Son iki yılda ev sahibi-kiracı anlaşmazlıkları tarihte görülmediği kadar arttı. Fahiş zamlara karşı kiraya yüzde 25 zam sınırı getirilse de çoğu zaman bu sınırlama piyasada uygulanmadı. Evin satışa çıkmasından, davalık olmaktan ya da tahliye baskısından çekinen kiracılar yasal oranın üzerinde zammı kabul etti. Kiraya zam sınırlamasının sona ermesine aylar kala şimdi de “Fazla zammın iadesi mümkün mü?” sorusu tartışma yarattı. “Yüzde 25’ten fazlası geçersiz, kiracı fazla zammı iade alır” diyen de var, “Kiracının önce anlaşıp sonra itirazı kötü niyet” yorumunu yapan da. Gelin gayrimenkul hukuku uzmanlarının değerlendirmelerine bakalım...
#KiracıSite sakinleri işini doğru yapmayan yönetim şirketlerinden dertli. Yüzde 200’ü bulan fahiş zamlar, hizmet alımlarındaki usulsüzlükler ve yönetimi bırakmayan şirketler nedeniyle yüzlerce şikâyet aldıklarını söyleyen Türkiye Kentsel Tesis Yönetim Derneği Genel Başkanı Suat Sandalcı, “Yönetim şirketlerine lisans şartı getirecek düzenlemede son aşamaya gelindi. Türkiye’de 4 bin şirket var, bunların en çok yüzde 20-25’i kriterlere uyabilecek” dedi.
#Site SakinleriBeş yılı geçen kiracılar ev sahipleriyle davalık olmamak için anlaşma yoluna gidiyor. Taraflar yeni zam oranını belirleyip ek protokol yapıyor. Ancak kimi ev sahipleri hem uzlaşma ile kirayı yükseltiyor, hem de dava açıyor. Hukukçular kiracıları uyarıyor; Yargıtay ek protokolü değil kira sözleşmesi tarihini dikkate alır. Bir yıl önce protokol yapılsa dahi, asıl sözleşme beş yılı geçtiyse ev sahibi tespit davası açabilir.
#KiracıKira artışı konusunda uzlaşılamaması ya da açılan davalar nedeniyle tahliyeler artarken, depozito iadeleri gündeme geldi. Ev sahipleri ve kiracılar bu konuda da ortak yolu bulmakta zorlanıyor. Evi tahliye eden kiracıya depozitosu ödenen bedelle mi, güncel değerle mi iade edilir?, Hangi durumda ev sahibi ‘vermiyorum’ diyebilir?, Ev satıldıysa ödemeyi kim yapar? İşte tüm yönleriyle depozito iadesi...
#KiracıKentsel dönüşüme yönelik düzenlemeler içeren kanun teklifi TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı. 9 Kasım’da da Resmi Gazete’de yayımlandı. Yasayla ilgili tartışmalarda sosyal medyada “Bu bir mülksüzleştirme planı” yorumunu yapan da var, “Bu yasayla sorun çözülür” diyen de... Yeni yasayı, nelerin değişeceğini ve olması gerekenleri uzmanlara sorduk, kafalardaki soru işaretlerine cevaplar aldık.
#Hazan Aköz Işık6 Şubat depremleri sonrasında yaşanan büyük acı kentsel dönüşüm ihtiyacını ve aciliyetini bir kez daha gösterdi. Başta İstanbul olmak üzere ülke genelinde tüm riskli yapıların hızla yenilenmesi için yasal düzenlemeye gidildi. Kentsel dönüşüm sürecinde yaşanan sorunlar incelendi ve tespitten yıkıma, tebligattan yeniden yapıma kadar her aşamada radikal adımlar atıldı. Dönüşüme yönelik düzenlemeleri içeren teklif, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı. Peki düzenleme evi dönüşüme giren vatandaşı nasıl etkileyecek? Yeni dönüşüm yasasında bilinmesi gerekenleri, Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz ile mercek altına aldık.
#Kentsel DönüşümKira anlaşmazlıklarında arabulucuya gidenlerin yarısı uzlaşma sağlayamıyor. Evden çıktığında aynı bedelle yeni ev bulamayacağını bilenler tahliye konusunda anlaşamazken, ödenen kira ile yeni istenen rakam arasında uçurum olması kira tespit görüşmelerini sonuçsuz bırakıyor. Gayrimenkul hukuku uzmanları, “Kiracılar arabulucu sonrası açılan davanın ortalama üç yıl süreceğini biliyor. Bu avantajı kullanıp işi mahkemeye bırakıyor” diyor.
