Hasta hakları tartışılıyor

Türkiye’nin 1997 yılında imza attığı Avrupa Biyoetik Sözleşmesi, haksızlığa uğrayan hastaların, hukuksal olarak haklarını aramalarını sağlıyor. Sağlıkçılar ise Türkiye’nin bu sözleşmeyi uygulamaya hazır olmadığını savunuyorlar.

Doktorlar, hastalara haklarını arayarak Avrupa’da da dava açabilme olanağı sağlayan Avrupa Biyoetik Sözleşmesi’nin Türkiye’de uygulanabilmesi için öncelikle sağlık sisteminin iyileştirilmesini ve hukuksal düzenlemenin yapılmasını istiyorlar. Düzenlemeler yapılmadan uygulamaya geçilmesinin doktorlar üzerinde ağır baskılar oluşturacağını ve oluşacak karmaşık düzensizlikler yüzünden birçok hekimin mesleği bırakabileceğini söylüyorlar.

Türk Tabibler Birliği Merkez Konseyi Başkanı Dr. Füsun Sayek, hukuksal alanda ve sağlık sisteminde düzenleme yapılmadan uygulamaya geçilmesinin sağlıkçıları zor durumda bırakacağını söylüyor. Dr. Sayek, ‘‘İmza hasta hakları açısından sevindirici. Ancak, bu uygulamaya hazır değiliz. Hastane kuyrukları gözler önünde. Hastaların ‘Ben şu doktoru istemiyorum, bu doktoru istiyorum’ diyebilme olanakları var mı? Ayrıca, birçok hastayı bir arada muayene etmek zorunda kalıyorsunuz. Böyle bir ortamda gizlilik hakkı sağlanabilir mi? Türkiye'de acilen hukuksal düzenlemelerin yapılması ve sağlık sisteminin iyileştirmeye gidilmesi gerekiyor’’ diyor.

Ankara Tabib Odası Onur Kurulu üyesi Dr. Berna Arda, hastalara bilgi verilmesinin çok önemli olduğunu vurguluyor. Dr. Arda, ‘‘Hekim, hasta ilişkisinde hekim o kadar hakim durumda ki istediği bilgiyi verir ya da vermez. Yol gösterici bir hekim ortaya çıkmak zorunda. Hastaların bilgilendirilmesi çok önemli. Hasta kendini ilgilendiren tedavi sürecinde söz sahibi olmalı. Hukuksal düzenleme şart’’ diyor.

Sözleşmenin getirdiği haklar

Ankara Tabib Odası Genel Sekreteri Dr. Zuhal Ergönül, Avrupa Biyoetik Sözleşmesi’nin hastalara sağladığı haklardan bazılarını şöyle sıralıyor:

Reddetme hakkı: Hasta isterse doktorunu, isterse tedaviyi ve tedavinin yöntemini reddedebilecek. Hasta istemezse vücuduna dokunulmayacak ve tedaviden bile sayılmayan bekaret kontrolü kesinlikle yapılmayacak.

Gizlilik hakkı: Hastanın istemesi durumunda, hakkındaki tüm bilgi ve tedaviler gizlenecek. Hasta ile ilgili hiçbir bilgi dışarıya verilmeyecek. Devlet de dahil olmak üzere sigorta şirketlerine de hastayla ilgili bilgi kesinlikle verilmeyecek.

Aydınlanma hakkı: Hasta ameliyat edilirken, operasyona ilişkin aydınlandığına dair onayı gerekecek. Hastaya alternatif tedavi yöntemleri de anlatılacak. Ameliyat öncesi atılan imza, sadece hekimi değil, hastayı da güvence altına alacak. Kişi kendisi ile ilgili her istediğini sorabilecek.

Ölme hakkı: Her insanın, onurlu bir şekilde ölme hakkı olacak.

Seçme hakkı: Hasta istediği hekimi seçebilecek ya da reddedebilecek. Hasta ruhi, manevi teselli isteyebilecek.

Ayrımcılık hakkı: Hasta her yerde bakılabilme hakkına sahip olacak. Hasta kabulünde ayrımcılık olmayacak. İnsan genetik araştırmaları üzerinde, cinsiyet tayini yapılamayacak. (Cinsiyete bağlı genetik hastalıklar haricinde)

Organ nakli: Organların ticari bir meta gibi alınıp satılması kesinlikle yasaklanacak.