ve anlaşmaya varılırsa Kasım sonu ya da Aralık başında anlaşma imzalanacak.

Yılmaz, aralık ayında Washington'da Clinton'la görüşüp, Amerikan yönetiminin desteğini sağlamaya çalışacak.

Yılmaz, yılbaşında stand-by'ın kapsayacağı yapısal önlemlere ilişkin uygulama takvimini açıklayacak.

Başbakan Mesut Yılmaz, hükümetinin Uluslararası Para Fonu (IMF) ile bu kuruluşun Türk ekonomisi üzerinde belli bir disiplin ve denetim üstlenmesi sonucunu doğuracak bir stand-by anlaşması yapma eğilimini ilk kez kuvvetli ifadelerle dışa vurdu. Yılmaz, ‘hükümetin ekonomik programını uygulayabilmesi için gerekli dış destekte önemli bir değişiklik yapacaksa ve Türkiye’ye çok büyük bir ek avantaj sağlayacaksa', IMF ile stand-by anlaşması yapabileceklerini söyledi. Yılmaz, süre olarak üç yıllık bir anlaşmanın altına inemeyeceklerini bildirdi.

Başbakan Yılmaz'ın IMF ile bağlantılı bir diğer önemli açıklaması da, önümüzdeki ay Washington'da Başkan Bill Clinton ile yapacağı görüşmede, kendisinden hükümetin ekonomik programına destek arayacağını belirtmesi oldu. Yılmaz, ‘‘IMF ve Dünya Bankası, heyetlerle teknik müzakereleri en katı biçimde tamamladıktan sonra dönüp Amerika'dan siyasi sinyal bekliyorlar. O teknik mutabakat olmadan Amerika'nın yeşil ışık vermesi mümkün değil zaten. Işın Çelebi'nin ABD’deki görüşmeleri bu açıdan çok olumlu geçti’’ dedi.

SORULAR, YANITLAR

Yılmaz, sorularımızı şöyle yanıtladı:

Ekonomik programınızın finansmanı için dış destek durumunu nasıl görüyorsunuz?

- İhtiyatlı bir iyimserlik var. Stand-by yaparsak dış destek artacaktır.

Stand-by’ın süresi ne olur?

- Görüşmelere bağlı. IMF heyetiyle ben de görüştüm. Onların tercihi, bir yıllık bir şok program. Ancak biz üç yıla yaymaktan yanayız. Bir yıllık bir stand-by için ne siyasi, ne de sosyal şartları uygun görüyoruz. Bir azınlık hükümeti bir yıllık şok uygulama yapamaz. Ben bir yıllık bir programa razı olsam bile koalisyon ortakları buna razı olmaz. Halbuki üç yıllık bir Stand- by konusunda partiler arasında geniş bir mutabakat oluşursa, hükümet değişiklikleri programı etkilemez.

Ortaklarınızı ikna edebilecek misiniz?

- O da, stand-by için bize sürecekleri şartlara bağlı. Hükümette görüştüğümüz zaman hiçbirimizin önyargısı yok. Ama adam bize ücretlere sıfır artış vereceksiniz, tarım sübvansiyonunu kaldıracaksınız derse ona hiçbirimiz razı olamayız.

IMF'nin getireceği koşullar ne olacaktır?

- Biz üç yıllık bir program yaptık. Bütçeyi buna göre hazırladık ve IMF'ye anlattık. IMF, uygulanabilir olduğunu söyledi. Ama mutlaka yapısal tedbirlerle desteklenmesi gerektiğini söylüyorlar. Bunlar sosyal güvenlik reformu, özellşeştirme ve vergi reformu.

IMF'nin Türkiye'ye bakışına yön veren unsurlar neler?