#Yılmaz TunçKiracıların tek sorunu istenen rakamlar değil... Ev sahiplerinin kiralama için aradığı kriterler ‘Bu kadarına pes’ dedirtiyor. Sadece memura evini verenler, kefil olmadan sözleşme imzalamayanlar, kredi notu ve maaş bordrosu isteyenler, kalabalık aile olmama şartı arayanlar, yıllık peşin kira talep edenler her geçen gün artıyor. Bu kriterler yüzünden özellikle özel sektör çalışanları ev bulmakta zorlanıyor.
#KiracıEv değil, oda değil, yataklar kiralanıyor... Fahiş kira artışları nedeniyle tek başına ev kiralayamayan öğrenciler ev arkadaşları arıyordu. Artık bu da yetmiyor... Son dönemde ‘paylaşımlı evler’den sonra, ‘paylaşımlı oda’ ilanları da artmaya başladı. Yurtlar gibi aynı odaya birkaç yatak ya da ranza konuluyor, sekiz kişiye kadar kiracı tek odada birlikte kalıyor.
#Kiralık OdaSon aylarda hisse tapulu ev ilanları arttı. ‘2+1 ev 26 metrekare hisse’, ‘3+1 daire 18 metrekare hisse’, ya da ‘hissesi yüksek ev’ şeklinde pazarlanan yerlerde aslında vatandaşa arsadan pay satılıyor. Zamanında ruhsat dahi alınmadan yapılan 30-40 yıllık bu tip konutlar için uzmanlar uyarıyor: Fiyatlar normal bir daireye kıyasla cazip görünse de riskler var.
#Hisse Tapulu EvDeprem ve kamunun yeni kampanyası ile dönüşüm talebi arttı. 3’te 2 çoğunluk sağlanan yapılar yenileniyor. Karara katılmayanlar için artık süreç daha radikal ilerliyor. Ek bir toplantı daveti yapılmadan tebligat gönderiliyor ve 15 gün süre veriliyor. İmza atmayanların payı açık artırma ile satılıyor. Geçmişte ev sahipleri son dakika karar değiştirip ihale günü ‘evet’ diyebiliyordu, artık bu hakları da yok. Uzmanlar uyarıyor: Dönüşüme karşı çıkarken eviniz başkasına satılabilir.
#DepremPandemi ve deprem felaketi konuttaki beklentileri değiştirdi. Az katlı, doğada bir yaşam hayal edenler müstakil ev ya da tiny house tipi yapılara yönelince bu alanda satış yapan firma sayısında patlama oldu. Ancak uzmanlar uyarıyor; fiyatı ya da sunulan proje görselleri cazip gelse de araştırmadan alım yapılmamalı. Yoksa bir dönemin konut mağdurları gibi arsa mağdurları da doğabilir.
#PandemiHızla artan kira bedelleri, ev sahibi-kiracı ilişkilerinde büyük sorunlara yol açtı. Zam konusunda anlaşamayanlar, tahliye isteyenler mahkemenin yolunu tuttu. Yığılan taleplerle dava yükü artarken, sonuç için öngörülen süreler 2.5-3 yıla ulaştı. İşte bu sorunun çözümü için hazırlanan kanuni düzenleme geçtiğimiz günlerde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. 1 Eylül 2023 itibarıyla bir mal sahibi veya kiracı, dava açmak istediğinde arabulucuya başvurmadan doğrudan dava açamayacak. Peki başvuru nereye, nasıl yapılacak, maliyeti ve süresi ne olacak? Yeni düzenlemeyle ilgili tüm detayları Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz ile ele aldık. İşte 10 soruda tüm merak edilenler...
#Kiraİnsanlar evlerinin ne kadar güvenli olduğunu merak ediyor. Yapılan bina risk durumu kontrollerinin ardından yeni bir daireye taşınma kararı alanların sayısı oldukça fazla. Peki, ev değiştirme sürecinde nelere dikkat etmeliyiz, hangi hususları kime sormalıyız? Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı avukat Ali Güvenç Kiraz ev seçerken dikkat etmemiz gerekenleri sıraladı.
#Riskli BinaDört bir yanımızın kameralarda dolu olduğu bir dönemde özel hayatın gizliliği daha da önem kazanmış durumda. Son zamanlarda sitelerde, apartmanlarda hatta mahallelerde kamera konulması konusunda komşular arasında yaşanan anlaşmazlıklara sıkça şahit olmaya başladık. Peki apartman ve sitelerin ortak alanlarına kamera takılması özel hayatın gizliliğini ihlal eder mi? Ne şartla kamera takılabilir? Uzmanlar yanıtladı…
#KameraAfet konusunda uzman isimler, yeni bir örgütlenme modeli ve yapılanma öneriyor, İstanbul depremine hazırlık amacıyla afet bakanlığı, yeni bir koordinasyon merkezi, müteahhitler kanunu, özel gayrimenkul mahkemeleri ve yeni sigorta modelinin acilen uygulamaya konulmasını savunuyor.
