Türkiye çağırdı diaspora gelmedi
Güncelleme Tarihi:
Cansu ÇAMLIBEL
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 11, 2011 00:00
Ermeni stratejist Richard Giragosian, Türkiye ile Ermenistan arasındaki sivil toplum girişimlerini takip edenlerin yakından tanıdığı bir isim.
ABD doğumlu Giragosian’ın aşırı milliyetçi Taşnak Partisi üyesi ve Türkiye karşıtı bir diaspora Ermenisi’nden Erivan ile Ankara arasındaki normalleşme için çaba harcayan ılımlı bir Ermenistanlıya dönüşmesinin hikayesi Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun dikkatini çekmiş. Giragosian’ın bu dönüşüm sürecini anlattığı Newsweek Türkiye mülakatını okuyan Davutoğlu, kendisiyle temasa geçmiş. Henrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği’nin organize ettiği “Ani Diyaloğu”nun Heybeliada’daki buluşması için Türkiye’ye gelen Giragosian, Davutoğlu ile geçen yıl yaptığı görüşmenin detaylarını ve perde arkasında hala devam eden girişimlerdeki son durumu Hürriyet’e anlattı:
“Sayın Davutoğlu’nun benimle görüşmek istemesinde Dışişleri Bakanlığı’nın diaspora ile temas konusundaki gizli girişimlerinin etkisi olduğunu düşünüyorum. Benim diaspora yıllarımdan hareketle görüşlerimden faydalanmak niyeti vardı. Hatta mart 2010’da New York’ta diaspora ile buluşmak için bir toplantı da planladılar. Ancak o kadar kötü organize edildi ki masada Türk tarafı dışında kimse yoktu. Diaspora temsilcileri gelmediler. Ben sonbahar aylarında Türk Dışişleri’ne giderek diasporaya nasıl yaklaşılmasıyla ilgili görüş ve önerilerimi sunacağım. Çünkü halihazırda Türk tarafı diasporayı anlamıyor. Anahtar oyuncular kimdir, onlarla nasıl başa çıkılır bilmiyorlar.
Asıl sorun Yahudi lobisi
Türkiye’nin öncelikle anlaması gereken şu. Ermenistan diasporayı ne kontrol edebilir ne de onlara emir verebilir. Diaspora Türkiye ile ilişkilerin normalleşmesini umursamıyor bile, bunu önemseyen Ermenistan hükümeti. Türkiye’nin görmesi gereken şu; Ankara ile Erivan arasında ne olursa olsun soykırım tasarıları her zaman ABD’nin gündeminde olacak. Ermeni lobisi ne büyür ne küçülür. Ama bugün Türkiye için asıl sorun ABD’deki Ermeni lobisi değil Yahudi lobisi. Türkiye artık Yahudi lobisinin olası tasarılar gündeme geldiğinde Ankara’nın canını yakabileceğini görüyor. Son iki haftada Türkiye ile İsrail arasında gidip gelen ılımı mesajlara bakın. Konjonktürel olaral İsrail’in zaten Türkiye’den başka gidecek yeri yok. Türkiye de Kongre’deki risklerin farkında.
Ermenistan ASALA’yı kınasın
Türk Dışişleri’ne sunmak istediğim ikinci öneri ise ASALA konusunda. Ermenistan’ın ASALA terörünü kınaması yönünde bir çalışma yapılması fikrine Ali Babacan Dışişleri Bakanı iken sıcak bakmıştı, sonra Davutoğlu da aynı şekilde. Evet Asala’nın yaptığının terör olduğunu düşünüyorum ve bu kınanmalı. Ermenistan tarafının bu öneriye bakışı hava durumu gibi; bazen parçalı bulutlu bazen de iyi. Ama bu önerinin mutlaka üzerinde çalışılması gerekiyor.
Ermeni sınırı içinde PKK riski
Türkiye ile Ermenistan’ın işbirliği yapması gereken en önemli konulardan biri de sınır güvenliği ve PKK. Sınırın Ermenistan tarafında Yezidi dediğimiz Kürt kökenli Ermeniler yaşıyor. Çok kalabalık değiller, PKK ile şu anda büyük bir bağları da yok. Ama o bölgede evlerde Öcalan posterlerine rastlanıyor. Sınırlar açıldığında PKK’nın o bölgede lojistik olarak örgütlenmek isteyebileceğini kestirmek zor değil. Bu Türkiye ve Ermenistan için ortak bir tehlike. Yezidiler şu anda PKK ile büyük bir yakınlık içinde olmasalar da, etkiye açık bir topluluk. Yeni MİT Müsteşarı Hakan Fidan genç ve dinamik bir isim. Şimdiden bu konularda bir çalışma başlatılabilir.
Sınırdaki nişancılar çekilebilir
Son diplomatik temaslardan anladığım kadarıyla taraflar süreci canlandırmak için yaratıcı yöntem arayışında. Ermenistan iyi niyet göstergesi olarak hemen iki adım atabilir mesela. Türkiye’ye elektrik satışı başlayabilir ve sınırdaki keskin nişancıları tek taraflı olarak çekebilir. Şu anda görüşmelerin ana teması sınırın açılması değildi sınırda iki tane geçiş noktası açılması. Bir tanesi kamyon geçişleri için, bir diğeri turistler için. Turizm konusuyla alakalı olarak THY’den de bir adım gelebilir. Los Angeles ile İstanbul arasında doğrudan uçuş başlatan THY, bir süredir Erivan’da ofis açmayı değerlendiriyor.