- Birinci unsur şu: Geçmişte Türkiye anlaşma yapmış, fakat uygulamamış. IMF, 5 Nisan kararlarına destek vereceğini açıklamış, ama program başarılı olmamış. IMF şimdi ‘Bizim kurum olarak saygınlığımız zedeleniyor’ diyor. Sadece program üzerinde mutabakat sağlamak yetmez, uygulama konusunda da daha sağlam güvence istiyor. Geçmişteki stand-by'ın başarısız olmasının temel nedeni, IMF'ye göre yapısal tedbirlerin hiçbirinin uygulanmaması. Bir de bununla çelişen şu unsur var. Uzak Doğu'da olduğu gibi bu müzakerelerin çok zaman alması nedeniyle desteğin gecikmesinden dolayı krizin ortaya çıkmasını üstlenmek istemiyor IMF. Tayland'a 17 milyar dolar verdiler, ama verdiklerinde kriz patlamıştı zaten.

Yılmaz: Kış zor geçecek

Başbakan Mesut Yılmaz, ‘‘her bakımdan zor bir döneme girdiğimizi’’ vurgulayarak, ‘‘yeni bir kriz olup olmayacağı’’, ‘‘enflasyonun ne zaman düşüş trendine gireceği’’ yolundaki sorularımızı da şöyle yanıtladı:

Yapısal reformlar yapılmazsa Türkiye 5 Nisan gibi bir krize gidebilir mi?

- Kriz nedir, enflasyonun fırlamasıdır. Türkiye serbest kur rejimi uyguladığı sürece eskiden olduğu gibi bir ödemeler dengesi sorunu yaşamaz. Ama kur fırlar, faizler fırlar, neticede enflasyon fırlar. Türkiye kronik enflasyona karşı 10 yıldan beri bağışıklık kazandığı için yüksek enflasyona rağmen Türkiye de durgunluk olmuyor. Büyümede yüksek enflasyona rağmen Türkiye yüksek büyüme hızları gerçekleştirebiliyor. Ama bu enflasyonun daha da yükselmesi halinde aynı performansı gösterebilir mi, bu belli değil. Onun için biz birinci önceliği enflasyonu aşağı çekmek olarak belirledik. Büyüme hızını yarıya çekmeyi kararlaştırdık. En büyük zorluk burada başlıyor. Çünkü milletvekilleri devlete adam aldırmak istiyorlar, vatandaş yatırım istiyor.

Enflasyonda iniş ne zaman başlar?

- Her bakımdan çok zor bir döneme gireceğiz. Ocak-Mayıs arası hem geleneksel kış şartları nedeniyle zor bir dönemdir, hem de şimdiye kadar hiç olmadığı ölçüde iç ve dış borçların vadelerinin çakıştığı bir dönem oluyor. Onun için enflasyondaki olumlu gelişmeyi biz 1998'in ikinci yarısında bekliyoruz.

Ocak-Mayıs dönemi için vatandaşlara ne diyeceksiniz?

- Zor bir kış olacak...

Bunun halka yansıması ne olacak?

- En azından enflasyonda bir düşme, pahalılıkta rahatlama olmayacak. 1998 için sabit gelirli kesimlere enflasyonun üstünde reel gelir artışı vermeyeceğimizi söyledik. Onlardan beklediğimiz fedakarlık bu aslında. Ama bugüne kadar kayıt dışı ekonomi sayesinde vergi vermeyenler, daha fazla fedakarlığa zorlanacak. Türkiye 1998'de vergi ödemeyenler ve erken emekliler cenneti olmaktan çıkmak zorunda.

Liranın sıfırları enflasyona bağlı

Başbakan Mesut Yılmaz, liradan sıfır atılıp atılmayacağı sorusuna ise, ‘‘Türk parasından sıfır atmak düşünülebilir. Ama bu ancak enflasyon trendi tersine düştüğü zaman olabilir. Bu da 6 ayla, bir yıl arası bir zaman alabilir. Her halükarda bunu yapabilmek için trendin aşağı inmesi lazım’’ yanıtını verdi.