Hayri Çetinkaya: Piyasalarda vergi depremi

Hayri ÇETİNKAYA

Piyasalarda deprem nedeniyle getirilen ek vergi şoku yaşandı. Deprem Vergisi kapsamında devlet kağıtlarına yüzde 19'a varan oranlarda faiz vergisi getirilmesi sonucu bono faizleri 15-16 puan birden artarak yüzde 80'e çıktı.

MECLİS'ten dün sabaha karşı geçerek yasalaşan ek vergi kanunu, piyasaları alt üst etti. Ek vergi kanunu ile bono faizleri 15-16 puan birden artarak tekrar yüzde 80 seviyesine yükseldi.

Piyasada en fazla işlem gören 23 Ağustos 2000 vadeli tahvilin faizi, önceki güne göre yaklaşık 15 puan artarak yüzde 79'a yükseldi. Deprem vergisi olarak bilinen ve dünkü Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlanan yasa ile bankaların taşıdığı kamu kağıtlarına önemli bir vergi yükü getiriliyor.

Bir gece içinde geriye dönük olarak kamu kağıtlarına getirilen ek vergi yükü, sabah açılışta piyasada hemen algılanamadı. İMKB tahvil ve bono piyasası da, deprem vergisinin üyelere duyurulması amacıyla bir saat gecikmeyle, saat 11'de başladı. Belirsizlik nedeniyle uzun süre bankaların kotasyon girmediği bono piyasasında gün boyunca çok fazla işlem olmadığı gözlendi. Ek vergi yasasıyla getirilen yeni faiz yükünün yarattığı şok yüzünden bono piyasasında yılın en düşük işlemlerinden biri gerçekleşti. Bu piyasada günlük işlem hacmi, 28.2 trilyon lira ile 18 Ocak tarihindeki 1.1 trilyon liralık hacime göre, ikinci en düşük düzeyini gördü.

Borsa 8000'in

altına indi

EK vergi yasası, borsayı da sarstı. Faizler tekrar tırmanışa geçmesine paralel, kısa sürede hızlı yükselen borsa da, ek vergi nedeniyle dün hızlı düştü.

IMF'nin Türkiye'de olduğu üç haftalık dönemde 9 bin puana tırmanan ve IMF'nin ayrılması ile birlikte gerilemeye başlayan borsada, dün deyim yerindeyse şok düşüş yaşandı. Borsa endeksi, 530 puan birden kayıpla, 8 bin puanın da altına geriledi ve günü 7 bin 994 puandan tamamladı. Hisseler ortalama yüzde 6.2 oranında değer kaybetti. Borsada artan satışlar nedeniyle işlem hacmi de 217.6 trilyon lira düzeyinde gerçekleşti.

Yeni vergiler piyasayı tedirgin emesine karşın, borsada dünkü keskin düşüş sürpriz olarak değerlendiriliyor. Borsanın 8 bin puanın altına düşmesinde, bankacılık hisselerindeki yoğun satışlar etkili oldu. Bankacılık hisseleri, endeksin 9 bin puana taşınmasında da öncüydü.

Aslında IMF'li günlerde çok hızlı yükselen borsada, kár satışının da bahanesi olduğu söylenebilir. Keza ekonomik göstergelerde, kayda değer hiç bir somut iyileşme olmamasına karşın, sadece geleceğe dönük beklentiler adına, yapılan alımlarla soluksuz yükselen borsada, kár satışları yaşanacaktı.Ek vergi satışlar için kullanıldı. IMF ile uygulanacak program açısından bakıldığında, hükümetin ciddiyetini göstermesi nedeniyle ek vergi yasasını olumlu değerlendirenler de var. Ek vergilerin bahane edilerek borsada gerekli düzeltmenin yaşandığı, orta vadede borsada çıkış trendinin devam ettiği üzerinde duruluyor.

Bonodan 3 milyar dolar vergi

DEVLET Meclis'ten geçen ek vergi yasası ile kamu kağıtlarından yaklaşık 3 milyar (yaklaşık 1.5 katrilyon lira) dolar vergi toplayacak. Bankacılar, yeni vergi düzenlemesinin, geriye dönük olarak uygulamaya girmesini biraz acımasızlık olarak değerlendiriyorlar. Yasanın çıkmasından bir gün önce kamu kağıdı alan bireysel yatırımcının büyük bir zarara uğratılıdığını öne süren bankacılar, vergi uygulamasının bugünden itibaren yapılacak işlemlerden alınması gerektiğini belirtiyorlar. Yabancı bankaların da büyük tepkisine yolaçan ek vergi düzenlemesinde, geriye dönük yürürlük maddesinin değiştirilmesi ile sorunun düzeltilebileceğine dikkat çekiliyor. Bankalara önemli yük getiren yeni vergileri her şeye rağmen, hükümetin geleceğe dönük atmak zorunda olduğu önemli bir adım olarak değerlendirenler de var.