Bakü kabullenme sürecinde
Bana göre protokollerin hazırlanması sürecinde Türkiye Azerbaycan’ın olası tepkisini hafife alarak ve kendisinin Bakü üzerindeki gücünü olduğundan fazla sanarak ciddi bir stratejik hata yaptı. Ancak gelinen noktada Azerbaycan’ın gerçekleri kabullenmeye başladığını düşünüyorum. Bakü artık Türkiye ve Ermenistan arasında var olan gayri resmi diplomasinin yavaş yavaş resmileşmesini kabul edecek bir noktaya doğru geliyor.”
“Sayın Davutoğlu’nun benimle görüşmek istemesinde Dışişleri Bakanlığı’nın diaspora ile temas konusundaki gizli girişimlerinin etkisi olduğunu düşünüyorum. Benim diaspora yıllarımdan hareketle görüşlerimden faydalanmak niyeti vardı. Hatta mart 2010’da New York’ta diaspora ile buluşmak için bir toplantı da planladılar. Ancak o kadar kötü organize edildi ki masada Türk tarafı dışında kimse yoktu. Diaspora temsilcileri gelmediler. Ben sonbahar aylarında Türk Dışişleri’ne giderek diasporaya nasıl yaklaşılmasıyla ilgili görüş ve önerilerimi sunacağım. Çünkü halihazırda Türk tarafı diasporayı anlamıyor. Anahtar oyuncular kimdir, onlarla nasıl başa çıkılır bilmiyorlar.
Asıl sorun Yahudi lobisi
Türkiye’nin öncelikle anlaması gereken şu. Ermenistan diasporayı ne kontrol edebilir ne de onlara emir verebilir. Diaspora Türkiye ile ilişkilerin normalleşmesini umursamıyor bile, bunu önemseyen Ermenistan hükümeti. Türkiye’nin görmesi gereken şu; Ankara ile Erivan arasında ne olursa olsun soykırım tasarıları her zaman ABD’nin gündeminde olacak. Ermeni lobisi ne büyür ne küçülür. Ama bugün Türkiye için asıl sorun ABD’deki Ermeni lobisi değil Yahudi lobisi. Türkiye artık Yahudi lobisinin olası tasarılar gündeme geldiğinde Ankara’nın canını yakabileceğini görüyor. Son iki haftada Türkiye ile İsrail arasında gidip gelen ılımı mesajlara bakın. Konjonktürel olaral İsrail’in zaten Türkiye’den başka gidecek yeri yok. Türkiye de Kongre’deki risklerin farkında.
Ermenistan ASALA’yı kınasın
Türk Dışişleri’ne sunmak istediğim ikinci öneri ise ASALA konusunda. Ermenistan’ın ASALA terörünü kınaması yönünde bir çalışma yapılması fikrine Ali Babacan Dışişleri Bakanı iken sıcak bakmıştı, sonra Davutoğlu da aynı şekilde. Evet Asala’nın yaptığının terör olduğunu düşünüyorum ve bu kınanmalı. Ermenistan tarafının bu öneriye bakışı hava durumu gibi; bazen parçalı bulutlu bazen de iyi. Ama bu önerinin mutlaka üzerinde çalışılması gerekiyor.
Ermeni sınırı içinde PKK riski
Türkiye ile Ermenistan’ın işbirliği yapması gereken en önemli konulardan biri de sınır güvenliği ve PKK. Sınırın Ermenistan tarafında Yezidi dediğimiz Kürt kökenli Ermeniler yaşıyor. Çok kalabalık değiller, PKK ile şu anda büyük bir bağları da yok. Ama o bölgede evlerde Öcalan posterlerine rastlanıyor. Sınırlar açıldığında PKK’nın o bölgede lojistik olarak örgütlenmek isteyebileceğini kestirmek zor değil. Bu Türkiye ve Ermenistan için ortak bir tehlike. Yezidiler şu anda PKK ile büyük bir yakınlık içinde olmasalar da, etkiye açık bir topluluk. Yeni MİT Müsteşarı Hakan Fidan genç ve dinamik bir isim. Şimdiden bu konularda bir çalışma başlatılabilir.
Sınırdaki nişancılar çekilebilir
Son diplomatik temaslardan anladığım kadarıyla taraflar süreci canlandırmak için yaratıcı yöntem arayışında. Ermenistan iyi niyet göstergesi olarak hemen iki adım atabilir mesela. Türkiye’ye elektrik satışı başlayabilir ve sınırdaki keskin nişancıları tek taraflı olarak çekebilir. Şu anda görüşmelerin ana teması sınırın açılması değildi sınırda iki tane geçiş noktası açılması. Bir tanesi kamyon geçişleri için, bir diğeri turistler için. Turizm konusuyla alakalı olarak THY’den de bir adım gelebilir. Los Angeles ile İstanbul arasında doğrudan uçuş başlatan THY, bir süredir Erivan’da ofis açmayı değerlendiriyor.
Bakü kabullenme sürecinde
Bana göre protokollerin hazırlanması sürecinde Türkiye Azerbaycan’ın olası tepkisini hafife alarak ve kendisinin Bakü üzerindeki gücünü olduğundan fazla sanarak ciddi bir stratejik hata yaptı. Ancak gelinen noktada Azerbaycan’ın gerçekleri kabullenmeye başladığını düşünüyorum. Bakü artık Türkiye ve Ermenistan arasında var olan gayri resmi diplomasinin yavaş yavaş resmileşmesini kabul edecek bir noktaya doğru geliyor.”