#Afet PlanıUzmanlara göre depremle mücadele sadece devletin veya kamu kuruluşlarının görevi değil. Vatandaşların da yapmaları gereken önemli görevleri, almaları gereken önlemler var. Bazıları olabildiğince basit, hatta bedava. Bu önlemler deprem anında ve sonrasında hayat kurtaracak. İşte uzmanların İstanbul’da yaşayanlara tavsiyeleri.
#Depremİstanbul’un depreme hazırlık çalışmalarında en öncelikli alanlardan biri riskli binaların güçlendirilmesi. Güçlendirmenin nasıl yapılacağı konusunda çok sayıda yöntem öneriliyor. Bunlardan biri de Japonya’da sıkça uygulanan ‘çelik kafes’ yöntemi. İşte bu yöntemin detayları ve uzmanların depreme hazırlık önerileri...
#Deprem11 ilde yaşanan çifte felakette karşılaştığımız yıkım, olası büyük bir deprem bekleyen İstanbul’da binaların güçlendirilmesi ve dönüşümünün ne kadar hayati olduğunu gözler önüne serdi. Hükümet ve İBB de dönüşüm için projelerini açıklamaya başladı. Ancak 16 milyon nüfuslu megakentin dönüşmesi için devasa bir bütçe gerekiyor. Peki bu finansman nasıl yaratılabilir? Uzmanlar önerilerini Hürriyet’e sıraladı...
#İstanbul Depremiİstanbul’da en önemli soru bu dev kentin, olası büyük bir depremde yıkılmayacak hale nasıl dönüştürüleceği. Hürriyet’e konuşan uzmanlara göre İstanbul’un en acil sorunlarından biri, sayısı 70-100 bin olarak hesaplanan riskli yapılar. Bu binalar için çeşitli dönüşüm modelleri öneren uzmanlar, İstanbul’un yeniden kurgulanması gerektiği görüşünde.
#Depremİstanbul’da özellikle 99 depremi öncesi binalar büyük risk taşıyor. Hürriyet’e konuşan uzmanlara göre, 1999’dan önce inşa edilen neredeyse tüm yapılar riskli statüsünde sayılmalı. Öncelikli olarak 24 yaşından büyük yapıların dönüşüme sokulması öneriler arasında ilk sıralarda yer alıyor.
#Istanbulİstanbul’da çürük binaların yenilenmesi, dönüşümün finansmanı ve olası bir deprem sonrası ulaşım, tahliye, haberleşme, barınma, gıda, güvenlik gibi hayati konularda yapılması gerekenleri uzmanlara sorduk.
#Olası İstanbul DepremiPek çok kişinin aklında deprem nedeniyle oluşan zararlar için nasıl bir hukuki prosedür izlenmesi gerektiği var. Müteahhidin yanlış uygulaması veya sonradan kesilen kolonlar nedeniyle evimiz yıkıldıysa veya hasar alıp içinde oturulmaz hale geldiyse kime dava açabiliriz, Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı avukat Ali Güvenç Kiraz’a sorduk. Kiraz, bina yapıldıktan sonra belediyelerin özellikle dükkânları ruhsatlandırırken denetlemesi ve zaman zaman da kontrol etmesi gerektiğinin altını çiziyor.
#DepremDeprem felaketi sonrasında birçok ilde binaların güvenliği sorgulanmaya başlandı. Bu amaçla da risk tespiti talepleri ciddi ölçüde arttı. Yapılan testlerin sonucunda binaları riskli çıkan vatandaş bugünlerde iki seçenekle baş başa kalıyor: YIKIP YENİSİNİ YAPMAK ya da GÜÇLENDİRMEK. Peki güçlendirme için nereye nasıl başvuru yapılacak, doğru firma nasıl seçilecek, çalışmanın maliyeti ne olacak, devlet destek verecek mi? Tüm bu sorulara yanıt vermek için güçlendirmeyi uzmanlar eşliğinde tüm yönleriyle ele aldık...
#DepremYaşadığımız felaketin ardından ülkemizin gündemi, depreme dayanıksız binalar. Bu binalara konutlar kadar iş yerleri de dahil. Peki çalışanlar günlerinin önemli bir kısmını geçirdikleri iş yerlerinin depreme dayanıklılığının test edilmesi için neler yapabilir? Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz hurriyet.com.tr okurları için anlattı...
#DepremDeprem felaketinden sonra binlerce kişi ‘Binam ne kadar güvenli?’ sorusunu soruyor. Bu nedenle de son iki haftada birçok ilde risk tespit talepleri ciddi ölçüde arttı. Ancak tespit kurumlarına sadece mülk sahiplerinin başvuru hakkı olması kiracıları tedirgin ediyor.
#Deprem