WikiLeaks 1973-1976 kriptoları

ABD’nin efsanevi Dışişleri Bakanı Henry Kissenger’ın bakanlık yaptığı döneme ait 1.7 milyon belge, yaklaşık 1 milyar kelimeden oluşuyor. Öncekilerden farklı olarak, “Kissenger belgeleri” olarak adlandırılan bu dokümanlar, isimsiz kaynaklar tarafından Wikileaks’e sızdırılmış değil. Zira, bu belgelerin tamamına kişisel başvuru yaparak ABD Ulusal Arşivleri’nden ulaşmak mümkün. Ancak bu belgelerin dağıtılması, çoğaltılması ya da başvuruyu yapan kişiden başka biri tarafından incelenmesi yasak. Wikileaks, gizliliği kaldırılmış olan bu belgeleri, internet ortamına taşıyarak, yine büyük bir tartışmaya imza attı.

ECEVİT DENEYİMSİZ

ABD’nin Ankara Büyükelçiliği’nden ABD Dışişleri Bakanlığı ile İzmir, Adana ve İstanbul Konsoloslukları’na gönderilen 23 Ocak 1974 tarihli kriptoda, Amerikalı diplomatlar, yeni kurulan CHP-MSP hükümetine ilişkin görüşlerini paylaşıyor. Kriptoda Başbakan Bülent Ecevit’in “Enflasyon, işsizlik ve Almanya’daki çok sayıda Türk işçinin geri dönme ihtimali” gibi sıkıntıların olduğu zorlu bir dönemde iktidara geçtiğine dikkat çekiliyor. Kriptoda, “ABD çıkarlarına ilişkin olarak, Ecevit’in bu ülkede iç istikrarın sağlanması açısından kilit önemde olan enerjik bir imaja sahip, dinamik, genç ve çekici bir lider. İlginç bir kişilik olan Ecevit, bir şairin hayal dünyası ile pragmatik bir liderin özelliklerini bir araya getiriyor” deniliyor. Ulusal liderlik konusunda tecrübesiz olması “olumsuz bir etken” olarak sıralanan Ecevit’in ABD ile ilişkiler hakkında içinden geçenleri bilmenin pek mümkün olmadığı yorumu yapılıyor. Kriptoda, yeni hükümetin ABD ile ilişkilerde kayda değer bir değişikliğe gitmesine “ordunun izin vermeyeceği” vurgulanıyor. Koalisyon ortağı Necmettin Erbakan için ise, “işlenmemiş bir elmasın halkta uyandırdığı tuhaf ilgiyi çekerken bile en kötüsünden bir fırsatçı gibi görünüyor” ifadesi kullanılmış. Daha sonraki belgelerde özellikle Erbakan’ın Suudi Arabistan’a yaptığı ziyaretten yola çıkarak, Türkiye’nin Arap ülkeleriyle ilişkilerinin arttığına dikkat çekiliyor.

Kriptoyu yazan dönemin ABD Büyükelçisi William Macomber, Ecevit ile yapacağı ilk görüşmede, Türkiye’nin ABD’ye ve Batı’ya yönelik politikalarının değişmeyeceği konusunda şahsi güvencesini talep edeceğini ifade ediyor.

WASHINGTON’A UYARI

ABD’nin diplomatik yazışmalarında Kıbrıs’taki darbeyle birlikte askeri operasyon ihtimalinin artmasına vurgu yapılırken, Harekatın başladığı 20 Temmuz 1974’te ABD’nin Ankara Büyükelçiliği’nin Ecevit’in Kıbrıs Barış Harekatı’nın başladığına ilişkin açıklamasının tam metnini “acil” koduyla Washington’a geçtiği görülüyor. Atina Büyükelçiliği’nden Washington’a yine 20 Temmuz 1974’te gönderilen bir kriptoda, “Türk hükümetinin vakit geçirmeksizin ateşkes ilan etmesi için elimizden ne geliyorsa yapmalıyız. Aksi halde, Yunanistan’ın da duruma askeri müdahale etme olasılığı her geçen an daha da artıyor” deniliyor.

Kriptolardan, Türkiye’nin Amman ve Moskova gibi merkezlerdeki büyükelçilerinin, harekatın ardından ABD’li mevkidaşlarına giderek, “Washington’ın iki ülke ilişkilerini uzun vadede bozacak bir eylemde bulunmaktan kaçınması gerektiği” mesajı verdiği anlaşılıyor.

Genel affı sormuş

KRİPTOLAR içerisinde bir diğer dikkat çekici olan da uyuşturucu kaçakçılığı suçlamasıyla Türkiye’deki bir hapishanede geçirdiği dönemi anlattığı ünlü Geceyarısı Ekspresi kitabı ve filmi ile tanınan Bill Hayes’in Macomber’a yazdığı mektup. Ocak 1974’te bir kripto ile Washington’a gönderilen mektupta Hayes, Macomber’a genel af ilanının gündemde olup olmadığını soruyor. Macomber da Hayes’e yazdığı mektupta, durumu için ellerinden geleni yaptıklarını vurguluyor.