İş sağlığı ve güvenliğinde yöneticilerin rolü

İş faaliyetlerimizden etkilenebilecek çalışanların ve halkın sağlığını ve güvenliğini korumak, risk yönetiminin zorunlu bir parçası olup, buna yönetim kurulu tarafından da mutlaka liderlik edilmelidir. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konuların yönetim kurulu kararlarında yer almaması, olumsuz sonuçları da beraberinde getirebilir. Yıllar boyunca meydana gelen birçok major iş kazasının kök nedeni de liderlikteki başarısızlığa dayanmaktadır.

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili belirlenen sorumlulukların ihlal edilmesi durumunda, yönetim kurulu üyeleri hem kurumsal hem de bireysel açıdan sorumludurlar. Yönetim kurulu üyelerinin taahhütleri aktif ve görünür olarak ortaya koyulmalı, üst yönetimden alt departmanlara doğru etkin iletişim sistemleri ve yönetim yapıları kurulmalıdır. Alınan iş kararlarına, iş sağlığı ve güvenliği konuları da entegre edilmelidir. Alt departmanlardan üst yönetime doğru çalışan katılımı ile etkin iletişim sağlanmalı, iş sağlığı ve güvenliği koşullarının geliştirilmesine çalışan iş gücü de dahil edilmelidir. Yaptıkları işlerle ve iş güvenliği konuları ile ilgili çalışanların; kaliteli ve doğru eğitim almaları sağlanmalıdır. Tanımlanan iş sağlığı ve güvenliği riskleri doğru yönetilmeli, gerekirse performansın izlenmesi, raporlanması ve gözden geçirilmesi ile ilgili danışmanlık desteği alınmalıdır.

Tüm bu aksiyonlara sadece yasal zorunluluk olarak yaklaşılmamalı, karşımıza önemli fırsatlar çıkarabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin; çalışan devamsızlığının, sirkülasyonun, iş kazalarının ve yasal yaptırımların azalmasıyla, hem riskler hem de maliyetler azalacaktır. Böylece tedarikçiler ve diğer iş ortaklarıyla ilişkiler daha da gelişecek; yatırımcılar, müşteriler ve diğer topluluklara karşı kurumsal sorumluluk açısından daha iyi bir itibar sağlanmış olacaktır. Verimliliğin artmasıyla da çalışanlar daha sağlıklı, mutlu ve daha iyi motive olacaklardır.

Yönetici kararlarının ve rolünün ne kadar etkili olduğuyla ilgili birkaç örnek vakadan bahsedeyim. Bir geri dönüşüm firmasının yöneticisi, meydana gelen iş kazası nedeniyle 12 ay hapis cezasına çaptırılmıştır. Kazanın nedeni, makinenin bakımı sırasında yeterli izolasyonun yapılmaması ve beklenmedik bir şekilde çalışmaya başlamasıydı. Soruşturma sırasında ise bakım ve eğitim için güvenli bir çalışma sistemi olmadığı, denetimlerin yetersiz olduğu, yöneticilerin iş sağlığı ve güvenliği tavsiyelerine ve standartlara uymayan tavırlar sergilediği ortaya çıkmıştır.

100 kişilik bir üretim firması ise, konveyörlerde yeterli koruma sistemi bulunmadığı için meydana gelen bir iş kazası nedeniyle para cezası almıştır. Soruşturmada, yönetimin bu eksiklikten uzun süredir haberdar olduğu ancak herhangi bir aksiyon almadığı ortaya çıkmıştır. Yöneticilerden biri hapis cezası alırken, firma yüklü miktarda para cezası ödemiş, itibarı da zedelenmiştir.
Yurtdışından başka bir firma, asbestle çalışmayla ilgili olarak para cezasına çarptırılmış, yöneticilerden bazıları görevden uzaklaştırılma cezası almıştır. Bunun nedeni ise, çoğunluğun genç olduğu çalışanların asbestle güvenli bir şekilde çalışmak için eğitilmemiş, riskler konusunda uyarılmamış ve bilgilendirilmemiş olmalarıydı.

Yönetici olarak kendinize sorun: Kurumunuzda iş sağlığı ve güvenliği taahhüdünü nasıl gösteriyorsunuz? Yönetim kurulu dahil, iş sağlığı ve güvenliği danışmanlık desteği alıyor musunuz? Yine yönetim kurulu dahil herkesin yeterince eğitimli ve yetkin olmasını nasıl sağlıyorsunuz? Gerektiğinde çalışanlarınızın kaygılarının, yönetim kurulu dahil olmak üzere doğru yere ulaştığından emin misiniz? Faaliyetlerinizle ilgili riskleri değerlendirmek için kullanılan sistemlerde, sürdürülebilir ve hassas kontrol önlemleri var mı? Performansınızı sektörünüzdeki veya diğer ülkelerdeki firmalarla karşılaştırıyor musunuz? Yönetim kurulunun aksiyonları gözden geçirmesi için ne yapıyorsunuz?

Yönetim kurulu düzeyindeki katılım, günümüzde artık iş etiğinin önemli bir parçası olmuştur. İş sağlığı ve güvenliği kültürü kurumların büyüklüğüne değil, yöneticilerin tutumlarına bağlıdır. İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi ile ilgili yüksek standartlara ulaşılması, ancak yöneticilerin aktif katılımı olduğu sürece mümkün olacaktır.

İçerik Doğa HSE Group katkılarıyla hazırlanmıştır.